وزارت نیرو در تأمین حق‌آبه تالاب‌ها همکاری نمی‌کند!

به گزارش مجله خبری نگار، صدیقه مدرس طباطبایی اظهار کرد: تعیین و نظارت بر تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور، تهیه و اجرای برنامه‌های حفاظت و احیای تالاب‌ها، تهیه و اجرای برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها با رویکرد زیست بومی و پایش تالاب‌های کشور از اصلی‌ترین فعالیت‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از تالاب‌ها است.

وی بیان کرد: عدم تامین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و کاهش آب ورودی به تالاب‌ها از منابع آب حوضه تالاب، تصرفات و تغییر کاربری‌های غیرمجاز اراضی تالاب و حاشیه تالاب‌ها، ورود و گسترش گونه‌های غیر بومی مضر یا مهاجم، ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیک، شیمیایی و فیزیکی ناشی از اراضی کشاورزی، شهرها، روستا‌ها و صنایع و رسوبات ناشی از فرسایش خاک حوضه، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و زیربنایی بزرگ مثل راه‌سازی، پتروشیمی، پالایشگاه، فرودگاه، خطوط انتقال انرژی در حوضه‌های تالابی بدون رعایت ملاحظات محیط زیستی، استفاده بی‌رویه و بیش از حد توان تجدیدپذیری تالاب مانند شکار و صید غیر مجاز و بی‌رویه و برداشت علوفه و سایر محصولات تالابی، تغییرات اقلیمی و نواقص و کمبود‌های قانونی از جمله چالش‌ها و تهدید‌های تالاب‌ها در ایران هستند.

رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تأکید بر ضرورت تأمین به‌موقع نیاز آبی تالاب‌ها گفت: با استناد به ماده ۲ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی زیست‌محیطی تالاب‌ها را تعیین کند و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون، نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام کند.

مدرس طباطبایی افزود: در راستای اجرای قانون و با توجه به حساسیت و شکنندگی وضعیت منابع آب و محیط زیست در حوضه‌های آبخیز تالاب‌ها و رودخانه‌ها همچنین به منظور حفظ سلامتی و پایداری و امکان ارائه خدمات اکوسیستمی توسط آن‌ها، نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها مطالعه و برای سه وضعیت خشکسالی، نرمال و ترسالی تعیین و در قالب جداول توزیع ماهانه ارائه می‌شود.

رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به رویکرد حوضه آبخیزی وزارت نیرو در خصوص حجم منابع آب سطحی قابل برنامه‌ریزی برای مصارف محیط زیستی و پایداری جریان اظهار کرد: از آنجا که پس از خاتمه مطالعات تعیین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌ها و پیگیری تخصیص و تأمین آب توسط سازمان حفاظت محیط زیست، تأمین آب مورد نیاز تالاب‌ها از سوی وزارت نیرو، به‌صورت حوضه‌ای صورت می‌پذیرد، شرح خدمات تعیین نیاز آبی محیط زیستی مصوب سازمان نیز به‌صورت حوضه‌ای تدوین شده است.

مدرس طباطبایی با اعلام اینکه در حال حاضر پروژه‌های تعیین نیاز آبی محیط زیستی ۳۶ مجموعه تالابی و رودخانه‌ای خاتمه یافته است و ۱۴ مجموعه در دست مطالعه و یا تدقیق و بازنگری قرار دارد، گفت: تخصیص و تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور طی جلسات مشترک کارگروه آب و محیط زیست با بخش‌های مختلف وزارت نیرو و رؤسای حوضه‌های نه گانه، به‌صورت مستمر در دست پیگیری قرار دارد.

وی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست در راستای عمل به وظیفه قانونی مصرح در قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور نسبت به تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها اقدام و نتایج مطالعات را به‌صورت رسمی به وزارت نیرو اعلام کرده است.

مدرس طباطبایی افزود: آنچه در این زمان ضروری به نظر می‌رسد، تدوین برنامه مدون و اجرای آن توسط وزارت نیرو در راستای تأمین نیاز آبی مورد نیاز تالاب‌ها به‌صورت مستمر، به‌موقع و با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست است.

