نگاهی به کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی/هدف این کتابخانه چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،سرعت در دستیابی به منابع اطلاعاتی یکی از بنیادی‌ترین مؤلفه‌های کتابخانه‌های تخصصی در عصر اطلاعات است. مدل اطلاعاتی در کتابخانه‌های تخصصی برای ترسیم مثلث منابع اطلاعاتی، کاربر و کتابدار نیز بر پایه همین اصل مهم شکل گرفته است. همچنین استاندارد‌های هشت‌گانه آن، یعنی اهداف و وظایف، سازمان و مدیریت، نیروی انسانی، مجموعه‌سازی، سازماندهی، ذخیره و بازیابی اطلاعات، خدمات (اطلاع‌رسانی) فضا و تجهیزات و بودجه بر پایه این اصل مهم تعریف می‌شود. مجموعه‌سازی، فراهم‌آوری و سازماندهی منابع اطلاعاتی در قالب‌های مختلف شامل پایان‌نامه، کتاب و مطبوعات چاپی، منابع دیداری، شنیداری، منابع الکترونیکی و دیجیتالی و... در مکانی خاص به نام کتابخانه‌های تخصصی ذیل یک موضوع و محور خاص، دسترسی به این راهبرد اساسی را فراهم خواهد کرد.
علاوه بر این، گرد آمدن اندیشمندان، صاحبنظران، محققان و اساتید هیئت علمی حوزه و دانشگاه سبب شده هم‌اندیشی و تضارب‌آرا و اندیشه‌ها در موضوعی خاص که اغلب موجب شکوفایی، رشد و توسعه علمی است اتفاق افتد. بار‌ها شاهد بوده‌ایم محققان و متخصصانی که در کتابخانه‌های تخصصی فعالیت پژوهشی انجام می‌دهند، چه هنگام انجام تحقیقات و چه در انتها، نتایج دستاورد‌های خود را از طریق برگزاری نشست‌های علمی‌پژوهشی در اختیار سایر علاقه‌مندان و متخصصان موضوعی قرار می‌دهند، چرا که در این مکان‌هاست که نخبگان علمی با یکدیگر آشنا و اطلاعات خود را به اشتراک می‌گذارند.
افزون بر این، همان‌طور که از نام سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی پیداست، مراکز مهمی همچون موزه‌ها و مرکز اسناد نیز علاوه بر ارائه خدمات عمومی به مخاطبان و مراجعان خود، در قامت مراکز تحقیقاتی و پژوهشی ظاهر شده‌اند و در رسیدن به اصل تولید علم، منابع اطلاعاتی موردنیاز متخصصان و کارشناسان را در دسترس ایشان قرار می‌دهند؛ منابعی که ابزار پژوهش هستند.
کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی با همین نگاه ایجاد شده‌است. ایجاد ۴۹ پایگاه موضوعی در سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی، با هدف دسترسی سریع و آسان کاربران به منابع اطلاعاتی تخصصی بوده است. پایگاه تخصصی پیامبر اعظم (ص)، پایگاه تخصصی امام رضا (ع)، پایگاه‌های مربوط به منابع اطلاعاتی مرتبط با معصومین (ع)، عترت، غدیر، حجاب و عفاف، نهج‌البلاغه، نماز، عاشورا، مدرس، عدالت، فلسطین، شهید ثالث، شهید سلیمانی و... ازجمله این پایگاه‌ها هستند و همین‌هاست که در مجموع نهاد کتابخانه‌های آستان قدس رضوی را به پایگاهی بی‌نظیر برای تولید علم و توسعه تمدن تبدیل کرده و این همه بر اساس یک سنت پسندیده اسلامی است؛ سنت وقف.
کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه‌ای است با بیش از ۶قرن سابقه تاریخی و فرهنگی و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و نفیس‌ترین کتابخانه‌های اسلامی در طول تاریخ پرفراز و نشیب کشور ما همچنان پایدار و بالنده به‌جا مانده است. اساس کتابخانه آستان قدس رضوی بر وقف است و بنا بر موقعیت خاصی که دارد، همواره مورد توجه بزرگانی از علم و ادب و مشاهیر بوده و طی هزار سال، تعداد فراوانی از نسخه‌های قرآنی و جزوات خطی که شاهکار‌های بی‌نظیر جهان به شمار می‌آیند، وقف این گنجینه نفیس شده‌اند. وجود این صحیفه‌های بی‌نظیر و کم‌نظیر از شاهکار‌های جهان هنر که در طول قرن‌ها توسط مسلمانان، شیعیان و زائران از سرتاسر جهان به آستان مقدس حضرت رضا (ع) وقف شده، سبب یکتایی و منحصربه‌فرد بودن این کتابخانه نسبت به سایر کتابخانه‌های معتبر جهان به لحاظ کیفیت و نفاست منابع شده است.
اهمیت وقف در تأسیس و توسعه این کتابخانه تا آنجاست که برخی، تاریخ ایجاد این کتابخانه را بر مبنای تاریخ وقف قدیمی‌ترین جزوه قرآن خطی، توسط کشواد بن املاس (حکمران اصفهان) در سال ۳۲۷ قمری به روضه مقدس رضوی می‌دانند. دو قرآن معروف و بی‌همتای دیگر، یکی از «ابن سیمجور» در سال ۳۶۳ قمری و دومی از «ابوالقاسم منصوربن محمد بن کثیر» در سال ۳۹۳ قمری به این آستان مقدس وقف شده که از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین قرآن‌های موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی هستند و در حاشیه موجود بر آن‌ها اشاره شده به مشهد امام و یا قبر امام وقف شده‌اند.