آشنایی با مراحل هضم از منظر طب سنتی

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، دستگاه گوارش هر فرد بنا به شرایط فیزیکی بدنی، مزاج و طبع وی و شرایط محیط زندگی و محیط و نوع شغل، سن و نوع رژیم غذایی با بقیه افراد فرق می‌کند. امروزه دارو‌های شیمیایی زیادی در بازار برای هضم غذا و رفع سنگینی معده تولید شده و به فروش می‌رسند، ولی همانطور که می‌دانید هیچ داروی شیمیایی بدون عوارض ناخوشایند نیست.

بعضی از این عوارض در کوتاه مدت خود را نشان می‌دهند و برخی دیکر در بلند مدت. باز هم اینجا به سراغ طب سنتی می‌رویم تا ببینیم توصیه‌های آن برای رفع این مشکل چیست. در این مطلب فارغ از موارد فوق می‌خواهیم خوراکی‌های کمکی برای دستگاه گوارش را معرفی کنیم که هر فردی با توجه به مزاج خود می‌تواند از این خوراکی‌ها استفاده کند.

عدم تعادل در ارگان‌های بدن و خوب کار نکردن هر کدام، دارای نشانه‌هایی جهت اعلام این نقص در بدن می‌باشد. عدم انجام عمل هضم صحیح نیز دارای علائمی در بدن است. علائمی مانند:

ضعف حتی با وجود خوردن غذا.

کمبود ویتامین.

سردرد و میگرن.

نفخ و گاز.

مشکل خواب.

افزایش یا کاهش وزن.

حالت تهوع.

التهاب.

عرق سرد یا گرم.

خستگی.

نوسانات خلقی.

طب سنتی علاوه بر معرفی بعضی از خوراکی‌های کمک کننده به هضم غذا، توصیه‌های خوبی هم برای کمک به این موضوع دارد.

توصیه‌های طب سنتی برای هضم بهتر غذا

در هر فصل سعی کنید غذا‌ها و میوه‌های مناسب و مخصوص همان فصل را بخورید. مثلا در فصل زمستان باید از غذا‌ها با طبع گرم استفاده کنید یا مثلا میوه‌های تابستان مانند هندوانه را در فصول سرد مصرف نکنید.

از مصرف غذا‌های خیلی داغ و خیلی سرد خودداری کنید.

در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید.

ورزش منظم و روتین داشته باشید.

بلافاصله بعد از صرف غذا ورزش یا فعالیت بدنی نداشته باشید.

بعد از صرف غذا دخانیات مصرف نکنید.

در رژیم غذایی خود خوراکی‌های حاوی فیبر بگنجانید.

تا حد امکان از مصرف فست فود‌ها خودداری کنید.

از استرس و اضطراب دوری کنید.

از پرخوری بپرهیزید.

پرهیز از مصرف الکل.

در حین غذا خوردن و بلافاصله بعد از آن آب مخصوصا آب سرد ننوشید.

تا حد امکان از مصرف نوشابه‌های گازدار بپرهیزید. گاز موجود در نوشابه‌های گازدار می‌تواند سطح اسید معده را افزایش داده و باعث نفخ و مشکلات گوارشی متعدد شود.

خواب کافی و با کیفیت داشته باشید، زیرا عدم داشتن خواب کافی و با کیفیت باعث به وجود آمدن بیماری‌هایی مانند ریفلاکس معده (GERD)، بیماری زخم معده (PUD)، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD) می‌شود.

بلافاصله بعد از غذا خوردن نخوابید، ولی در طب سنتی توصیه شده است برای هضم بهتر غذا بعد از غذا ابتدا چند دقیقه به پهلو راست دراز بکشید نه اینکه خوابتون ببره و بعد چند دقیقه به پهلو چپ دراز بکشید. وقتی به پهلوی راست می‌خوابید معده گنجایش بیشتری پیدا می‌کند و غذا کاملا درون معده جایگزین می‌شود، چون انحنای معده به سمت راست است و غذا به سمت دهانه معده که وسط قفسه سینه و مایل به پهلوی چپ است، بر نمی‌گردد و بعد از آن که به پهلو چپ می‌خوابید موجب می‌شود که کبد روی معده قرار گیرد و حرارت کبد معده را گرم کرده و موجب می‌شود که غذا بهتر هضم شود.

مصرف شام حداقل ۲ ساعت قبل از خواب باشد.

به هیچ عنوان بعد از غذا روی شکم نخوابید.

