نقش مادر در چاق شدن یا نشدن فرزند چقدر است؟

به گزارش مجله خبری نگار/ایتنا،پژوهشگران دانشگاه کالج لندن (UCL) با بررسی شاخص توده بدنی، رژیم غذایی و اطلاعات ژنتیکی بیش از دو هزار و ۶۰۰ خانواده، به این نتیجه رسیدند که اگر پدر و مادر دچار چاقی باشند، احتمال اینکه فرزندشان هم چاق شود بیشتر است. اما نکته مهم‌تر این بود که تاثیر ژن‌های مادر نقش پررنگ‌تری در وزن کودک دارد.

برخلاف تصور رایج، لازم نیست کودک ژن‌های مادر را به ارث ببرد تا تحت تاثیر آنها قرار بگیرد. به گفته دکتر لیام رایت، نویسنده اصلی این پژوهش، ژنتیک مادران بر وزن فرزندان، نه فقط از راه انتقال مستقیم ژن، که از طریق تاثیری که بر محیط رشد کودک می‌گذارد، نقش کلیدی دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که مادران، حتی بدون آنکه ژن خاصی را منتقل کنند، می‌توانند مسیر رشد جسمی کودک را شکل دهند.

این پژوهش که در مجله «ژنتیک پلوس» (PLOS Genetics) منتشر شد. پژوهشگران دریافتند که شاخص توده بدنی والدین و ژن‌های مرتبط با آن چگونه از زمان تولد تا ۱۷ سالگی بر وزن و تغذیه فرزندان تاثیر می‌گذارند.

در این پژوهش، وضعیت بدنی و رژیم غذایی کودکان در شش بازه سنی مختلف سه، پنج، هفت، ۱۱، ۱۴ و ۱۷ سال اندازه‌گیری شد. تمرکز اصلی بر این بود که چطور این داده‌ها با شاخص توده بدنی پدر و مادر مرتبط‌ند. رژیم غذایی بچه‌ها هم از طریق پرسش‌نامه‌های خوداظهاری بررسی شد و بر این مبنا بود که چند وقت یک بار و چه مقدار از گروه‌های غذایی مختلف مثل میوه، سبزی، غذای آماده و نوشیدنی‌های شیرین را مصرف می‌کنند.

به‌گزارش سی‌ان‌ان، پژوهشگران با بررسی دقیق ژن‌های والدین و فرزندان، موفق شدند میان تاثیر ژن‌هایی که به کودک منتقل می‌شوند و ژن‌هایی که منتقل نمی‌شوند تمایز بگذارند. آنها دریافتند که حتی ژن‌هایی که کودک از والدینش به ارث نمی‌برد، از طریق شکل دادن به محیط رشد کودک تاثیرگذارند. برای مثال، شرایطی که نوزاد در دوران بارداری در آن قرار دارد یا شیوه تربیتی والدین، می‌تواند تحت نفوذ ویژگی‌های ژنتیکی آنها باشد.

نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص توده بدنی پدر و مادر هر دو با وزن کودک مرتبط است، اما منشا این ارتباط در پدر بیشتر به وراثت مستقیم مربوط است. در مقابل، تاثیر مادر تنها به ژن‌های منتقل‌شده محدود نیست. برای نمونه، ژن‌های مادر بر وزن او، عادت‌های غذایی و رفتارهایش در دوران بارداری اثر می‌گذارند و درنتیجه بر رشد بدنی و سلامت بلندمدت کودک نیز اثر می‌گذارند.

این یافته‌ها نشان می‌دهد «پرورش ژنتیکی» (genetic nurture) یا تاثیر ژن‌های والدین، از طریق محیطی که برای کودک فراهم می‌کنند، عامل مهمی در میزان وزن کودکان است.

توصیه‌های مرکز ملی بهداشت و سلامت بریتانیا برای حفظ وزن سالم کودکان

۱. کودکان را به فعالیت روزانه تشویق کنید. بهتر است شرایطی را فراهم کنید که به آن علاقه دارند، مثل بازی در فضای باز یا یک ورزش خاص و آن را تشویق و تقویت کنید.

۲. رژیم غذایی سالم و متعادلی برایشان فراهم کنید. میوه، سبزیجات، کربوهیدرات، پروتئین و لبنیات باید در برنامه روزانه آنها جای گیرند.

۳. از پاداش‌های کوچک برای ایجاد انگیزه استفاده کنید. برچسب‌های رنگی یا تشویق‌های ساده آنها را برای رسیدن به اهداف تغذیه‌ای یا ورزشی دلگرم می‌کند.

۴. الگوی خوبی برایشان باشید. اگر خودتان سالم زندگی کنید، فعال باشید و تغذیه خوبی داشته باشید، آنها هم از شما یاد می‌گیرند.

۵. خواب کافی را جدی بگیرید. با تنظیم یک برنامه خواب منظم و دور کردن وسایل الکترونیکی از اتاق خواب، به بهبود سلامت عمومی فرزندتان کمک بزرگی می‌کنید.