از دست دادن حس بویایی می‌تواند نشانه اولیه بیماری آلزایمر باشد

به گزارش مجله خبری نگار، افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری آلزایمر هستند، ممکن است قبل از بروز هرگونه تغییر در عملکرد شناختی خود، کاهش حس بویایی را تجربه کنند. بنابراین، آزمایش تغییرات بویایی ممکن است تشخیص بیماری آلزایمر را بهبود بخشد و امکان درمان زودهنگام را فراهم کند.

جایانت پینتو از دانشگاه شیکاگو، ایلینوی، می‌گوید: «حس بویایی یکی از قدیمی‌ترین حواس است. با تکامل سیستم عصبی، این حس ارتباط نزدیکی با سایر عملکرد‌های مغز مانند احساسات، لذت، حافظه و ... حفظ کرده است. از آنجا که مشکلات حافظه یکی از ویژگی‌های کلیدی بیماری آلزایمر است، ما بر ارتباط بین بویایی و شناخت تمرکز کردیم.»

ژنی به نام APOE در بخش‌هایی از سیستم حسی مرتبط با بویایی به میزان زیادی بیان می‌شود. یکی از گونه‌های آن، APOE۴، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط دانسته شده است. افرادی که یک کپی از این گونه را دارند، تقریباً سه برابر بیشتر از افرادی که این گونه را ندارند، در معرض ابتلا به آلزایمر هستند و این خطر در بین افرادی که دو کپی از این گونه را دارند، بیش از دو برابر می‌شود.

برای درک هرگونه ارتباط بین APOE۴ و حس بویایی انسان، پینتو و همکارانش داده‌های جمع‌آوری‌شده به عنوان بخشی از پروژه ملی سلامت اجتماعی و پیری (NSHAP) را بررسی کردند. در سال ۲۰۱۰، بیش از ۸۰۰ شرکت‌کننده ۶۲ تا ۸۵ ساله تحت غربالگری ژنتیکی قرار گرفتند تا ناقلین گونه APOE۴ شناسایی شوند. در همان سال، آنها از نظر توانایی‌های شناختی، به‌ویژه مهارت‌های تفکر و حافظه، آزمایش شدند. هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان در شروع مطالعه علائم زوال عقل نداشتند.

آنها همچنین آزمایش‌هایی را در مورد توانایی خود در تشخیص غلظت‌های مختلف یک بوی مشابه، که به عنوان حساسیت بو شناخته می‌شود، و توانایی خود در تشخیص یک بو از بوی دیگر، که به عنوان شناسایی بو شناخته می‌شود، انجام دادند که در مقیاس صفر تا شش رتبه‌بندی شدند. آزمایش‌های شناختی و بویایی در سال ۲۰۱۵ تکرار شدند.

در میان ۳۲۳ شرکت‌کننده‌ای که حامل یک یا دو گونه APOE۴ بودند، حساسیت بویایی نشانه‌هایی از کاهش را بین سنین ۶۵ تا ۶۹ نشان داد، به طوری که افراد دارای گونه APOE۴ به طور متوسط ​​امتیاز ۳.۲ را در این مقیاس کسب کردند، در حالی که این امتیاز برای افراد غیرحامل ۳.۹ بود. این ممکن است تفاوت کوچکی به نظر برسد، اما تجزیه و تحلیل آماری نشان می‌دهد که این یافته تصادفی نبوده است.

توانایی تشخیص بو در افراد مبتلا به این گونه ژنی نیز سریع‌تر از افراد غیرحامل کاهش یافت، اما در محدوده سنی بالاتر، از ۷۵ تا ۲۹ سال، نسبت به کاهش حساسیت به بو، این کاهش بیشتر بود.

مهارت‌های تفکر و حافظه در ابتدای مطالعه در افراد حامل و غیرحامل مشابه بود، اما افراد دارای APOE۴ سریع‌تر از افراد فاقد آن دچار زوال شدند.

محققان می‌گویند از آنجا که کاهش حساسیت به بو قبل از کاهش تشخیص بو و قبل از بروز هرگونه تفاوت شناختی بین دو گروه رخ داده است، آزمایش می‌تواند راهی مفید برای پیش‌بینی این باشد که آیا فردی که از قبل از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آلزایمر است، احتمالاً در پنج سال آینده علائم این بیماری را بروز خواهد داد یا خیر.

متیو گوداسمیت، یکی از اعضای تیم و از دانشگاه شیکاگو، می‌گوید یکی از محدودیت‌های این مطالعه این است که پیگیری نکرده است چه کسی به بیماری آلزایمر یا هیچ یک از علائم آن در مغز مبتلا شده است. او می‌گوید: «با این حال، نتایج ما به روشن شدن رابطه بین از دست دادن حس بویایی و زوال شناختی در بیمارانی که خطر ژنتیکی بالایی برای ابتلا به بیماری آلزایمر دارند، کمک می‌کند.»

پینتو می‌گوید گام بعدی این است که مشخص شود آیا آزمایش حس بویایی فرد می‌تواند به تشخیص بیماری آلزایمر کمک کند و امکان درمان زودهنگام را فراهم کند یا خیر. او می‌گوید این تیم می‌خواهد آزمایش بویایی به اندازه آزمایش‌های بینایی و شنوایی برای بزرگسالان مسن‌تر در دسترس باشد.

مارک آلبرز از بیمارستان عمومی ماساچوست می‌گوید: «تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های مغزی برای اجرای زودهنگام درمان در طول بیماری مهم است. درمان در اوایل دوره بیماری معمولاً تأثیر بیشتری دارد. این اصل با ظهور درمان‌ها، در زمینه AD [بیماری آلزایمر]در حال ظهور است و غربالگری بویایی ممکن است بخش مهمی از ویزیت‌های سالانه پزشک باشد.»