غریبه مرا همراهی کن!

به گزارش مجله خبری نگار، آگهی‌های اینترنتی، هرچند امروزه گره‌گشای بسیاری از مسائل روزمره شهروندان است، اما به همان نسبت هم می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. چند وقتی است که در پلتفرم‌های آنلاین و کانال‌های تلگرامی، نوع جدیدی از آگهی‌ها با عنوان «آگهی‌های اجتماعی» به چشم می‌خورد که در زیرمجموعه خود نیاز‌هایی مثل همسفر و همبازی شدن، یارگیری ورزشی از مبتدی تا قهرمانی و مواردی از این دست در آنها مطرح می‌شود. در گذشته، آگهی‌های استخدام و تبلیغات فقط به نیازمندی‌های روزنامه‌ها خلاصه و قبل از انتشار آگهی، اصالت و درستی آن کنترل می‌شد تا چیزی خلاف واقعیت یا با احتمال آسیب زایی در روزنامه چاپ نشود. اما فضای مجازی «مجاز» جنگل واری است که آگاهی خود کاربر را الزامی می‌کند. هر چند وقت یک بار آگهی‌های عجیب و غریبی در این فضا دیده می‌شود که حواس جمعی ما را می‌طلبد.. در این مدل آگهی‌ها کاربران با معرفی مختصر خود، درخواست دوست، همسفر، همراه و هم‌صحبت می‌کنند. حتی برخی می‌خواهند همسفر سفر‌های طولانی داخلی یا خارجی و حتی مسیر خانه تا محل کارشان را هم از میان گزینه‌های اینترنتی انتخاب کنند. هرچند ممکن است، این موضوع از طرف افراد سودجو مورد سوءاستفاده قرار بگیرد، اما به گفته روانشناسان و جامعه‌شناسان در حقیقت این موضوع نشان از تنهایی بیمارگونه‌ای دارد که گریبان بعضی از افراد جامعه را گرفته است.

اگر در سایت‌های تبلیغاتی و ثبت آگهی گشتی بزنید، حتماً با این پیام‌ها مواجه شده‌اید: «همسفر خوب می‌خوام برای طبیعت‌گردی.»، «به یک همسفر نیازمندم.»، «به یک پارتنر کوهنوردی نیاز دارم، ترجیحاً حرفه‌ای اگر مبتدی هم بود با هم کنار می‌آییم.»

«همراه کوه و طبیعت و گردشگری، آقا هستم ۳۵ ساله ورزشکار.»، «نیازمند حریف تمرینی برای آماده‌سازی مسابقات جهانی کیــــک‌بوکســـــــــــــینگ هستم.»، «به همبازی برای بدمینتون نیازمندم.»، «همبازی و پارتنر برای هر ورزشی، فوتبال، پینگ‌پنگ، بدمینتون و...»، «به هم‌بازی برای لیگ مافیای دهه هشتادی‌ها نیازمندیم.»، «کمک به بانوان میانسال در خرید و همراهی.» و بسیاری دیگر از آگهی‌ها که از متن کوتاه‌شان پیداست به دنبال پیدا کردن پایه برای تفریحات و تنهایی خود هستند، اما اغلب عجیب و مشکوک به نظر می‌رسند. از طرف دیگر محتوای بسیاری از پیام‌ها ساده و خودمانی است و آگهی‌ها لحظه به لحظه به روزرسانی می‌شوند.

همسفر شدن به چه قیمتی؟

سؤال اینجاست که افراد چگونه می‌توانند به این آگهی‌ها اعتماد کنند و با فردی که نمی‌شناسند، به کوه بروند، کنار دریاچه قدم بزنند یا اینکه همسفر شوند؟ دکتر حسین ابراهیمی مقدم، متخصص روانشناسی و استاد دانشگاه با اشاره به بروز آسیب‌های اجتماعی در سایت‌ها و کانال‌های اینچنینی به «ایران» می‌گوید: «این‌گونه همسفر شدن‌ها می‌تواند خسارات زیادی را به همراه داشته باشد. خسارت‌های مالی، روحی و روانی و حتی ممکن است مسأله فراتر از این آسیب‌ها باشد؛ آسیب‌هایی که جبران کردنش غیرممکن است. البته عده‌ای از افراد از روی تنهایی و نیاز شدید این کار را انجام می‌دهند. ولی بعضی‌ها سودجو هستند یا انحرافات فکری و جنسی دارند و برای پیشبرد اهدافشان به دروغ، تزویر و دورویی متوسل می‌شوند.

در مقابل افرادی که جذب این نوع آگهی‌ها می‌شوند هم چند دسته هستند، برخی از روی تنهایی و نیاز شدید به این آگهی‌ها جذب می‌شوند، برخی اعتماد به نفس ندارند و آداب معاشرت بلد نیستند، عده‌ای زودباور هستند و از روی هیجان تصمیم می‌گیرند و فریب این تبلیغات را می‌خورند یا فکر می‌کنند با فرمول‌های خیلی ساده و بدون تلاش چندانی می‌توانند یک شبه ره صدساله را بروند.»