خوراکی‌های هضم کننده در طب سنتی

جینسینگ هندی.

سیر.

موسیر.

زیره سبز: تسکین نفخ.

استفاده از خوراکی‌های پروبیوتیک.

گلابی با پوست.

خانواده توت ها.

کنگرفرنگی.

مربا و جوارش میوه آمله یا انگور فرنگی.

میخک: درمان درد‌های شکمی، اسهال و استفراغ.

غلات سبوس دار: درمان یبوست و کمک به تغذیه باکتری‌های سالم روده.

گلپر: مقوی معده و سایر اندام‌های گوارش، ضد نفخ است، ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع و هضم غذا را بهتر می‌کند.

موز و پرتقال: این میوه‌ها حاوی ویتامین C و پتاسیم هستند که به هضم کمک می‌کنند.

دارچین: تقویت گردش خون، بهبود عملکرد کلیه، تسکین کمردرد مرتبط با هضم غذا، درد معد، رفع خستگی، بهبود گوارش و جذب مواد مغذی و جلوگیری از عفونت‌های سیستم گوارش.

زنجبیل: زنجبیل برای تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی و مقابله باحالت تهوع مفید است. مصرف زنجبیل به صورت دمنوش، عصاره، یا به‌عنوان افزودنی به غذا‌ها مفید است.

سیب: سیب غنی از فیبر محلول به نام «پکتین» است. پکتین حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و به درمان یبوست، عفونت‌های روده، التهاب روده‌ی بزرگ و اسهال کمک می‌کند.

دانه‌ی چیا: دانه‌ی چیا منبع عالی فیبر به شمار می‌رود. با خوردن دانه‌ی چیا یک ترکیب ژلاتین‌مانند در معده شکل می‌گیرد. این ترکیب مثل پروبیوتیک عمل کرده و به رشد باکتری‌های مفید در روده و در نتیجه بهبود هضم کمک می‌کند.

لبو: لبو نیز سرشار لز فیبر است. فیبر به هضم کمک کرده و باکتری‌های مفید را تغذیه می‌کند. همچنین حجم مدفوع را افزایش می‌دهد.

سبزیجات دارای برگ سبز تیره: سبزیجات دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج منبع عالی فیبر نامحلول هستند که باعث افزایش حجم مدفوع می‌شوند.

هل: کمک به تولید آنزیم‌های گوارشی و هضم غذا‌های سنگین و حجیم، کمک به حرکت غذا در روده‌ها، درمان یبوست، سوءهاضمه و گاستریت.

فلفل سیاه: تسهیل کننده فرایند گوارش و افزایش دهنده تولید آنزیم‌های گوارشی معده.

تخم شنبلیله: سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان‌هاست. یک هضم‌کننده طبیعی، دفع کننده سموم، دارای خاصیت روان کنندگی و نرم کننده دیواره معده و روده‌ها و از بین برنده چربی‌ها می‌باشد.

ترکیب هضم کننده (هاضوم): زنیان، آویشن و سیاهدانه را به نسبت مساوی با هم ترکیب و آسیاب کنید. یک قاشق چایخوری از این ترکیب را با یک قاشق چایخوری عسل ترکیب و به فاصله ۱۵ دقیقه بعد از غذا میل کنید.

آووکادو: سرشار از فیبر و مواد مغذی ضروری مانند پتاسیم است که به تقویت عملکرد سالم گوارش کمک می‌کند. هم‌چنین یک غذای کم فروکتوز است، بنابراین احتمال ایجاد گاز در آن کم‌تر است.

چغندر: چغندر سرشار از فیبر است. فیبر گوارش یا هضم را دور می‌زند و به روده بزرگ منتقل می‌شود، جایی که باکتری‌های مفید روده را تغذیه می‌کندو مقدار زیادی به مدفوع می‌افزاید که هر دو باعث بهبود هضم غذا می‌شوند.

کلم: کلم به آنزیم‌ها کمک می‌کند تا مواد مغذی را به مولکول‌های کوچکتر و قابل هضم بیشتری تقسیم کند. همچنین کلم دارای خاصیت پروبیوتیک نیز می‌باشد.

پاپایا: حاوی آنزیمی گوارشی به نام پاپائین است. این ماده یک آنزیم گوارشی قوی است که در روند هضم غذا با کمک به تجزیه فیبر‌های پروتئینی، کمک می‌کند. این ماده علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مانند یبوست و نفخ را کاهش می‌دهد و به عنوان آنزیم اصلی در مکمل‌های گوارشی استفاده می‌شود.

