به گزارش مجله خبری نگار،اگرچه اشتها بر میزان غذایی که فرد میخورد تأثیر میگذارد، اما با گرسنگی متفاوت است. گرسنگی احساسی در بدن است که به دلیل نیاز به غذا ایجاد میشود. گرسنگی و اشتها در درجه اول توسط سیگنالهای دو هورمون به نامهای گرلین و لپتین تنظیم میشوند.
گرلین که به هورمون گرسنگی معروف است، یک هورمون رشد است که از طریق معده ترشح میشود. سپس این هورمون از طریق جریان خون به مغز میرسد و اشتها را تحریک میکند.
لپتین هورمونی است که به تنظیم وزن بدن کمک میکند. این هورمون به مغز این امکان را میدهد که بفهمید چه زمانی سیر هستید. لپتین و گرلین با هم سیگنالهایی را به مغز ارسال میکنند که بر اشتها و میزان سیری شما تأثیر میگذارد.
در برخی موارد، افزایش اشتها ممکن است منجر به افزایش وزن و کاهش اشتها منجر به کاهش وزن شود. اگر تغییرات در اشتها بر وزن شما تأثیر میگذارد، یا اگر فکر میکنید تغییر اشتها شما میتواند به یک بیماری خاص مرتبط باشد، با یک پزشک صحبت کنید.
چه چیزی بر اشتها تأثیر میگذارد؟
افراد ممکن است در زمانهای خاصی از زندگی خود افزایش اشتها (میل بیش از حد به غذا) یا کاهش اشتها (کاهش میل به خوردن) را تجربه کنند. تغییرات اشتها میتواند به طور متناوب رخ دهد یا برای دورههای طولانی تری ادامه یابد.
عوامل موثر بر اشتها عبارتند از: حواس (مانند بویایی و چشایی)، سبک زندگی، سلامت روان، سلامت جسمانی، اختلالات خلقی و محیط اطراف فرد.
هیپوتالاموس یا مرکز کنترل مغز، جایی است که گرلین و لپتین برای تنظیم احساس گرسنگی و سیری برای کنترل اشتها و دریافت غذا با یکدیگر در تعامل هستند. با این حال، هر گونه تغییر در تعادل گرلین و لپتین، خواه به دلیل تغییر سبک زندگی، عادات غذایی یا بیماری باشد، میتواند بر توانایی بدن در تنظیم انرژی و متعاقباً بر اشتهای شما تأثیر بگذارد.
افزایش یا کاهش اشتها میتواند ناشی از بیماریها از جمله سرطان و شرایط سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی باشد. همچنین افزایش اشتها ممکن است نشانه مشکلی در سیستم غدد درون ریز باشد. بیماریهایی که میتوانند باعث کاهش اشتها شوند عبارتند از:
بی اشتهایی عصبی
سرطان
بیماری مزمن کلیوی
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
زوال عقل
هپاتیت
اچآیوی
بیماریهای مانند افسردگی
بارداری (سه ماهه اول)
تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
برخی داروها نیز میتوانند باعث کاهش اشتها شوند، از جمله آنتی بیوتیک ها، داروهای شیمی درمانی و مورفین.
همچنین بیماریها و داروهایی وجود دارند که میتوانند منجر به افزایش اشتها شوند، از جمله:
اضطراب
پرخوری عصبی (بولیمیا)
دیابت
بیماری گریوز (یک بیماری خود ایمنی است که میتواند منجر به پرکاری تیروئید شود)
پرکاری تیروئید
قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
سندرم پیش از قاعدگی
داروهای خاص، از جمله کورتیکواستروئیدها و ضد افسردگیهای سه حلقهای
چگونه اشتها را افزایش دهیم؟
برای افزایش اشتهای خود، چندین روش مختلف وجود دارد که میتوانید امتحان کنید، از جمله:
مصرف مکملهای روغن ماهی: تحقیقات نشان داده است که مکملهای روغن ماهی ممکن است به تحریک اشتها در بزرگسالان، از جمله افراد مسن با اشتهای ضعیف و افرادی که اشتهای کم ناشی از یک بیماری خاص را دارند، کمک کند.
دریافت مشاوره برای رژیم غذایی: مراجعه به یک متخصص تغذیه برای مشاوره تغذیه و برنامه ریزی وعدههای غذایی، همراه با مصرف مکملهای غذایی، ممکن است به افرادی که اشتهای کم ناشی از یک بیماری خاص مانند سرطان دارند، کمک کند.
