خیز قطر برای گرفتن نبض انرژی عراق

به گزارش مجله خبری نگار، پایان دوران تک قطبی در غرب آسیا و در سطح جهانی و شروع «بازی بزرگ» بین قدرت‌های بزرگ در خلیج فارس، شرایط مساعدی را برای کشور‌های منطقه فراهم کرده تا ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود را به کار بگیرند و در نظم نوین جهانی حضور فعال تری را تجربه کنند. اگرچه تا یک دهه پیش در بین کشور‌های عرب خلیج فارس، فقط عربستان سعودی به دلیل جایگاهی که در جهان عرب و بازار‌های انرژی داشت، سیاست نفوذ در کشور‌های منطقه را دنبال می‌کرد، اما با رقابتی که بین اعراب شکل گرفته است، کشور‌های کوچک‌تری همانند امارات و قطر هم به جرگه بازیگران مهم منطقه‌ای پیوسته‌اند.

قطر از جمله بازیگرانی است که در سال‌های اخیر با تکیه بر ابزار تمکن مالی به تقویت شبکه اتحاد‌ها و ائتلاف‌های خارجی و نفوذ منطقه‌ای پرداخته است. در همین باره، تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر روز جمعه به عراق سفر کرد تا روابط خود را با این کشور افزایش دهد. در این سفر، تفاهم‌نامه‌های زیادی با موضوع همکاری جامع در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی، انرژی و سرمایه گذاری بین مقامات دو کشور امضا شد.

همچنین دو قرارداد در زمینه حمل و نقل هوایی و دریایی و یادداشت تفاهمی در باره لغو شرایط روادید برای دارندگان گذرنامه دیپلماتیک در این مراسم امضا شد. تفاهم‌نامه‌های همکاری در زمینه انرژی مربوط به نفت خام و تامین گاز مایع عراق، تفاهم‌نامه همکاری برای ایجاد یک شرکت نفتی مشترک و تفاهم‌نامه دیگری برای ایجاد پالایشگاه، افزایش همکاری‌ها در زمینه اقلیمی و محیط زیست و توسعه جاده‌ها از جمله تفاهم‌ها بین مقامات بغداد و دوحه بود که نشان می‌دهد دو طرف گام‌های بلندی برای ارتقای سطح همکاری‌ها برداشته‌اند.

انرژی عراق در کانون توجه قطر

از محتوای توافق‌های انجام شده بین مقامات عراقی و قطری، این گونه برمی‌آید که مسئله انرژی، محور اصلی این تفاهم‌نامه‌ها بود و همان گونه که خبرگزاری رویترز گزارش داد، دولت قطر در حال مذاکره برای به دست آوردن سهام گروهی از پروژه‌های انرژی در عراق به ارزش ۲۷ میلیارد دلار متعلق به شرکت فرانسوی توتال است. گفته می‌شود شرکت «قطر انرژی» قصد دارد ۳۰ درصد از سهام این شرکت فرانسوی را خریداری کند و بخشی از فعالیت آن را در عراق برعهده بگیرد.

به گفته منابع آگاه، شرکت «قطر انرژی» و «توتال» در حال مذاکره در این زمینه هستند و با وجود دست نیافتن به توافق نهایی، به احتمال زیاد این معامله انجام خواهد شد. سران عراقی هم که به سرمایه گذاری شرکت‌های غربی در عرصه انرژی تمایل دارند، امیدوارند که با شروع فعالیت شرکت قطری، شرکت‌های غربی هم مجاب شوند دوباره به خاک عراق برگردند. برخی از شرکت‌های غربی از جمله اکسون موبیل، شل و بی پی، پس از اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ به دلیل کاهش درآمد‌های مالی از این کشور خارج شدند و شاید حضور قطر انرژی، جذابیت‌هایی را برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی ایجاد کند تا سهمی از این کیک داشته باشند. تمرکز مقامات دوحه بر سهام توتال درحالی است که این شرکت فرانسوی در سپتامبر ۲۰۲۱ قراردادی را با عراق منعقد کرد که شامل ۴ پروژه بزرگ از جمله سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز و افزایش تولید میدان نفتی آرتاوی از ۸۵۰۰۰ بشکه به ۲۱۰ هزار بشکه در روز است.

همچنین این پروژه شامل احداث نیروگاه خورشیدی با ظرفیت یک گیگاوات و پروژه تزریق آب دریا به میزان ۵ میلیون بشکه در روز برای افزایش فشار ذاتی در میادین نفتی جنوب کشور است. انتظار می‌رود که غول فرانسوی در ابتدا ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کند و کل هزینه‌ها را تا پایان پروژه به حدود ۲۷ میلیارد دلار برساند. به همین دلیل بی راه نیست که دولت قطر قصد دارد به هر قیمتی شده سهام توتال را خریداری کند، زیرا عملا تامین انرژی عراق در دستان شرکت‌های قطری خواهد بود. همچنین قطر در ازای تامین نیاز‌های عراق، می‌تواند درآمد زیادی از این طریق به دست آورد و این منابع ارزی را برای توسعه زیرساخت‌های داخلی استفاده کند.

از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در بخش گاز مرتبط با استخراج نفت هم یکی از برنامه‌های قطر است که در تفاهم نامه‌های اخیر روی آن توافق شده است. وزارت نفت عراق تخمین می‌زند که این کشور حدود ۱۳۲ تریلیون فوت مکعب گاز دارد که ۷۰۰ میلیارد آن در دهه‌های گذشته به دلیل ضعف فنی سوزانده شده است و به عبارتی این میزان قابل توجه از انرژی هدر رفته است و قطری‌ها با استفاده از تجاربی که در این زمینه دارند، می‌خواهند به عراقی‌ها کمک کنند تا این مقدار انرژی را به چرخه تولید برق برگردانند.

عراق اکنون بخش عمده‌ای از گاز مورد نیاز خود را از ایران وارد می‌کند و در صورتی که گاز هدررفت خود را به نیروگاه‌های برق تزریق کند می‌تواند بخشی از وابستگی خود به خارج را کاهش دهد. باتوجه به این که عراق در سال‌های اخیر با مشکل تامین برق در داخل مواجه بوده و از این نظر به کشور‌های همسایه وابسته است، قطری‌ها تلاش دارند به عراق در این عرصه کمک کنند.