مصرف این دارو‌ها توسط کودکان ممکن است به مرگ منجر شود!

مصرف دارو‌ها در بزرگسالان و کودکان به طور چشمگیری در حال افزایش است و همزمان دسترسی به محصولات غیردارویی خانگی مانند شوینده ها، لوازم آرایشی و آفت کش ها) خطر بروز تماس‌های ناخواسته و بدون نظارت را بالا برده است.

به گزارش مجله خبری نگار،گروه‌های سنی پایین‌تر (به ویژه کودکان نوپا) به دلیل رفتار دهانی و تقلید اعمال بزرگسالان، در معرض بلع یا تماس تصادفی با دارو و مواد شیمیایی قرار دارند؛ اشتباهات دوزی چه در منزل و چه در مراکز درمانی، از جمله استفاده نادرست از قاشق‌های خانگی به جای وسایل مدرّج و سوء مصرف دوز‌های تکراری یا مسیر اشتباه تجویز، به دفعات به مراکز کنترل مسمومیت گزارش شده است.

بیشترین میزان مواجهه در گروه سنی کودکان زیر پنج سال اتفاق می‌افتد و شایع‌ترین دارو‌های مصرف شده در این گروه، مسکن‌ها و مکمل‌ها و دارو‌های گیاهی بوده است؛ در میان دارو‌های پُر کاربرد، شایع‌ترین علت ایجاد مسمومیت، داروی استامینوفن است و بیشترین مرگ و میر‌های این گروه سنی ناشی از مسمومیت با دارو‌های از دسته دارو‌های مسکن‌ها و دارو‌های قلبی بوده است.

چرا کودکان در برابر مسمومیت دارویی آسیب پذیرند؟

کودکان توانایی تشخیص دارو از خوراکی‌های معمولی را ندارند و به همین دلیل کوچک‌ترین غفلت مراقبتی می‌تواند به بلع تصادفی دارو توسط کودکان منجر شود؛ علاوه بر این، با توجه به سیستم متابولیک و وزن کم، بدن این گروه سنی ظرفیت محدودی برای دفع و تحمل دارو‌ها دارد و دوز بی خطر دارو برای بزرگسالان ممکن است برای کودک کشنده باشد.

عوامل شایع مسمومیت تصادفی:

جذابیت رنگ، شکل و طعم شربت‌ها یا قرص‌های روکش دار

دسترسی آسان به دارو‌های رها شده در منزل

خطا‌های مراقبتی شامل فراموشی نوبت قبلی یا اشتباه در دوزینگ داروی مصرفی کودکان

استفاده از قاشق‌های خانگی به جای وسایل سنجش دقیق مانند سرنگ، پیمانه مدرج و قاشق دارویی

پیامد‌های بالینی مصرف بیش از حد داروها:

بروز پیامد‌های بالینی در دسته دارو‌های مختلف با توجه به اثرات آنها متفاوت است؛ همچنین علایم مسمومیت‌های دارویی در کودکان، در هر بیمار ممکن است متفاوت باشد.

در ادامه مشکلات اصلی ایجاد شده توسط دسته دارو‌های پُر کاربرد بررسی می‌شود.

فرآورده‌های حاوی استامینوفن:

استامینوفن یک داروی بسیار پُر کاربرد است، از این دارو به عنوان یک تسکین دهنده و کاهنده تب در کودکان استفاده می‌شود؛ این دارو به صورت فرآوده‌های مختلف مانند قطره، شربت، قرص و شیاف در دسترس است و همچنین در کنار سایر دارو‌ها در فرآورده‌های کنترل کننده علایم سرماخوردگی استفاده می‌شود.

این دارو به عنوان شایع‌ترین علت بروز مسمومیت دارویی در کودکان شناخته می‌شود؛ مهمترین آسیب ایجاد شده توسط داروی استامینوفن در دوز‌های بالا (مسمومیت‌زا)، آسیب کبدی و بروز نارسایی کبدی است؛ بروز آسیب کبدی تنها پس از چند ساعت تا چند روز پس از استفاده از دوز نادرست دارو می‌تواند بروز پیدا کند و تشخیص سریع و اقدام برای درمان بیمار بسیار حیاتی است؛ از علایم مربوطه می‌توان به تهوع، استفراغ، ضعف و بی‌حالی، درد شکمی و افت سطح هوشیاری اشاره کرد.

شربت‌های ضد سرفه و آنتی هیستامین ها:

این دسته دارو‌ها با توجه به مصرف بالا در کنترل علایم مربوط به سرماخوردگی نیازمند مراقبت فراوان هستند؛ از این دسته دارویی می‌توان به دارو‌های دیفن هیدرامین، سیتریزین، لوراتادین، پرومتازین و کلرفنیرامین اشاره کرد؛ انتخاب استفاده از این دارو با توجه به سنین مختلف در کودکان متفاوت است؛ راهنمایی ارائه شده توسط داروساز و تجویز پزشک معالج در دوز‌های صحیح از این دارو‌ها با توجه به سن و وزن کودک، بسیار حائز اهمیت است؛ از علایم استفاده از داروی ناصحیح و دوز‌های اشتباه می‌توان به اُفت سطح هوشیاری و خواب آلودگی، بروز تشنج و مرگ اشاره کنیم.

دارو‌های مسکن و ضد التهاب:

این دسته دارویی به عنوان یکی از پُر کاربردترین دارو‌های مورد استفاده در کودکان و بزرگسالان شناخته می‌شوند؛ از این دسته دارویی می‌توان به دارو‌های ایبوبروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن اشاره کرد.

مصرف ناخواسته و یا اشتباه از این دارو‌ها در کودکان می‌تواند سبب بروز آسیب‌های جدی در این گروه سنی شود؛ انتخاب داروی مناسب و استفاده از دوز صحیح در این دسته دارویی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ استفاده از این دارو‌ها باید بر اساس تجویز پزشک و مشاوره داروساز انجام شود؛ شایع‌ترین مشکلات ایجاد شده به واسطه مسمومیت در این دسته دارویی، مشکلات گوارشی شامل سوء هاضمه، دل درد و خونریزی گوارشی است؛ همچنین این دارو‌ها می‌توانند سبب بروز نارسایی کلیوی و کبدی شوند.

سایر داروها:

همواره به یاد داشته باشید که دارو‌های مورد استفاده توسط والدین و بزرگسالان می‌تواند برای کودکان خطرناک باشد؛ از این دارو‌ها می‌توان به دارو‌های مخدر، دارو‌های مورد استفاده در درمان بیماری‌های اعصاب و روان، دارو‌های قلبی و عروقی و دارو‌های ضد دیابت اشاره کنیم؛ مصرف اشتباهی و مسمومیت شدید منجر به مرگ کودک، بروز پیدا کرده توسط داروها، گزارش شده است.