علم خواب چه مواردی را بررسی میکند؟

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، جناب آقای دکتر هادی اسدی پور متخصص نورولوژی و فلوشیپ خواب، ضمن عرض خیر مقدم بفرمایید از چه زمانی بصورت تخصصی وارد این عرصه شدید؟

حدود ۲۳ سال قبل بود که من در دوره تخصص نورولوژی با حضور در همایش‌ها و سمینار‌های خواب به اهمیت و میان رشته بودن این علم علاقه‌مند شدم و تصمیم گرفتم با گذراندن دوران فلوشیپ خواب بصورت تخصصی به این عرصه وارد شوم تا بتوانم خدمات تخصصی علم خواب را که مرتبط با سایر علوم پزشکی است و دانستن آن برای مردم ضروریست را ارائه نمایم؛ لذا در بیمارستان ابن سینا این کلینیک را راه اندازی کردیم ودر حال حاضر دارای امکانات و تجهیزات متنوعی در این کلینیک‌ها هستیم.

وب دا: دوره پذیرش فلوشیپ را از چه زمانی آغاز کردید؟

علاوه بر ارائه کار‌های درمانی، تحقیقاتی و پژوهشی و خدمات رسانی به بیماران به دلیل اهمیت موضوع از سال ۹۷ دوره فلوشیپ خواب را نیز راه اندازی کردیم و در حال حاضر دانشگاه مشهد از دانشگاه‌های سرآمد کشور در زمینه تربیت فلوشیپ خواب است.

وب دا: حوزه کار علم خواب در چه گستره‌ای تعریف شده است؟

علم خواب به مطالعه جامع خواب و بیداری، مکانیسم‌های عصبی و فیزیولوژیکی آن و اهمیت آن برای سلامت جسمی و روانی می‌پردازد و علمی بین رشته‌ای در راستای درمان و رفع اختلالات مرتبط با خواب است.

وب دا: سندروم پای بی قرار چیست؟ از علت اختلالات شایع که در زمان خواب اتفاق می‌افتد؟

سندروم پای بی قرار، اختلال عصبی است که با تمایل شدید و غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پا‌ها همراه است و این احساس ناخوشایند معمولاً در زمان استراحت یا هنگام شب بدتر می‌شود و با حرکت دادن پا‌ها تسکین می‌یابد. این اختلال می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت خواب و زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در برخی از کودکان و بزرگسالان شایع است که به آن سندروم پای بی قرار می‌گویند و نباید از آن غافل باشند. گاهی اوقات کمبود ذخایر آهن، خواب دیدن، استفاده از قهوه، باعث اختلال در خواب افراد می‌شوند. دیابت، فشار خون، سکته‌های قلبی و مغزی، مصرف غیر مجاز برخی داروها، از عوارض اختلالات خواب است و باید در سطح کلان برنامه‌ای مدون برای بهداشت خواب و پیشگیری از آن سرمایه گذاری کنیم و اختلالات را در سنین پایین شناسایی و درمان کنیم و بیمه‌ها نیز نقش حمایتی خود را داشته باشند.

وب دا: خانم دکتر امینی بعنوان فوق تخصص ریه و فلوشیپ خواب از رشته خواب بفرمایید؟

فلوشیپ خواب، رشته جدیدی است و حدود نیم قرن است که در سطح دنیا شناخته شده و جنبه‌های پزشکی آن خوشبختانه در ایران مورد توجه است. ایران جزو کشور‌های پیشرو در زمینه درمان اختلالات خواب است و دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی و مشهد نیز در این زمینه در زمره برترین‌ها هستند.

علم خواب در واقع میان رشته‌ای است و به خیلی از حیطه‌ها مانند اعصاب، ریه، حوادث، افت اکسیژن و ... بستگی دارد. اگرمتوسط عمر انسان‌ها را ۷۵ سال در نظر بگیریم ۲۵ سال آن را در خواب هستند و اگر به موضوع بهداشت خواب اهمیت ندهیم، عملکرد و کیفیت زندگی دچار چالش و سلامتی ما در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

وب دا: علت تأسیس کلینیک خواب در دانشگاه چه بود؟

بنده فوق تخصص ریه هستم و در سال ۸۴ با انجام مطالعه‌ای دریافتیم که اکسیژن خون برخی از بیماران در زمان خواب دچار مشکل می‌شود، لذا پس از آن کلینیک خواب در بیمارستان امام رضا (ع) را فعال کردیم و در آنجا به نتایج خوبی دست پیدا کرده‌ایم.