واقعیت این است که انتشار این آگهی‌ها مورد تأیید هیچ مقام رسمی یا منبع معتبری نیست. او می‌گوید: «در این ارتباطات، موازین عرفی، شرعی، قانونی و اخلاقی رعایت نمی‌شود که در نهایت منجر به آسیب و مشکلاتی برای فرد می‌شود. ممکن است پیامد‌های خاصی، مثل آسیب‌های اقتصادی نیز به همراه داشته باشد، یعنی فردی هزینه‌هایی را انجام داده، اما به نتیجه مورد نظر نرسیده است. هزینه‌های روانی در کنار هزینه‌های مالی، کمتر از آن نیست. در بسیاری از موارد شاهد این هستیم که افراد به دلیل برقراری ارتباطاتی که معقول نبوده یا با معیار‌ها و ملاک‌هایی که درست و سنجیده نبوده، ضربه‌های روانی خیلی زیادی دیده‌اند. در خیلی مواقع جنبه سودجویی آگهی‌دهنده پشت ماجراست و بعید به نظر می‌رسد که نیت خیرخواهانه داشته باشد. به همین دلیل این موارد می‌تواند منجر به آسیب‌های خیلی جدی به افراد شود.»

عقل سلیم چه می‌گوید؟

برخی از این آگهی‌ها چنان ساده و بی‌تکلف خواسته خود را مطرح می‌کنند که مخاطب به راحتی به آنها اعتماد می‌کند؛ اعتمادی که نتیجه‌ای جز پذیرفتن ریسک خطر را ندارد. این روانشناس می‌گوید: «عقل سلیم به راحتی چنین ریسکی را نمی‌پذیرد حتی اگر سفر کوتاهی باشد. چون ما برای موارد خیلی کمتر از این، حاشیه امنیت و فضای شخصی خودمان را حفظ می‌کنیم و این‌گونه نیست که اجازه بدهیم دیگران به راحتی به حریم درونی ما ورود کنند؛ بنابراین چطور می‌توانیم برای یک سفر کوتاه یا حتی بازی کردن اجازه بدهیم کسانی را که نمی‌شناسیم این‌قدر راحت وارد حریم خصوصی ما شوند. البته ناگفته نماند برخی معضلات جامعه امروزی مثل کاهش جمعیت و به خصوص تک فرزندی هم در این زمینه دخیل و مؤثر است. در گذشته خواهر و برادر‌ها از کودکی در کنار همدیگر بازی و زندگی می‌کردند، فضای بازی در کوچه، خانه و پارک با همسن و سالان فراهم بود و بازی‌ها هم بازی‌های واقعی بود. اما در حال حاضر متأسفانه نوجوانان امروزی خواهر و برادری ندارند که بخواهند با آنها بازی یا معاشرت کنند، چون بازی‌ها آنلاین، اینترنتی و غیرواقعی است.»

چرا همسفر و همراه می‌خواهند؟

سؤال اینجاست حالا که همه ما می‌دانیم در ارتباط با غریبه‌ها و کسانی که آشنا نیستند، دست به عصا باید حرکت کنیم پس چطور می‌شود که یک عده افراد جذب چنین آگهی‌هایی می‌شوند. این روانشناس می‌گوید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که سراغ این آگهی‌ها می‌روند شاید از ضریب هوش خیلی بالایی برخوردار نیستند و افراد ساده لوحی هستند که به راحتی در این زمینه و زمینه‌های دیگر فریب می‌خورند. عده‌ای دیگر هم به دلیل تنهایی طولانی‌ای که داشته‌اند، مهارت‌های اجتماعی لازم را فرانگرفته‌اند. برخی دیگر، افراد خوش‌خیال و خیال‌پردازی هستند که در دنیای ذهنی خودشان خیلی راحت می‌توانند با یک آگهی به فرد مورد علاقه خودشان برسند و به قول امروزی‌ها فانتزی‌های خودشان را دارند.

در نهایت افراد دیگری که جذب این گونه آگهی‌ها می‌شوند، افراد سرخورده‌ای هستند که در ارتباطات واقعی خود دچار شکست شده‌اند و گویا می‌خواهند به این وسیله وظیفه یا مسئولیت را از روی دوش خودشان بردارند و به نوعی از آن شکست فرار کنند.»

ابراهیمی مقدم با بیان اینکه باید اطلاعاتمان را در این زمینه از طریق سواد رسانه‌ای افزایش بدهیم تا به مقدار زیاد از این آسیب‌ها مصون بمانیم، می‌گوید: «نباید منفی‌باف باشیم، چون دنیای ذهنی ما دنیای آسیب‌پذیری خواهد شد و از سوی دیگر نباید خوش‌خیال یا خوش‌فکر الکی باشیم که منجر به ایجاد احساس روانی خوشایند و ناخوشایند اشتباهی شود. نکته کلیدی ماجرا واقع‌بینی است. باید با تدبیر و مشورت با افراد متخصص واقعیت‌ها را فهمید و از مسائل دروغین دوری کرد.»

به گفته این روانشناس، این موضوع صرفاً وظیفه خانواده‌ها نیست، بلکه مسئولان هم باید برای این موضوع چاره‌اندیشی و فرهنگسازی کنند. اگر فضای انتشار آگهی جای معتبری باشد، مثل سایت معتبر یا روزنامه، مخاطب نسبت به آن مکان احساس اعتماد پیدا و فکر می‌کند که این آگهی، صرفاً تبلیغات دروغین و شخصی نیست، بلکه پایه در منطق و واقعیت دارد؛ بنابراین مسئولان باید خیلی کنترل شده اجازه چاپ آگهی مختلف را بدهند.

منبع: ایران-نیلوفر منصوری