همه چیز‌هایی که باید در مورد «شاخص توده بدنی» یا BMI بدانید!

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، این شاخص تنها وزن کلی بدن را در نظر می‌گیرد و تفکیکی بین بافت چربی و بافت عضلانی قائل نیست؛ همچنین درصد چربی بدن و نحوه توزیع آن را مشخص نمی‌کند؛ برای مثال، یک ورزشکار حرفه‌ای با حجم عضلانی بالا و چربی اندک ممکن است BMI بالای ۳۰ داشته باشد و به اشتباه چاق تلقی شود، در حالی که علت وزن بالای او عضله است، نه چربی.

مورد دیگر، پدیده‌ای است به نام چاقی با وزن طبیعی (Normal Weight Obesity)؛ در این شرایط، فرد دارای BMI طبیعی (بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹) و وزن نُرمال است، اما میزان توده چربی بدن او بالاست و معمولاً ممکن است توده عضلانی او کم باشد؛ این افراد اغلب چربی احشایی بالاتر نیز دارند که در اطراف اندام‌های حیاتی مانند کبد، معده، قلب و کلیه‌ها تجمع می‌یابد؛ این نوع چربی برای سلامتی خطرناک است.

افراد دچار چاقی پنهان، به اندازه افراد دارای چاقی آشکار، در معرض بیماری‌هایی مانند سندرم متابولیک، مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲، اختلالات چربی خون، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی - عروقی هستند؛ بنابراین اگر در مورد سلامت مان نگران هستیم، داشتن وزن طبیعی به تنهایی کافی نیست.

چگونه چاقی با وزن نرمال را تشخیص دهیم؟

قدم اول: محاسبه BMI که باید در بازه طبیعی یعنی بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ باشد.

قدم دوم: سنجش درصد چربی بدن که اگر این مقدار در زنان بالای ۳۰ درصد و در مردان بالای ۲۵ درصد باشد، فرد در دسته چاقی با وزن نرمال قرار می‌گیرد.

توجه: برای تعیین درصد چربی و عضلات بدن می‌توان از دستگاه‌های آنالیز ترکیب بدنی مانند BIA (Bioelectrical Impedance Analysis) استفاده کرد که در بسیاری از کلینیک‌های تغذیه و چاقی در دسترس هستند.

قدم سوم: این افراد ممکن است هنوز به بیماری‌های متابولیک مبتلا نشده باشند، اما در معرض خطر بالای ابتلا قرار دارند.

درمان چاقی با وزن نرمال: چگونه مدیریت کنیم؟

در حال حاضر درمان قطعی مشخصی برای این وضعیت وجود ندارد، اما با تغییر سبک زندگی و تغییر ترکیب بدن می‌توان آن را به خوبی مدیریت کرد:

تمرکز بر تغییر و بهبود ترکیب بدن:

ورزش‌های مقاومتی مانند بد‌نسازی و تمرین با وزنه برای افزایش بافت عضلانی و کاهش چربی (حداقل ۳ جلسه در هفته) توصیه می‌شود.

ورزش‌های هوازی با شدت متوسط مانند پیاده روی سریع، دوچرخه سواری و... برای کاهش چربی احشایی و بهبود عملکرد متابولیکی و قلبی - ریوی به مدت حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته (۵ روز در هفته و هر بار ۳۰ دقیقه) توصیه می‌شود.

پیروی از رژیم غذایی مناسب زیر نظر متخصص تغذیه:

هدف کاهش وزن نیست، بلکه هدف کاهش چربی بدن و افزایش عضله بدون تغییر چشمگیر در وزن است. تمرکز باید بر مصرف مقادیر مناسب پروتئین ها، محدود کردن غذا‌های پُر کالری ولی کم ارزش (مثل فست فود، قند‌های ساده و کربوهیدرات‌های تصفیه شده) و دریافت کافی ریز مغذی‌ها باشد.

پایش منظم ترکیب بدن با استفاده از دستگاه‌های BIA

بهبود سبک زندگی: خواب کافی، مدیریت استرس، کاهش زمان بی تحرکی و نشستن‌های طولانی

معاینات دوره‌ای پزشکی: بررسی وضعیت مقاومت به انسولین، پروفایل چربی خون، آنزیم‌های کبدی و نشانگر‌های التهابی؛ در صورت نیاز، درمان دارویی برای کنترل اختلالات متابولیک تجویز می‌شود.

جمع بندی:

داشتن وزن طبیعی، لزوماً به معنای سلامت متابولیک نیست؛ چاقی پنهان می‌تواند به صورت خاموش سلامت بدن را تهدید کند؛ با افزایش آگاهی، پایش‌های منظم و اصلاح سبک زندگی، می‌توانیم از بروز بیماری‌های جدی مرتبط با این وضعیت پیشگیری کنیم.