مطالعه: اختلال تنفسی در خواب ممکن است بر ابتلا به بیماری آلزایمر تأثیر بگذارد

به گزارش مجله خبری نگار، در مطالعه‌ای که اخیراً در سرور پیش‌چاپ medRxiv منتشر شده است، دانشمندان تأثیر اختلال تنفسی خواب (SDB) را بر نشانگر‌های زیستی تصویربرداری عصبی بیماری آلزایمر (AD) ارزیابی کردند. SDB و بی‌خوابی از عوامل خطر قابل اصلاح برای AD هستند که بر عملکرد‌های شناختی مانند توجه، زبان و تفکر تأثیر می‌گذارند.

عوامل سبک زندگی مانند ورزش و مدیریت بیماری‌های قلبی عروقی می‌توانند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهند. عوامل خطر قابل اصلاح شامل چاقی، فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های عروقی هستند.

اختلالات خواب مانند SDB ممکن است با پاتوفیزیولوژی آلزایمر تداخل داشته باشند و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش داده و اختلال شناختی را بدتر کنند.

مطالعه‌ی حاضر به بررسی تعامل بین اختلالات تنفسی خواب، وضعیت شناختی و نشانگر‌های زیستی بیماری آلزایمر پرداخت.

این تیم پس از ارزیابی وضعیت شناختی [شناختی طبیعی (CU)، اختلال شناختی خفیف (MCI) و AD]و اختلال تنفسی خواب (با یا بدون SDB)، ۷۵۷ نفر را از پایگاه داده ADNI انتخاب کرد.

نمونه‌گیری طبقه‌بندی‌شده برای بهبود استحکام و پایایی نتایج و در نظر گرفتن حجم نمونه نامتعادل در بین گروه‌ها انجام شد.

روش نمونه‌گیری منجر به ۱۰۰۰۰ زیرنمونه شد [۱۰ نفر در هر گروه، که از نظر متغیر‌های کمکی مانند سن، جنس، شاخص توده بدنی (BMI) و آپولیپوپروتئین E (APOE ε۴) با هم مطابقت داشتند]. متعاقباً، ۵۱۲ زیرنمونه با متغیر‌های کمکی انتخاب شدند.

نشانگر‌های زیستی تصویربرداری عصبی مورد بررسی شامل توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) آمیلوئید بتا (Aβ)، حجم ماده خاکستری (GMV) نواحی قشری و زیرقشری مغز، PET جذب منطقه‌ای فلورودئوکسی گلوکز (rFDG-PET)، مایع مغزی نخاعی (CSF) و نمرات شناختی بودند.

اطلاعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی ساختاری (sMRI) و PET درون فردی برای هر فرد مقایسه شد و مورفومتری مبتنی بر وکسل (VBM) انجام شد.

ارزیابی‌های PET Aβ به عنوان جایگزینی برای میزان پلاک‌های Aβ در مغز انجام شد؛ rFDG متابولیسم گلوکز را به عنوان جایگزینی برای فعالیت عصبی در مغز نشان داد؛ و مقادیر GMV ساختار مغز را نشان داد.

برای ارزیابی توانایی‌های شناختی افراد، نمرات آزمون کوتاه وضعیت روانی (MMSE) ارزیابی شد. داده‌های Aβ۴۲ مایع مغزی نخاعی، p-tau و MMSE از پرونده‌های پزشکی افراد به دست آمد.

برای تمام نشانگر‌های زیستی و معیار‌های شناختی، اندازه اثر ارتباط معیار‌های شناختی با خواب و دیسترس تنفسی تعیین شد. برای مرجع، ۱۰۰۰ مدل صفر با جابجایی تصادفی برچسب‌های گروه محاسبه شد.

میانگین اندازه اثر برای هر نشانگر زیستی با بوت‌استرپ برای ۱۰۰۰۰.۰ تکرار با استفاده از مدل‌های صفر و اصلی و مقایسه آنها با توزیع مدل صفر تخمین زده شد.

مدل‌سازی رگرسیون خطی برای تعیین میزان اثر متقابل بین معیار‌های شناختی، GMV، Aβ، نشانگر‌های زیستی rFDG و نشانگر‌های زیستی CSF در زیرنمونه‌ها انجام شد.