ورزش کردن: فعالیت بدنی ممکن است به افزایش اشتها در افراد مسن با اشتهای کم کمک کند.
طعم دادن به غذا: افزودن گیاهان، ادویهها و سسها به غذا به منظور افزایش طعم و درگیر کردن حواس، گاهی اوقات میتواند به تحریک اشتها کمک کند.
خوردن غذاهای مورد علاقه: بو کردن یا لذت بردن از یک غذا یا خوراکی مورد علاقه میتواند به تحریک حواس و افزایش اشتها کمک کند.
چگونه اشتهای خود را مهار کنیم؟
برخی از افراد ممکن است افزایش بیش از حد اشتها را تجربه کنند. برای مدیریت یا سرکوب افزایش اشتها، میتوانید موارد زیر را امتحان کنید:
تمرین مدیتیشن: مدیتیشن و ذهن آگاهی به تأثیرگذاری بر تغییر رفتار غذا خوردن کمک میکند. مطالعات نشان میدهد که این کار ممکن است به کاهش پرخوری عصبی کمک کند. البته برای تعیین نتایج و اثربخشی بلندمدت به تحقیقات بیشتری نیاز است.
کمک گرفتن از خانواده و دوستان برای حمایت عاطفی
مراجعه به یک متخصص تغذیه برای مشاوره رژیم غذایی
وقتی اشتها نداریم چه بخوریم؟
اگر اشتها ندارید، غذاها یا روشهای زیر را امتحان کنید تا راحتتر غذا بخورید:
یک وعده غذایی مایع مانند اسموتی غنی از مواد مغذی، شیک پروتئین یا سوپ مصرف کنید.
به غذای خود خامه، کره یا پنیر اضافه کنید تا وعده خود را غنی کنید.
از گیاهان، ادویهها و سسها استفاده کنید تا طعم و مزه غذاهای خود را بهتر کنید.
محل غذا خوردن خود را با یک سفره یا ست ظروف زیبا تزئین کنید تا به محیط اطراف کمک کنید تا حواس شما را جلب کند.
از مکملهای غذایی خوراکی برای کمک به تحریک اشتها استفاده کنید. این مکملها به طور ویژهای برای افرادی که با بیماری یا شرایط خاصی زندگی میکنند که اشتها را به طور قابل توجهی کاهش میدهد، میتواند مفید باشد و فقط باید تحت راهنمایی یک متخصص مصرف شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
نوسانات اشتها ممکن است گاهی برای همه اتفاق بیفتد، اما اگر ادامه یابد یا بر سلامت کلی شما تأثیر بگذارد، حتما باید به دنبال درمان باشید. اگر:
شما بیش از ۴.۵ کیلوگرم از وزن بدن خود را طی ۶ تا ۱۲ ماه یا کمتر از دست داده اید، بدون اینکه تلاش کنید یا دلیل آن را بدانید.
اشتهای شما کاهش یافته و همچنین دچار افسردگی، اختلال در خوردن یا مصرف مکرر مواد مخدر یا الکل میشوید.
در حال مصرف دارویی هستید که باعث افزایش، کاهش یا از دست دادن اشتها میشود.
افزایش یا کاهش بی دلیل در اشتهای خود دارید که برای مدت طولانی ادامه دارد.
علائم غیر قابل توضیحی را در رابطه با افزایش یا کاهش اشتها تجربه میکنید.
در قرار ملاقات با پزشک خود، در مورد سابقه پزشکی، عادات غذایی، عادات خواب و سایر علائم (مانند افزایش یا کاهش وزن ناخواسته) صحبت کنید. برای تعیین علت مرتبط با افزایش اشتها، ممکن است پزشک از شما بخواهد آزمایش خون، آزمایش تیروئید یا ارزیابی روانشناختی انجام دهید.
اگر در مورد کاهش اشتها به یک متخصص مراجعه میکنید، ممکن است او از شما بخواهد آزمایشهای تصویربرداری (مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی) یا آزمایش خون و ادرار انجام دهید.
هنگامی که پزشک شما دلیل تغییر اشتهای شما را مشخص کرد، یک برنامه درمانی برای کمک به افزایش یا کاهش اشتهای شما تنظیم میکند.