چرا گم‌شدن دوچرخه منجر به خودکشی می‌شود؟ روانکاوی ماجرای یک خانه ناامن

به گزارش مجله خبری نگار، هیچ انسانی بی‌خطا نیست و فرزندان ما هم از این قاعده مستثنا نیستند. به تازگی استوری یکی از اعضای کادر درمان در شبکه‌های اجتماعی پربازدیده شده که در آن نوشته: «این آقا پسر ۱۳ ساله به گفته پدر بیمار، گوشی و دوچرخه‌اش رو احتمالا دزدیده بودن و این از ترس، خودش رو پرت کرده بوده پایین و حتی یک نقطه سالم هم در بدنش نمونده بود. شکستگی تک تک نقاط بدن...». نوجوان یا حتی کودک ممکن است تصمیمی نادرست بگیرد، دروغ بگوید، در درس خواندن کوتاهی کند یا حتی خطایی جدی‌تر مرتکب شود. پرسش اساسی این‎جاست: وقتی فرزند ما دچار اشتباه می‌شود، واکنش ما به‌عنوان والدین چه خواهشد بود؟ بسیاری از نوجوانان، به‌جای مراجعه به خانواده، از ترس سرزنش یا تنبیه شدید، تصمیم به پنهان‌کاری، فرار یا در بدترین حالت، خودکشی می‌گیرند؛ بنابراین نوع برخورد والدین با خطای فرزند می‌تواند مرز باریک میان نابودی و بازسازی باشد.

​​​​​​​

۱ پذیرش اصل خطاپذیری| اولین نکته‌ای که والدین باید بپذیرند این است که فرزندشان انسان است و انسان جایزالخطا. اگر ما اشتباه را «فاجعه غیرقابل جبران» بدانیم، کودک یا نوجوان هم به همان چشم خواهد نگریست. پس والدین باید در خانه این پیام را منتقل کنند که «خطا کردن بخشی از زندگی است، مهم یادگیری و اصلاح آن است».

۲تفکیک رفتار از شخصیت| وقتی فرزندی دروغ می‌گوید یا کار نادرستی می‌کند، والدین باید میان «خود کودک» و «رفتار کودک» تفاوت قائل شوند. به جای گفتن «تو بچه بدی هستی»، باید گفت «رفتارت اشتباه بود». این تفکیک باعث می‌شود فرزند احساس نکند که ارزشمندی او زیرسؤال رفته است، بلکه بداند تنها یک رفتار او نیازمند اصلاح است. چنین نگاهی امنیت روانی ایجاد می‌کند و کودک را به گفت‌و‌گو ترغیب می‌سازد.

۳ واکنش متعادل، نه توفانی| گاهی والدین در لحظه خطا، از شدت خشم، فریاد می‌زنند یا تهدید به تنبیه شدید می‌کنند. این واکنش‌های توفانی فرزند را به سمت ترس، دروغ و پنهان‌کاری سوق می‌دهد. والدینی که می‌خواهند فرزندشان در بحران‌ها به آن‎ها پناه بیاورد، باید در زمان خطا آرامش خود را حفظ کنند. واکنش متعادل به معنای نادیده گرفتن اشتباه نیست، بلکه یعنی در همان زمان کوتاه، با لحنی قاطع، اما آرام موضوع را مطرح کنیم و بعد در زمان مناسب به بحث و اصلاح بپردازیم.

۴ ایجاد فضای گفت‌و‌گو از کودکی| والدین نباید منتظر بمانند تا فرزندشان نوجوان شود و آن‎گاه تازه به فکر رابطه نزدیک بیفتند. عادت به گفت‌و‌گو باید از سال‌های اولیه شکل بگیرد. وقتی کودک خردسال درباره یک بازی یا مشکل کوچک مدرسه صحبت می‌کند، والدین باید با دقت گوش دهند و با احترام پاسخ دهند. این توجه‌های کوچک، پلی محکم برای روز‌های حساس نوجوانی خواهد شد.

۵ تشویق به مسئولیت‌پذیری، نه فرار| اگر نوجوان بفهمد که اشتباهاتش تنها با تنبیه و سرزنش شدید همراه است، به‌طور طبیعی به فکر فرار می‌افتد. در مقابل، اگر بداند که می‌تواند با والدین بنشیند، اشتباه را بیان کند و در عین حال راه‌حلی برای جبران بیابد، مسئولیت‌پذیری را تمرین می‌کند. برای مثال اگر در درس کوتاهی کرده، به جای تحقیر باید با او برنامه‌ریزی کرد تا عقب‌ماندگی را جبران کند.

نتیجه‌گیری

خانه‌ای که در آن اشتباه به‌عنوان بخشی طبیعی از زندگی پذیرفته می‌شود، به فرزندان امنیت روانی می‌بخشد. چنین امنیتی سبب می‌شود کودک یا نوجوان در بحران‌ها، به جای پنهان‌کاری، فرار یا خودآزاری، به پدر و مادر پناه بیاورد و در کنار آن‎ها راهی برای اصلاح بیابد. در نهایت، وظیفه والدین نه پاک‌کردن همه خطاها، بلکه آموزش «چگونه برخاستن پس از سقوط» است. اگر این پیام در دل فرزندان نهادینه شود، دیگر حتی در سخت‌ترین اشتباه‌ها هم خانواده را اولین پناهگاه خود خواهند دید. والدین عزیز «هر خطا پلی است به‌سوی یادگیری، رشد و مسئولیت‌پذیری».

منبع: خراسان-زهراسقاء عیدگاهی | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی شخصیت