افرادی که سابقه بیماری پارکینسون، بدخیمی‌های مغزی یا سکته مغزی داشتند از تجزیه و تحلیل حذف شدند. علاوه بر این، افراد مبتلا به SDB+ که فشار مثبت راه هوایی دوسطحی (BiPAP) یا فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) دریافت می‌کردند، از مطالعه حذف شدند.

تعامل بین وضعیت شناختی و اختلال تنفسی خواب، تأثیر متوسطی بر نشانگر‌های زیستی GMB، rFDG و Aβ در مناطق مختلف مغز داشت.

اندازه اثر برای تعامل بار Aβ در شکنج دوکی‌شکل چپ، پیش‌گوه راست و شکنج گیجگاهی میانی با اندازه اثر برای تعامل ارزیابی شناختی مرتبط بود.

علاوه بر این، اندازه‌های اثر ارتباط برای Aβ۴۲ در مایع مغزی نخاعی با اندازه‌های مربوط به بتا آمیلوئید در قشر سینگولیت خلفی (PCC) و پیش‌گوه راست، GMV در شکنج‌های زاویه‌ای راست و چپ، شکنج دوکی‌شکل در ناحیه پس‌سری راست و جذب منطقه‌ای FDG در پیش‌گوه چپ مرتبط بود.

علاوه بر این، اندازه اثر پروتئین p-tau در مایع مغزی نخاعی با اندازه اثر GMV در شکنج میانی لوب گیجگاهی چپ و پروتئین Aβ در قسمت جانبی قشر پس‌سری چپ همبستگی داشت.

ارتباط قوی بین SDB و نشانگر‌های زیستی مختلف آلزایمر در مراحل مختلف بیماری مشاهده شد، به طوری که آتروفی ساختاری و بیش‌فعالی عملکردی بالاتر و بار آمیلوئیدی کمتر در مراحل پیش‌بالینی و مقدماتی در افراد SDB مثبت نسبت به افراد SDB منفی مشاهده شد.

به طور خاص، بار Aβ در میان افراد مبتلا به AD با SDB مثبت افزایش یافته بود، که نشان می‌دهد SDB شبکه‌های مغزی آسیب‌پذیر به AD را مستقل از پاتوفیزیولوژی AD تخریب می‌کند، آسیب‌پذیری شناختی را در برابر پاتوفیزیولوژی AD افزایش می‌دهد و منجر به تبدیل بالینی زودهنگام در سطوح پایین‌تر آسیب‌شناسی می‌شود.

هیپوکسی متناوب، تکه‌تکه شدن خواب، اختلالات سلولی و مولکولی مرتبط با سن و یکپارچگی سیناپسی، یکپارچگی سیناپسی را تغییر می‌دهند و آسیب‌پذیری مغز را در برابر تجمع Aβ افزایش می‌دهند.

در مراحل بعدی، زمانی که افراد سطوح بالاتری از تجمع Aβ دارند، SDB و AD اثرات ناسازگارانه‌ی هم‌افزایی دارند که توسط عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی تشدید می‌شود.

این تغییرات، در ترکیب با عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی، تجمع Aβ مغز و تجمع و توزیع پروتئین نامحلول تاو را افزایش می‌دهند که منجر به تغییرات متابولیکی، عملکردی و ساختاری در مغز و افزایش آسیب‌پذیری مغز در برابر پاتوفیزیولوژی و اختلال شناختی بیماری آلزایمر می‌شود.

به طور کلی، نتایج مطالعه نشان داد که SDB با زوال شناختی در بیماران مبتلا به آلزایمر مرتبط است، زیرا ارتباط نزدیکی با آسیب‌شناسی Aβ در توموگرافی انتشار پوزیترون و مایع مغزی نخاعی دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد که SDB ممکن است آسیب‌پذیری مغز را در برابر پاتوفیزیولوژی آلزایمر افزایش دهد. تعامل بین SDB و پروتئین Aβ در CU و MCI ممکن است منجر به بیش‌فعالی عصبی، مستقل از آسیب‌شناسی‌های آلزایمر، شود که در اختلال شناختی و زوال شناختی نقش دارد.