وب دا: علت خُر و پف در خواب چیست؟

از هر سه نفر در ایران یک نفر خر و پف در حین خواب دارد و بیشتر هم در آقایان شایع است، در واقع خرو پف یک علامت است برای بررسی اختلالات دیگر و افرادی که دارای این علامت هستند در صورت استمرار باید به کلینیک‌های خواب مراجعه کنند. معمولا افرادی که دارای اضافه وزن، حساسیت‌های فصلی و فرم خاص صورت، سیگار و ... خستگی، استرس دارند خرو پف در آنان افزایش پیدا می‌کند.

اگر اختلال خرو پف با ورزش، وزن کم، و سبک زندگی بر طرف نشد و اگر در زمان بیدار شدن افراد دچار سردرد هستند، یا اگر در زمان خواب دچار خرناس‌های طولانی می‌شوند نیاز به مراجعه به فلوشیپ خواب دارند که مورد اقدامات تشخیصی قرار بگیرند.

وب دا: سرکار خانم دکتر افشاری، شما بعنوان متخصص طب فیزیکی و فلوشیپ خواب ارتباط رشته خودتان با خواب را توضیح بفرمایید؟

رسیدگی به اختلالات خواب فیلد جدیدی است که ما تلاش می‌کنیم با درمان برخی از اختلالات برای داشتن خواب با کیفیت افراد تلاش کنیم تا در نتیجه آن عملکرد و کارایی، تعاملات اجتماعی، کاری و خانوادگی، یک فرد افزایش پیدا کند.

همه افراد باید به خواب خود اهمیت دهند و در اولین فرصتی که شیفت کاری آنان به اتمام می‌رسد برای خواب خود برنامه ریزی کنند تا قسمتی از بیداری آنان در شب با خواب روز جبران شود.

وب دا: توصیه شما در این باره چیست؟

یکی از مهمترین توصیه‌های ما این است که هیچوقت خواب شب را از دست ندهید، ولی در صورتی که بنا به شرایط کاری، شب‌ها بیدار هستید حتماً برای خواب و جبران کم خوابی برنامه ریزی منظمی داشته باشید.

قهوه هیچوقت جای خواب را نمیگیرد و فقط مغز را برای مدتی کوتاه بین حالت خواب و بیداری نگه می‌دارد و در واقع باعث اختلال در خواب منظم می‌گردد.

همچنین افراد بعد از شیفت‌های کاری از رانندگی طولانی پرهیز کنند چراکه تحقیقات نشان داده، آمار تصادفات بعد از شیفت‌ها هفت برابر بیشتر از جمعیت عمومی است و این تصادفات هم معمولا در نزدیکی مقصد اتفاق می‌افتد.

وب دا: نارکولپسی در علم خواب به چه مفهومی است؟

نارکولپسی یا حمله خواب بیماری است که باعث می‌شود افراد ناگهان به خواب روند، این اختلال عصبی بر کنترل خواب و بیداری تأثیر گذاشته و باعث خواب آلودگی شدید روزانه و حملات ناگهانی و غیرقابل کنترل خواب در هر زمان و مکانی می‌شود و افرادی که دچار این بیماری هستند اصلا نباید رانندگی و خلبانی کنند.

در چند سال اخیر مباحث مربوط به غربالگری، معاینات دوره‌ای خصوصا برای رانندگان و ارتباط پوشش بیمه‌ای آنان جدی شده است و باید مورد توجه قرار گیرد.

وب دا: جناب آقای دکتر کاوه شما بعنوان روانپزشک، فلوشیپ خواب و مسئول کلینیک خواب ابن سینا هستید از اقدامات اجرایی در این مرکز بفرمایید؟

در دانشگاه علوم پزشکی مشهد هزینه‌های درمانی اختلالات خواب و هزینه‌های تست خواب با تعرفه دولتی و بسیار پایین برای بیماران اجرایی می‌گردد و هر ماه ۲۵۰ بیمار دارای اختلال خواب در ابن سینا و امام رضا (ع) مورد بررسی متخصصین قرار می‌گیرند و چهار روز هفته این مراکز فعال است.

وب دا: خواب طبیعی افراد چند ساعت است؟ آیا تحقیقاتی هم در این زمینه اجرایی شده است؟

آمار‌ها نشان می‌دهد که ۲۵ درصد از مردم در دوره‌ای از زندگی دچار اختلال در خواب می‌شوند و در واقع خواب طبیعی از ۱۱ شب تا شش صبح است. ما تحقیقات و مداخلات متعددی برای درمان خواب بر پایه غیر دارویی را مورد بررسی قرار دادیم و آموزش‌ها و همکاری‌های متعددی را با آموزش و پرورش برای ترویج بهداشت خواب برگزار کرده‌ایم.