رمزگشایی از فرصت طلایی ایران در سفر رئیسی به قطر/ پیشنهاد صادرات گاز قطر از مسیر ایران به کشور‌های منطقه

به گزارش مجله خبری نگار کشور قطر یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) در جهان است. میدان گازی اصلی قطر در شمال این کشور به نام گنبد شمالی با مساحت ۶ هزار کیلومترمربع با میدان گازی پارس‌جنوبی ایران مشترک است.

گزارش سالانه بریتیش پترولیوم سال ۲۰۲۱، قطر از لحاظ ذخایر گازی اثبات شده، بعد از روسیه و ایران با مقدار ۲۴.۷ تریلیون مترمکعب در جایگاه سوم قرار گرفته و از سال ۲۰۰۶ به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جایگاه خود را در بازار‌های جهانی تثبیت کرده است.

*وضعیت تولید و صادرات گاز قطر زیر ذره‌بین

از آنجا که قطر با تقاضای داخلی نسبتاً پایین انرژی مواجه است، قادر است ۶۰ درصد از تولید گاز طبیعی خود را به دیگر کشور‌ها صادر کند.

طبق گزارش‌های مجمع کشور‌های صادرکننده گاز (GECF)، این کشور در سال ۲۰۲۰ از مجموع ۲۱۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولید شده تنها ۲۲ میلیارد مترمکعب را با خط لوله دلفین به امارات و عمان صادر و ۱۰۶ میلیارد مترمکعب را به‌صورت LNG به کشور‌های هندوستان، کره­ جنوبی، ژاپن، چین، انگلستان، پاکستان، کویت و سایر کشور‌ها صادر کرده است.

در نتیجه مشاهده می‌شود که کشور قطر در آن جا که امکان زیرساختی داشته از خط لوله برای صادرات گاز استفاده کرده است و در دیگر موارد حتی برای مسافت‌های کوتاه زیر ۶ هزار کیلومتر که صرفه اقتصادی صادرات گاز به‌صورت LNG وجود ندارد، گاز را به‌صورت مایع صادر کرده است.

قطر در سال ۲۰۲۰ میلادی در مجموع ۲۷ میلیارد مترمکعب به کشور‌های هند، پاکستان، ترکیه، عراق و کویت با مسافت‌های کمتر از ۶ هزار کیلومتر صادرات داشته است. (تصویر ۱).

کشور قطر طی فرایند توسعه گازی در سال‌های پیش‌رو، در نظر دارد تا سال ۲۰۲۷ ظرفیت صادراتی خود را با عملیاتی کردن دو فاز جدید، ۶۸ میلیارد مترمکعب افزایش دهد. از طرفی گزارش‌های گروه بین‌المللی واردکنندگان LNG، حاکی از آن است که بیش از ۱۰ قرارداد میان‌مدت و بلندمدت این کشور، با مقدار تخمینی ۳۰ میلیارد مترمکعب بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

*فرصت طلایی ایران برای صادرات گاز قطر به کشور‌های همسایه از طریق خط لوله

موقعیت جغرافیایی ایران که در همسایگی با کشور‌های واردکننده گاز قرار گرفته است این فرصت را به کشور می‌دهد تا با استفاده از ظرفیت خط لوله سراسری و صادراتی، نسبت به صادرات، سوآپ و یا ترانزیت گاز قطر از مسیر خود اقدام کند.

محمدمهدی علیزاده، کارشناس انرژی با اشاره به فرصت‌های ایران می‌گوید: در حال حاضر خطوط لوله صادرات گاز ایران به ترکیه و عراق دارای ظرفیت مازادی است که امکان بهره‌برداری از آن برای این هدف به صورت عملیاتی وجود دارد، همچنین پاکستان، کویت و در گام بعد هند نیز می‌تواند کشور‌هایی باشند که در صورت تکمیل خطوط لوله صادراتی به جای واردات گاز به صورت LNG از طریق خطوط لوله و با هزینه‌ای پایین‌تر برای واردات گاز اقدام کنند.

وی اظهار داشت: به عنوان مثال در حال حاضر حدود نیمی از عمر قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان می‌گذرد، ولی هنوز اقدامی جدی برای اجرای این قرارداد در دولت سیزدهم انجام نشده است. احیای این قرارداد با اتکای به گاز قطر می‌تواند یکی از دستورکار‌های جدی وزارت نفت قرار گیرد.

قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان با نام خط لوله IP در قالب خط لوله صلح ما بین شرکت ملی صادرات گاز ایران و شرکت ISGS پاکستان در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۰۹ (۱۵ خرداد ۸۸) به مدت ۲۵ سال منعقد شد، تاریخ آغاز تحویل گاز طبیعی به پاکستان ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴ (دی ۹۳) و میزان حجم گاز طبیعی صادراتی ۸ میلیارد مترمکعب در سال (۲۱ میلیون متر مکعب در روز) تعیین شده بود.

در نتیجه ضروری است با توجه به ظرفیت بالای صادرات گاز قطر و منقضی شدن بخشی از قرارداد‌های صادرات LNG این کشور با هدف صادرات، سوآپ و یا ترانزیت به کشور‌های همسایه از جمله پاکستان، عراق، ترکیه، کویت و یا حتی هند که زیرساخت‌های آن نیز قابل تأمین است نسبت به انعقاد قرارداد با این کشور اقدام شود، موضوعی که می‌تواند در سفر آتی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان، به قطر برای شرکت در نشست مجمع صادرکنندگان گاز دنیا مورد پیگیری قرار گرفته و سنگ بنای آن گذاشته شود.