نوشیدنی‌های هضم کننده غذا

آب.

آب نارگیل.

سرکه سیب.

آب سبزیجات مانند آب هویج، کلم، خیار و تربچه.

مخلوط آب گرم و لیموترش.

دمنوش گیاه شاه‌پسند.

دمنوش بادیان رومی (زیره‌ی رومی).

دمنوش آویشن.

دمنوش و عرق شیرین بیان.

دمنوش مریم‌گلی.

دمنوش میخک: ضد نفخ.

عرق و دمنوش هل.

عصاره تخم شنبلیله.

دمنوش دارچین.

دمنوش ریشه جنتیانا.

دمنوش پوست زرشک.

دمنوش ریشه قاصدک.

دمنوش ریشه گیاه ختمی.

دمنوش زردچوبه: التیام دهنده گوارش.

دمنوش و عرق بادرنجبویه: درمان نفخ معده و روده، تقویت معده و کمک به هضم بهتر غذا.

دمنوش بابونه: به کاهش گاز‌های شکمی، درد معده و یبوست کمک می‌کند.

آب آلو: این نوشیدنی پر از فیبر است و می‌تواند حرکات روده را افزایش دهد.

نوشیدنی کامبوجا یا کامبوچا: این نوشیدنی منبع بسیاری از پروبیوتیک‌ها است.

کفیر: این نوشیدنی شبیه دوغ سرشار از انواع پروبیوتیک هاست.

تخم شربتی: تخم شربتی سرشار از فیبر و دارای خاصیت پروبیوتیک است و باعث رشد باکتری‌های سالم در روده، تقویت حرکات روده و دفع کامل و در نتیجه بهبود هضم و عملکرد دستگاه گوارش می‌شود.

دمنوش و روغن نعنا و نعناع فلفلی: درمان کننده نفخ، ناراحتی معده و مشکلات حرکات روده، آرامش دهنده دستگاه گوارش و بهبود دهنده هضم غذا.

دمنوش بهار نارنج: این دم‌نوش علاوه بر کمک به هضم غذا، آرام‌بخش، مفرح، نشاط‌آور، از بین برنده اضطراب، اشتهاآور، تقویت‌کننده قلب، تقویت‌کننده اعصاب، رفع کننده دل‌پیچه و ورم معده و روده است. البته استفاده زیاد از این دم‌نوش باعث بالا رفتن فشارخون و ضربان قلب می‌شود.

دمنوش رازیانه: حالت تهوع را کاهش داده و ریفلاکس اسید معده را برطرف می‌کند، ضداسپاسم طبیعی بوده و برای رفع درد و گرفتگی‌های شکم ناشی از پرخوری و تنش روده، هضم غذاها، رفع گاز و نفخ مفید است.

چای سبز: برای رفع مشکلات گوارشی و کمک به عضم بهتر غذا، دفع الکل و سموم از بدن، کاهش چربی‌های بدن و کمک به لاغری مفید است.

آب میوه‌ها یا اسموتی‌های سبز: این نوشیدنی‌ها سرشار از آب و فیبر هستند و می‌توانند به عبور مواد زائد از سیستم گوارشی کمک کنند.

دمنوش ریحان: برگ‌های ریحان را در سایه خشک کنید و چند برگ آن را در لیوانی از آب جوش ریخته و درب آن را بپوشانید، ۱۰ دقیقه صبر کنید و سپس آن را صاف کنید و جرعه جرعه بنوشید.

دمنوش شوید: این دمنوش برای رفع آروغ و سنگینی معده مفید است و قند بعد از غذا را نیز تنظیم کرده و چربی خون را کاهش می‌دهد.

دمنوش کاکوتی یا کهلیک اوتی: این گیاه را هم می‌توان به صورت دمنوش استفاده کرد هم می‌توان پودر خشک شده آن را به ماست و نوشیدنی‌ها مانند دوغ اضافه کرد.

عرق زنیان: عرق زنیان برای پیشگیری و درمان گاز معده و سوءهاضمه‌ی مزمن، درد و ناراحتی‌های مداوم در قسمت فوقانی معده و هضم غذا‌های سنگین مفید است.

عرق و دمنوش زیره: ناراحتی و درد معده را تسکین می‌دهد، رفع کننده گاز معده است، موجب افزایش تولید آنزیم‌های گوارشی شده و فرایند گوارش را تقویت میکند.