دیپلماسی جدید مصر: گسترش همکاری با کشور‌های آفریقا

به گزارش مجله خبری نگار، تارنمای تحلیلی نشنال اینترست در مقاله‌ای به قلم آروشی سینگ می‌نویسد: مصر با میزبانی کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲ به دنبال تنوع بخشیدن به روابط و تقویت موقعیت و گشودن در‌های جدیدی در روابط بین الملل است. دولتمردان مصری امیدوارند این کنفرانس قرار است فرصتی را برای این کشور حوزه شمال آفریقا فراهم کند تا "مصر را در کانون توجه کشور‌های بزرگ قاره آفریقا که به دنبال بازیگران اصلی حوزه گاز طبیعی در فرآیند انتقال انرژی هستند" قرار دهد.

مصر در سال‌های اخیر سعی کرده از توافقنامه منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا حمایت و فعالانه در نشست‌های اتحادیه آفریقا (AU) شرکت کند. این پیکربندی مجدد سیاسی، قاهره را به افزایش محبوبیت ژئوپلیتیکی از طریق مشارکت بیشتر در قاره سیاه، نزدیک کرده است.

به مدت سی سال در زمان حسنی مبارک، مصر از قاره خود دور و دورتر شد. یکی از علل اصلی آن، یک سوء قصد در سال ۱۹۹۵ در جریان نشست سازمان اتحاد آفریقا (سلف اتحادیه آفریقا) در اتیوپی بود. پایان حکومت مبارک به معنای پایان «نفوذ مصر در منطقه حوضه نیل» بود. این کشور طی این مدت همچنین در تلاش برای تثبیت هویت خود به عنوان یک کشور مدیترانه‌ای یا عربی بوده است.

السیسی برای همسویی بین دولتمردان انعطاف بیشتری به خرج داده است. او روابط خود را از طریق سرمایه گذاری‌های مختلف که روابط بین قاره‌ای را هدف قرار داده، تقویت کرده است. بررای مثال یک صندوق سرمایه گذاری که در جهت گسترش زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و تامین مالی تحول دیجیتال در آفریقا کار می‌کند.

این سرمایه‌گذاری احتمالاً به توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری کمک می‌کند. صندوق توسعه صادرات مصر همچنین نیمی از هزینه‌های حمل و نقل کالا‌های وارداتی توسط آفریقا را برای تشویق و گسترش این نوع تجارت پرداخت می‌کند.

دفاتر تجاری جدید مصر در پنج کشور آفریقایی و یک مرکز لجستیک در کنیا نیز تأسیس شد. سازمانی به نام آژانس مشارکت برای توسعه مصر هم بورسیه‌های تحصیلی را برای تقویت پیوند‌ها در این قاره به عنوان بخشی از تلاش هماهنگ خود برای تمرکز بر آفریقا گسترش داد.

نکته قابل توجه این است که مصر در تلاش برای حل و فصل اختلافات بین سومالی و کنیا در تلاش‌های میانجیگری در لیبی مشارکت داشته است. در عین حال، قاهره همچنان درگیر مناقشه در مورد سد بزرگ رنسانس اتیوپی (GERD) است که این کشور را بر آن داشته تا به دنبال جلب نظر سایر کشور‌ها مانند رواندا باشد و از طریق امضای یادداشت تفاهم در حوزه‌های ورزش، پست، آموزش‌های دیپلماتیک و فناوری اطلاعات با این کشور نفوذ خود را گسترش دهد. مصر با همکاری در ساخت مرکز قلب مجدی یعقوب در رواندا تلاش کرده رد پایی موثر از خود در حوزه آفریقای مرکزی در زمینه بهداشت به جای بگذارد.

در فروردین ۱۴۰۰، پس از شکست مذاکرات کینشازا بر سر بحران GERD، مصر و اوگاندا توافق کردند اطلاعات نظامی خود را به اشتراک بگذارند. مصر همچنین یک توافقنامه نظامی با سودان با تاکید "آمادگی قاهره برای برآورده کردن تمام خواسته‌های سودان در همه زمینه‌های نظامی" و البته بوروندی منعقد کرد؛ که تا حد زیادی برای جلب حمایت این دو کشور علیه مناقشه GERD بود. بوروندی و مصر در مورد یک پروتکل همکاری نظامی که هدف آن تقویت همکاری بیشتر از طریق مانور‌های مشترک است، هم به طور جداگانه مذاکره کردند و به توافقاتی دست یافتند.

