مجله خبری-سبک زندگی نگار: هنگامی که تشخیص دادید چه چیزی باعث تشدید علائم ADHD میشود، میتوانید تغییرات لازم در سبک زندگی را برای کنترل بهتر علائم ایجاد کنید. برخی از عوامل محیطی که باعث بیش فعالی میشوند عبارتند از آسیبهای مغزی و قرار گرفتن در معرض سرب. عوامل دیگری مانند کمبود خواب در تشدید علائم بیش فعالی موثر هستند و آنها را افزایش میدهند.
بیش فعالی کودکان یکی از شایعترین بیماریهایی است که پزشکان در کودکان تشخیص میدهند. بیش فعالی با احتمال زیاد میتواند یک بیماری مادام العمر باشد، اگرچه علائم در روند رشد وطی بزرگسالی متفاوت میشوند. برخی از عوامل بیرونی مانند سکته مغزی در دوران کودکی و آسیبهای مغزی به اختلال بیش فعالی-کمبود توجه (ADHD) منتهی میشود. با این حال، ژنتیک علت احتمالی در بیشتر افراد مبتلا است. از مهمترین علائم بیش فعالی میتوان به
گاهی اوقات افراد فکر میکنند خوردن بیش از حد قند، تماشای بیش از حد تلویزیون یا محیط اجتماعی-اقتصادی فقیری که فرد در آن زندگی و رشد میکند و بطور کلی بخش زیادی از عوامل محیطی باعث بروز اختلال ADHD میشود. در حالی که هیچ یک از این عوامل به تنهایی و با قطعیت منجر به ایجاد ADHD در فرد نمیشود. در واقع عوامل محیطی باعث ADHD نمیشوند، اما بر شدت علائم تأثیر میگذارند.
محققان همچنان به دنبال عواملی از جمله عواملی بیرون از بیولوژِی فرد هستند که علائم خطر ADHD در برخی افراد را افزایش میدهد. نتایج برخی تحقیقات، عوامل محیطی تاثیرگذار بر بروز یا تشدید اختلال بیش فعالی را به شرح زیر فهرست کرده است.
برخی از عوامل روانی-اجتماعی که نوعی محرک به شما میروند در فرد مبتلا به بیماریهای مرتبط با ADHD مانند اضطراب یا اختلالات خلقی تاثیر میگذارد و این اثرگذاری به شکل شدت یافتن علائم در فرد بروز میکند. توجه به یک نکته ضروری است. اینکه این عوامل دقیقا چگونه بر علائم بیش فعالی تاثیر میگذارد جز ابهاماتی است که تحقیقات درباره آن برای رسیدن به پاسخ مشخص ادامه دارد. عوامل روانی-اجتماعی شناخته شده موثر به شرح زیر میباشد.
به خصوص برای بزرگسالان، استرس اغلب باعث بروز اپیزودهای ADHD میشود. در عین حال، ADHD باعث یک حالت استرس دائمی میشود؛ بنابراین اثر متقابل بر یکدیگر دارد که به تشدید علائم کمک میکند. فردی که ADHD دارد نمیتواند با دقت و بطور کافی تمرکز کند و محرکهای اضافی را فیلتر کند همین امر، باعث افزایش سطح استرس میشود.
اضطراب که میتواند ناشی از نزدیک شدن به ضرب الاجل برای انجام کار و تنش فکری، اهمال کاری و ناتوانی در تمرکز بر روی کار باشد، میتواند سطح استرس را حتی بیشتر از حد قابل تحمل افزایش دهد. استرس مدیریت نشده علائم شایع ADHD را تشدید میکند. واکنشهای خود را در دورههای استرس ارزیابی کنید. بطور مثال زمانی که یک پروژه کاری به موعد خود میرسد، آیا بیش از حد معمول بیش فعال هستید؟
آیا در تمرکز کردن روی وظایف روزمره و کاری، بیش از حد معمول مشکل دارید؟ سعی کنید از تکنیکهای روزانه برای کاهش استرس استفاده کنید. هنگام انجام کارها به طور منظم استراحت کنید و به ورزش یا فعالیتهای آرامش بخش مانند یوگا بپردازید.
گاهی اوقات میزان خواب فرد و فعالیتهایی که در طول روز انجام میدهد میتواند به افزایش یا کاهش برخی از علائم ADHD کمک کند. یک مطالعه آیندهنگر در سال ۲۰۱۷ نشان داد که وقتی کودکان حداقل ۱۰ ساعت در روز میخوابند و در فعالیتهایی شرکت میکنند که تفکر آنها را تحریک میکند، علائم ADHD کمتری بروز میدهند. کندی ذهنی ناشی از کم خوابی میتواند علائم ADHD را بدتر کرده و باعث بی توجهی، خواب آلودگی و افزایش اشتباهات حاصل از بی دقتی شود.
