پشه‌ها چطور همیشه ما را پیدا می‌کنند؟

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از sciencealert، تا حالا فکر کرده‌اید سروکله پشه‌ها، این شکارچی‌های ریزه‌میزه قدرتمند از کجا پیدا می‌شود؟ توانایی‌شان در ردیابی، حمله و بعد هم فرار آن‌قدر بالاست که خیلی وقت‌ها اصلا نمی‌فهمیم از کجا خورده‌ایم! پشه‌ها چطور ما را –هرجا که باشیم- پیدا می‌کنند؟

عرق بدن ما را لو می‌دهد

پشه‌ها می‌توانند عرق بدن انسان را با استفاده از گیرنده‌های شیمیایی منحصربه‌فردی که در شاخک‌ها و فک بالایی‌شان وجود دارد، احساس کنند. اما حتی زمانی که محققان به‌طور ژنتیکی گیرنده‌های شیمیایی مخصوص انسان را در پشه‌ها غیرفعال کنند، آن‌ها باز هم می‌توانند رد ما را پیدا کنند. تحقیق تازه‌ای در دانشگاه «بوستون» و «راکفلر» دلیل این موضوع را توضیح می‌دهد؛ این مطالعه می‌گوید دست‌کم یک گونه پشه، با نام «آئدس» به روشی کاملا متفاوت از سایر حیوانات برای سامان دهی سیستم بویایی خود مجهز است.

محققان با استفاده از ابزار مخصوص اصلاح ژنتیکی، پشه‌هایی تولید کردند که نورون‌های بویایی‌شان حاوی پروتئین‌های فلورسنت بودند و وقتی بوی خاصی در پیرامون‌شان وجود داشت، این پروتئین‌ها زیر میکروسکوپ می‌درخشیدند. این کار به محققان کمک کرد تا به‌طور عینی ببینند که چطور بو‌های مختلف، سیستم بویایی پشه‌ها را تحریک می‌کند. نتیجه حیرت‌آور بود. معلوم شد که پشه آئدس، چندین گیرنده بویایی را به یک نورون متصل می‌کند؛ فرایندی که به آن «هم‌ابرازی» گفته می‌شود. نکته حیرت‌آور قضیه دقیقا همین‌جاست؛ علم بویایی تا امروز معتقد بود که نورون فقط یک گیرنده شیمیایی مرتبط با خود دارد، اما این یافته‌های تازه، اساس این علم را زیرورو می‌کند.

دانشمندان به‌دنبال راهی برای خلاصی از نیش پشه

«یانگر» یکی از محققان دخیل در این پژوهش، می‌گوید: «عقیده کلی که می‌گوید سلول‌های بویایی درون بینی قرار دارند و هرکدام فقط به یک نوع گیرنده بویایی متصل‌اند، درباره حشراتی مثل زنبور عسل، کرم تنباکو و مگس میوه صدق می‌کند، اما در پشه آئدس، دست‌کم دوبرابر گیرنده با عنوانِ «گرومرول» وجود دارد که شگفت‌انگیز است.» این یافته از یک سیستم بویایی نامتعارف خبر می‌دهد که شامل چندین گیرنده حسی در نورون‌های متعدد است.

این قضیه، سیستم بویایی پشه‌ها را تقویت می‌کند و توضیح می‌دهد که ما انسان‌ها چرا حتی با وجود دستکاری‌های ژنتیکی نمی‌توانیم این سیستم را مختل کنیم و از دست پشه‌ها درامان بمانیم. هدف از تحقیق حاضر این است که انواعی از دورکننده پشه ساخته شود تا بوی انسان را مخفی یا بویی تولید کند که پشه را از نیش زدن منصرف کند. درست است که نیش زدن انسان برای پشه‌های ماده، حیاتی است و آن‌ها ازطریق خون انسان (و البته حیوانات) تولیدمثل می‌کنند، اما استعداد آن‌ها در شناسایی ما، بدون دردسر نیست. پشه‌ها عامل انتشار بیماری‌های «زیکا»، «تب زرد» و «تب دنگی» هستند و سالانه باعث مرگ حدود ۷۰۰ هزار نفر می‌شوند.