زباله؛ تهدید چندوجهی در نگین شمال ایران

به گزارش مجله خبری نگاراستان مازندران به عنوان یکی از زیباترین و سرسبزترین پهنه ایران سال‌های طولانی با معضل انباشت و دفن و دفع غیر بهداشتی زباله مواجه است.

این مشکل نه تنها چهره طبیعت بکر این استان را تحت تاثیر قرار داده که تهدیدی جدی برای سلامت مردم، محیط زیست و اکوسیستم این منطقه زرخیز محسوب می‌شود. با توجه به افزایش جمعیت، رشد گردشگری و مصرف‌گرایی، تولید زباله در مازندران به یک بحران چندوجهی تبدیل شده است.

هم اکنون روزانه بیش از ۳ هزار تن زباله در استان مازندران تولید می‌شودکه این میزان در ایام تعطیلات و اوج حضور مسافران به بیش از دو برابر افزایش می‌یابد. بخش عمده‌ای از این زباله‌ها در جنگل‌ها، حاشیه جاده‌ها، رودخانه‌ها و سواحل رها می‌شوند و باعث آلودگی محیط زیست می‌شوند.

شیرابه‌های ناشی از زباله‌ها به منابع آب زیرزمینی و رودخانه‌ها نفوذ کرده و سلامت مردم و حیات وحش را تهدید می‌کنند.

وضعیت بعرنج زباله در مازندران بگونه‌ای است که جنگل‌های هیرکانی که به عنوان میراث جهانی شناخته می‌شوند، در معرض خطر جدی قرار دارند.

در بررسی علل لاینحل ماندن معضل زباله بی گمان نبود برنامه جامع برای مدیریت پسماند، تعطیلی سایت‌های دفن زباله و عدم سرمایه‌گذاری کافی در حوزه زیرساخت‌ها را باید بعنوان نقطه کانونی این بحران برشمرد.

در بررسی زوایای پیچیده این معضل اساسی به نظر می‌رسد ایجاد سیستم مدیریت پسماند یکپارچه برای شهر‌های مرکزی می‌تواند از پراکندگی سایت‌های دفن زباله جلوگیری کند و هزینه ها‌ی سرسام آور روزانه حمل و دفع غیر بهداشتی زباله‌ها را کاهش دهد. این رویکرد نیازمند همکاری بین شهرداری‌ها و تخصیص اعتبارات دولتی است.

نکته محوری در زمینه کنترل این بحران اجرای طرح‌های تفکیک زباله در شهر‌ها و روستا‌ها است که می‌تواند حجم زباله‌هارا کاهش دهد و امکان بازیافت مواد را فراهم کند و البته آموزش شهروندان و فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است.

از سوی دیگر با توجه به کمبود منابع اعتباری و کندی تخصیص منابع برای حل این چالش عمده مدیریتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز می‌تواند نسخه شفابخش برای این بیماری مزمن باشد که مسئولان دولتی بعنوان متولیان اصلی این بخش در استان باید موانع ورود سرمایه‌گذاران خارجی به این حوزه را تسهیل و تمهید کنند چرا که برغم تخصیص و جذب اعتبارات سنگین تاکنون پروژه‌های محوری زباله سوز در غرب و مرکز استان به نتیجه دلخواه نرسیده و نتوانسنه نظر مسئولان، کارشناسان حوزه محیط زیست و مردم فهیم و سختکوش این استان را تامین کند.

کارخانه‌های کمپوست می‌تواند به کاهش حجم زباله کمک کند چه که اگرنیروگاه‌های زباله‌سوز در نوشهر و ساری به بهره‌برداری کامل برسند، می‌توانند بخش عمده‌ای از زباله‌های استان را مدیریت و نگرانی‌های عمده مردم ومسئولان را برطرف کنند.

از دیگر سو بحث فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی در فرآیند حل معضل زباله نقش اثربخش و تعیین کننده‌ای دارد که باید با آموزش شهروندان و گردشگران برای کاهش تولید زباله و رعایت اصول زیست‌محیطی، آن را بعنوان بک راهکار درازمدت در دستور کار قرار داد.

اجرای پویش‌های پاکسازی و مشارکت سازمان‌های مردمی نیز می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

بهر روی معضل زباله در مازندران یک بحران چندوجهی است که نیازمند اقدامات فوری و بلندمدت است. مدیریت یکپارچه پسماند، تفکیک زباله از مبدا، جذب سرمایه‌گذاری و فرهنگ‌سازی از جمله راهکار‌های کلیدی برای حل این مشکل هستند و اساسا بدون همکاری دولت، مردم و بخش خصوصی، این بحران و ناترازی حل شدنی نیست و تهدیدات جدی‌تری برای عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی استان در پی داردو لاینحل ماندن آن نیزسلامت مردم و اکوسیستم طبیعی نگین شمال کشور را به مخاطره خواهد افکند و بر حجم نگرانی‌ها در مورد آینده طبیعت مازندران می‌افزاید.