خواب ناکافی یا اختلالات خواب همچنین منجر به کاهش عملکرد و تمرکز، کاهش زمان واکنش و درک مطلب میشود. بیش فعالی کودک پاسخی است به کم خوابی تا بی حالی که احساس میکند، جبران شود. داشتن حداقل هفت تا هشت ساعت خواب در هر شبانه روز به کودک یا بزرگسال مبتلا به ADHD کمک میکند تا علائم منفی روز بعد را بهتر کنترل کند. مدت زمانی که آنها صرف تماشای تلویزیون میکنند و میزان فعالیت بدنی آنها هیچ تاثیری بر علائم ADHD نداشت. با این حال، برخی از این یافتهها با شواهدی تضاد دارند که نشان میدهند تماشای بیش از حد تلویزیون و ورزش نکردن کافی، باعث بدتر شدن علائم ADHD میشود.
برخی غذاها به بهبود علائم ADHD کمک میکنند و برخی دیگر علائم را بدتر میکنند. برای مقابله با این اختلال، ضرودی است که به رژیم غذایی توجه داشته باشید و ببینید آیا غذاهای خاصی در رژیم شما وجود دارد که علائم را تشدید کند یا در کاهش آن موثر باشد. مواد مغذی مانند پروتئین ها، اسیدهای چرب، کلسیم، منیزیم و ویتامین B به تاثیر بر تغذیه مناسب بدن و مغز نقش مهمی در کاهش علائم ADHD دارد.
تصور میشود که برخی غذاها و افزودنیهای غذایی باعث تشدید علائم ADHD در برخی افراد میشوند. به عنوان مثال، اجتناب از غذاهای مملو از قند و چربی جز پرهیزات مهم غذایی میباشد. برخی از افزودنیها مانند بنزوات سدیم (یک ماده نگهدارنده)، MSG و رنگهای قرمز و زرد که برای بهبود طعم و ظاهر غذاها استفاده میشوند نیز در تشدید علائم ADHD موثر هستند. مطالعهای در سال ۲۰۰۷ رنگهای مصنوعی و بنزوات سدیم را با بیشفعالی بیشتر در کودکان گروههای سنی خاص، صرف نظر از وضعیت ADHD مرتبط دانست.
بسیاری از افراد مبتلا به ADHD حملات تحریک بیش از حد را تجربه میکنند که در آن احساس میکنند توسط مناظر و صداهای طاقت فرسای محیط بمباران میشوند. مکانهای شلوغ، مانند سالنهای کنسرت و پارکهای تفریحی، ممکن است علائم ADHD را ایجاد و یا تشدید کنند. ایجاد فضای شخصی کافی برای جلوگیری از طغیانها مهم است؛ بنابراین اجتناب از رستورانهای شلوغ، ساعات پرترافیک شهری، سوپرمارکتهای پرازدحام و مراکز خرید پر رفت و آمد به کاهش علائم مشکل ADHD کمک موثری میکند.
تحریک الکترونیکی مداوم از طریق رایانه، تلفن همراه، تلویزیون و اینترنت نیز در تشدید شدن علائم این اختلال نقش دارند. اگرچه بحثهای زیادی در مورد اینکه آیا تماشای تلویزیون بر ADHD تأثیر میگذارد یا خیر وجود دارد، اما گمان میرود که در تشدید علائم موثر باشد. چشمک زدن تصاویر و تداخل صوتی زیاد به خودی خود باعث ADHD نمیشود با این حال، اگر تمرکز کودک در شرایط عادی به سختی انجام میشود، یک صفحه نمایش خیره کننده بیشتر بر تمرکز او تأثیر منفی میگذارد.
همچنین احتمال این که کودک با بازی در بیرون از خانه، انرژی فروخورده را آزاد کند و مهارتهای زندگی خود را تقویت کند، بیشتر از نشستن طولانی در مقابل صفحه نمایش در کاهش علائم موثر است. برای نظارت بر زمان استفاده از رایانه و تلویزیون و محدود کردن تماشای آنها بخشهای زمانی مشخص و محدود، برنامهای قابل اجرا تنظیم کنید. در حال حاضر هیچ دستورالعمل خاصی برای مدت زمان مناسب تماشای تلویزیون برای افراد مبتلا به ADHD وجود ندارد.