وی تأکید کرد: به رغم جلسات، مکاتبات و پیگیری‌های انجام شده، همکاری ثمربخشی از سوی وزارت نیرو صورت نپذیرفته است و بعضاً چنانچه اقدامی نیز صورت پذیرفته، به‌صورت کوتاه مدت و مقطعی بوده است و پاسخگوی تأمین نیاز محیط زیستی تالاب‌ها و جلوگیری از آثار تخریبی بلند مدت در آن‌ها نیست.

رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: وضعیت فعلی تالاب‌های کشور بیانگر نبود اراده برای تأمین نیاز آبی آن‌ها توسط شرکت‌های آب منطقه‌ای وابسته به وزارت نیرو است.

مدرس طباطبایی با یادآوری این موضوع که عدم تامین نیاز آبی محیط زیستی، اثرات تخریبی بلند مدتی بر تالاب‌ها دارد، گفت: افزایش شوری آب تالاب، کاهش ظرفیت زیستگاهی، کاهش شدید توان حمایت کنندگی تالاب‌ها از معیشت جوامع بهره‌بردار و بومی و خشک شدن تالاب از مهمترین اثرات تخریبی عدم تأمین نیاز آبی آن‌ها است. یکی از آثار تشدیدی تخریب تالاب‌ها، تبدیل شدن بخش‌های وسیعی از بستر آن‌ها به منشاء برداشت گرد و غبار و شدت بخشیدن به غلظت ریزگرد‌ها در اطراف تالاب است که در برخی موارد اثرات آن از مرز‌های کشور‌ها نیز عبور کرده است و بخش‌های وسیعی از کره زمین را در بر می‌گیرد.

وی ضمن مرور برخی از ارزش‌های تالاب‌ها همچون حفاظت از تنوع زیستی و ذخایر ژنی وابسته به تالاب تأکید کرد: بیشترین تنوع حیات و تولید ماده زنده در واحد سطح در تالاب‌ها صورت می‌گیرد. تالاب‌ها به موازات آنکه از جذاب‌ترین و بکرترین محیط‌های طبیعی اکوتوریسم و زیبایی‌شناختی و کنترل‌کننده طبیعی و موثر سیلاب‌ها و رسوبات حوضه خود هستند، در تنظیم اقلیم محلی و تلطیف هوا هم نقش دارند.

رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست اشاره‌ای هم به نقش تالاب‌ها در تثبیت ازت و چرخه کربن کرد و گفت: تالاب‌ها تثبیت کننده بسیاری از مواد زائد و بار آلودگی بیولوژیک و شیمیایی آب‌های سطحی ورودی به خود هستند. افزون بر اینکه تالاب‌ها تأمین کننده آب کشاورزی و شرب و سایر نیاز‌های معیشتی مردم بومی هستند، خاستگاه انواع گیاهان دارویی، غذایی و صنعتی نیز به شمار می‌آیند.

مدرس طباطبایی با اعلام اینکه در حال حاضر تعداد ۲۲۶ تالاب شامل تالاب‌های فهرست آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است، گفت: بیشتر این تالاب‌ها که وسعتی در حدود ۳.۴ میلیون هکتار از کل مساحت کشور را در بر گرفته‎اند، دارای برنامه‌های مدیریت و احیا هستند.

وی توضیح داد: از میان تالاب‎‌های فوق، ۲۵ مجموعه تالابی از جمله تالاب‌های ارومیه، انزلی، میانکاله و خلیج گرگان، گاوخونی، ارژن و پریشان، شادگان و هامون با وسعتی حدود ۱.۴ میلیون هکتار از جمله تالاب‌های رامسر سایت ایران هستند. از مجموع ۲۲۶ تالاب ذکر شده، بالغ بر ۴۲ تالاب کشور، منشاء گرد و غبار هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به تالاب‌های هورالعظیم، شادگان، ارومیه، هامون، میقان، صالحیه، بختگان و ... , اشاره کرد.

رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۴۳ درصد از تالاب‌های کشور پتانسیل تبدیل شدن به منشأ گرد و غبار را دارند و این بدان معناست که اگر شرایط تالاب‌ها مطلوب نباشد و نیاز آبی آن‌ها تأمین نشود، می‌توانند به کانون‌های جدید گرد و غبار در کشور تبدیل شوند.