یکی از موانع اصلی توسعه سیاست خارجی مصر، مبارزه با تبلیغات منفی اتیوپی است؛ مبنی بر این که قاهره قصد دارد به نوعی «هژمونی آبی» در شمال آفریقا دست یابد. این اظهارات به طور مشخص با اظهارات جنگ طلبانه و تند طرفین همراه بوده است. در کنار آن، اتیوپی از GERD به عنوان پروژه‌ای که غرور ملی کشور‌های آفریقایی را ارتقا می‌دهد، حمایت می‌کند.

مصر ادعا دارد در تلاش است تا نیاز‌های توسعه‌ای کشور‌هایی مانند رواندا را در زیرساخت ها، بهداشت و آموزش برآورده کند. از جمله مسائلی که دولت سیسی روی آن‌ها تبلیغ می‌کند، ارتقای روابط مردم با مردم از طریق ترویج آموزش دیپلماتیک، ورزش جوانان، موزه ها، فناوری اطلاعات و خدمات پستی است. در همین حال، مصر روی شعار تقویت شراکت پایدار با کشور‌های دوست شمال آفریقا تاکید کرده و همزمان به دنبال روابط جدید با دیگر کشور‌های قاره اش است.

قاهره به عنوان بخشی از تلاش‌های چندجانبه خود تلاش کرده با پنج کشور دیگر اتحاد هیدروژن سبز آفریقا را راه‌اندازی کند و از دیگر کشور‌های آفریقایی هم دعوت کرده به آن بپیوندند. این تلاش مشترک با کنیا، آفریقای جنوبی، نامیبیا، مراکش و موریتانی با هدف گسترش مشارکت‌ها و رشد پروژه‌های مبتنی بر هیدروژن سبز در آفریقا انجام شد. این موافقت نامه وعده داده دسترسی به منابع انرژی پاک را افزایش دهد، چشم‌انداز‌های شغلی را در اقتصاد بدون آلایندگی بهبود بخشد، مزایای بهداشت عمومی را ارتقا دهد و فرصت‌هایی برای تحقیق و توسعه فراهم کند.

توسعه روابط با اوگاندا، از طریق امضای توافقنامه با ارتش اوگاندا و اداره کل اطلاعات این کشور، از جمله دیگر تلاش‌های جدید عبدالفتاح السیسی در تقویت روابط خود با کشور‌های هم قاره اش محسوب می‌شود. مصر و اوگاندا به دنبال گسترش دادنپیوند‌های خود فراتر از بخش دفاعی به حوزه‌های دیگر هم هستند. به عنوان مثال، مصر در ساخت نیروگاه خورشیدی اوگاندا مشارکت کرده، گسترش سرمایه گذاری‌های تجاری بین سازمان توسعه صنعتی مصر و سازمان سرمایه گذاری اوگاندا را تشویق می‌کند و در بخش کشاورزی اوگاندا هم همکاری‌هایی داشته. وزارت منابع آب و آبیاری مصر اخیرادر پروژه‌های کاهش سیل در غرب اوگاندا مشارکت داشت و طرح‌هایی برای ایجاد سد‌های جمع آوری آب باران و حفر چاه‌های زیرزمینی در مناطق صعب العبور در اوگاندا ارائه داد. تمرکز بر مسائل مربوط به آب، تا حد زیادی مانع اوگاندا از «پیروی از سیاست سرسختانه اتیوپی علیه قاهره» شده است.

فشار بر اتیوپی به منظور مصالحه و مشروعیت بخشیدن به سیاست‌های کنونی مصر، بخشی اساسی از «دکترین سیسی» محسوب می‌شود. دکترین جدید وی همچنین شامل تنوع بخشیدن به واردات تسلیحات، اجرای چرخش به سمت آفریقا، و ایجاد روابط عمیق‌تر با چین و اتحادیه اروپا می‌شود.