اما آکادمی اطفال آمریکا توصیه میکند که نوزادان و کودکان زیر دو سال هرگز تلویزیون تماشا نکنند و از سایر رسانههای سرگرمی دیجیتالی نیز استفاده نکنند. کودکان بالای دو سال باید به تماشای دو ساعت رسانه سرگرمی با کیفیت بالا محدود شوند.
تشخیص ADHD دشوار است و به چندین آزمایش نیاز دارد. این اختلال علائم مشابه زیادی با شرایط دیگر پزشکی دارد که خواب یا خلق و خوی فرد را مختل میکنند. به همین دلیل، برخی از افراد ممکن است ابتدا قبل از تشخیص بیش فعالی، تشخیص شرایط اختلال در خلق و خو را دریافت کنند. برای دریافت تشخیص درست بیش فعالی، فرد باید معیارهای معینی از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-۵) را داشته باشد.
با توجه به ماهیت بیش فعالی، یک فرد در سن ۱۶ سالگی باید شش علامت یا بیشتر از شش نشانه از علائم بی توجهی و بیش فعالی یا اگر ۱۷ ساله یا بالغ است، پنج یا بیشتر از پنج علامت این اختلال را داشته باشد. همچنین باید به مدت حداقل ۶ ماه این علائم دوام داشته باشند.
هیچ درمانی برای ADHD وجود ندارد، اما افراد میتوانند از درمان روانشناختی و دارو برای کمک به مدیریت علائم خود استفاده کنند. والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی که سن آنها ۶ سال یا کمتر است، قبل از تجویز دارو توسط پزشک، آموزش مدیریت رفتار را دریافت میکنند.
غالبا در کلاسهای گروهی آموزش کودکان بیش فعال شرکت داده میشوند. والدین کودکان بزرگتر، به طور همزمان برای فرزند خود آموزش و دارو دریافت خواهند کرد. هنگامی که پزشک، بزرگسال مبتلا به بیش فعالی را تشخیص گذاری میکند، درمان با دارو معمولا اولین گزینه درمانی خواهد بود. برخی از افراد مبتلا، سیر درمانی پیشرفته تری را نسبت به دیگران طی میکنند و به انواع درمان پاسخ بهتری میدهند.
معمولا مدتی طول میکشد تا بیمار و پزشک آنچه را که برای درمان آنها مفیدتر است پیدا کند. با این وجود، نباید امید خود را از دست بدهند و اگر برنامه درمانی فعلی آنها جواب نداد، باید با پزشک خود درباره درمانهای جایگزین صحبت کنند.
اگرچه ADHD یک وضعیت بیولوژیکی است، اما مدیریت استرسهای محیطی و کنترل کردن عوامل تشدید کننده بیرونی اعم از عوامل روانی یا اجتماعی، میتواند شدت علائم را کاهش دهد. والدین کودکان مبتلا به ADHD باید مراقب باشند تا حضور کودکان در معرض تعارضات خانوادگی را به حداقل برسانند. حتی زمانی که علائم فرزند به دلیل دشواری کنترل، شیوه تربیت والدین را به یک چالش تبدیل میکند. تعارضات خانوادگی باعث ایجاد استرس میشود و در ادامه میتواند باعث شود کودک علائم رفتار اختلال شخصیت ضد اجتماعی و همچنین ADHD را تجربه کند. برای مدیریت این عوامل استرس زا راهکارهایی وجود دارد.
کودکان یا بزرگسالان مبتلا به ADHD اگر از علائم خود آگاه باشند و بدانند چگونه آنها را مدیریت کنند، میتوانند زندگی موفقی داشته باشند. علائم ADHD ممکن است در بزرگسالی متفاوت باشد. به عنوان مثال، بیش فعالی بزگسالی بیقراری شدید به نظر میآید. همچنین ممکن است متوجه شوید که سطح انرژی بالای افراد مبتلا به بیش فعالی باعث تحریک سایر افراد نیز میشود.
اجتناب از محرکهای تشدید کننده و عواملی که باعث بروز علائم اختلال بیش فعالی میشوند یا مانع از تشدید علائم میشود به معنای ایجاد تغییرات زیاد در روال زندگی عادی شما و فرد مبتلا خواهد بود. اما پایبندی به این تغییرات مرتبط با سبک زندگی در مدیریت علائم کمک شایانی میکند.
بیش فعالی یک وضعیت بیولوژیکی است. به این معنی که تغییرات ساختاری یا شیمیایی در مغز احتمالاً باعث ایجاد علائم میشود. فرد میتواند علائم خود را با ترکیبی از درمان و دارو مدیریت کند؛ بنابراین به صبر و همراهی و همکاری زیادی بین فرد مبتلا و اطرافیان نیاز است. اگر شما هم در راستای این موضوع مسئلهای دارید، میتوانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید.