بازی آمریکا با برگ تایوان؛ آتشی با شعله‌های جهانی

به گزارش مجله خبری نگار، زمانی که آمریکا سربازان زیادی در خاک تایوان داشت، به این نقطه رسید که در سال ۱۹۷۹ به طور رسمی اعلام کند سیاست چین واحد را به رسمیت می‌شناسد.

در این سال، آخرین پادگان نظامی آمریکا در تایوان از این جزیره خارج شد هر چند آمریکا پس از آن کوشید تا سطح بسیار اندکی از نیروهای وابسته نظامی خود را در آن نگه دارد.

با روی کار آمدن تسای اینگون به عنوان رئیس جمهوری تایوان که رسانه‌های چینی او را "جدایی‌طلب" معرفی می‌کنند، روابط این جزیره و پکن به تاریکی گرایید چرا که حزب سیاسی او یکپارچگی نهایی با چین را تایید نمی‌کند.

با تشدید تنش‌ها در تنگه تایوان در سال گذشته میلادی، جو بایدن رئیس‌جمهوری ایالات متحده اعلام کرد در صورت حمله به تایوان، کشورش از آن حمایت خواهد کرد.

ادعا می‌شود این رویکرد، بر اساس اعلامیه سال ۱۹۷۹ است که واشنگتن قوانین و خدمات دفاعی را در اختیار تایوان قرار خواهد داد تا به این جزیره اجازه دهد از خود در برابر حمله دفاع کند؛ رویکردی که واشنگتن از طریق فروش تسلیحات به تایوان از آن استفاده کرده است.

اما به نظر می رسد هدف اصلی واشنگتن در قبال تایوان، حمایت از حقوق ساکنان این جزیره نیست و اظهارات مقامات کاخ سفید گویای آن است که واشنگتن با حرکت در منطقه خاکستری همواره به دنبال سوء استفاده از اختلافات و فاصله‌ها است.

این مساله با تشدید رقابت تجاری و اقتصادی پکن و واشنگتن و همچنین حرکت چین برای تقویت ظرفیت‌های نظامی و فناوری به ویژه در حوزه هوش مصنوعی و فضا، پررنگتر شده و سران کاخ سفید را بر آن داشته است تا با تقویت اختلاف سرزمینی آن منطقه، مقامات پکن را به موضوعی فرعی مشغول سازند.

برای این کار، ابتدا در حوزه دریای جنوبی چین با مساحتی نزدیک به سه و نیم میلیون کیلومتر مربع از سنگاپور تا تایوان، حضور یافت تا با همراهی متحدان منطقه‌ای خود همچون ژاپن و استرالیا، پکن را مشغول سازد و نگذارد حوزه نفوذ وی بیش از پیش شود.

آمریکا نیروهای دریایی خود را به این منطقه گسیل داشت، قرارداد بزرگ زیردریایی را از فرانسه سرقت کرد و خود با کانبرا وارد معامله شد، مساله آزادی ناوبری در ایندو-پاسفیک را مطرح و به عنوان یک راهبرد نظارت بر این آزادی را حق خود دانست.

به این بهانه، کشتی‌های جنگی آمریکا حضور پررنگتری در این دریا پیدا کردند و خبرهایی از واکنش ناوهای چینی و آمریکایی نسبت به یکدیگر هم مطرح شد.

از سوی دیگر، چین یک منطقه دفاع هوایی را برای خود اعلام کرد و بر حاکمیت موثر خود بر این منطقه تاکید ورزید که خود عامل دیگری برای تنزل سطح روابط در چند دهه گذشته بین پکن و تایوان شده است.

اوایل ماه جاری میلادی ارتش چین تعداد بی‌سابقه‌ای از هواپیماهای جنگی خود را به حریم هوایی اطراف تایوان اعزام کرد و دیپلمات‌ها و رسانه‌های دولتی این کشور درباره احتمال حمله به تایوان هشدار دادند و توقف آن را منوط به تسلیم شدن تایوان در مقابل مشی حزب کمونیست چین دانستند.

سطح تنش بین واشنگتن و پکن در دوره دونالد ترامپ بیش از گذشته شد و ترامپ که به هیچ قاعده بین‌المللی احترام نمی‌گذاشت و دولت خود را طراح و تنظیم کننده نظم بین‌الملل می‌دید، ابتدا با پیش کشیدن اختلاف تراز تجاری بین دو کشور، تعرفه‌های تجاری وضع کرد. پس از آن، با مقامات تایوان ارتباط گرفت و به طور رسمی گفت که به سیاست چین واحد پایبند نیست.

با روی کار آمدن جو بایدن دموکرات که مدعی بود هیچ کسی به اندازه او، شی جین پینگ رئیس جمهوری چین را نمی‌شناسد و بیشترین دیدارها را آنها با یکدیگر داشته‌اند، سطح تنش بین دو کشور کاهش نیافت و بایدن هم در طریق ترامپ، از فرصت اختلاف بینداز و حکومت کن، پیروی کرد.

شاهد این مطلب آن است که دیدار مجازی سه ساعته و نیمه جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا و شی جین پینگ در شامگاه ۱۵ نوامبر به وقت محلی، بدون بیانیه مشترک و توافق چشمگیری پایان یافت.

بر اساس آنچه در رسانه‌ها مطرح شد، بایدن در آغاز سخنانش گفت که آنها باید «نرده‌های محافظ» ایجاد کنند تا «اطمینان حاصل شود که رقابت بین کشورهای ما، خواسته یا ناخواسته» به درگیری تبدیل نمی‌شود.
رئیس جمهوری چین، بایدن را "دوست قدیمی من" خواند و دو کشور را با کشتی‌هایی مقایسه کرد که باید با هم در جریان باد و امواج اقیانوس بدون برخورد حرکت کنند.

شی ادامه داد برای پیشبرد توسعه دو کشور و حفاظت از محیط صلح‌آمیز بین‌المللی به یک رابطه "محکم و پایدار" نیاز است و پکن و واشنگتن باید "به یکدیگر احترام بگذارند" ، در "امور داخلی" یکدیگر دخالت نکنند و با یکدیگر برای مقابله با چالش‌های جهانی چون همه‌گیری ویروس کرونا و تغییرات آب و هوایی همکاری کنند.

اظهارات شی نشان می‌دهد که امور داخلی چین خط قرمز پکن است و این کشور به هیچ قدرتی حتی آمریکا اجازه نخواهد داد با این مسایل بازی کند.

با این حال، نیروی دریایی آمریکا در دوم آذرماه در بیانیه‌ای اعلام کرد که ناوشکن میلیوس با قابلیت حمل موشک هدایت شونده، از تنگه تایوان عبور کرده است.

این بیانیه می‌افزاید: عبور کشتی از طریق تنگه تایوان نشان دهنده تعهد ایالات متحده به تحقق یک منطقه آزاد و باز اقیانوس هند و آرام است، ارتش ایالات متحده بر فراز این دریا پرواز دارد، دریانوردی می‌کند و در هر جایی که قوانین بین‌المللی اجازه دهد، فعالیت می‌کند.

همزمان، ارتش چین نیز به این اقدام تحریک‌آمیز آمریکا واکنش نشان داد و اعلام کرد: عبور کشتی میلیوس در تنگه تایوان خطرات امنیتی ایجاد کرده و ثبات منطقه را تضعیف می کند.

سخنگوی ارتش چین در بیانیه‌ای گفت: ارتش چین تمام اقدامات لازم را برای مقابله با تهدیدات و تحریکات و حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی انجام خواهد داد.

ماه گذشته نیز ارتش چین، اقدام ایالات متحده و کانادا را به دلیل ارسال یک کشتی جنگی از طریق تنگه تایوان محکوم کرد و گفت که آنها صلح و ثبات در منطقه را تهدید می‌کنند.

تناقض‌گویی مقامات واشنگتن تا آنجا است که در عمل تنش با چین را دنبال می‌کنند و درسخن، خود را مدافع سرسخت کاهش تنش و دوری از هرگونه درگیری نشان می‌دهند.

نمونه آن، اظهارات روز جمعه لوید آستین در "مجمع دفاع ملی ریگان ۲۰۲۱" است که با موضوع چالش چین برگزار شد.

حضور عالی‌ترین مقام نظامی آمریکا در نشستی با این موضوع، خود دوگانه بودن رویکرد واشنگتن را نشان می‌دهد اما آستین مدعی شد آمریکا قصد ندارد ناتو جدیدی برای آسیا بسازد.

وی با اشاره به توافق اخیر برای کمک به استرالیا در استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای به عنوان نمونه‌ای از تقویت اتحادها، گفت: در عوض، واشنگتن در تلاش برای هماهنگی بهتر کشورها برای جلوگیری از تلاش‌های چین برای تسلط بر منطقه است.

از سوی دیگر، علاوه بر سفر مقامات کاخ سفید به منطقه، هیاتی از کنگره آمریکا هم به آنجا رفت و این بار به تایوان سفر کرد.

سفری که خشم پکن را برانگیخت و ارتش چین عملیات گشتزنی را در محدوده تنگه باریک و حساس تایوان انجام داد که در حد فاصل این جزیره و سرزمین مادری چین قرار دارد.

وزارت خارجه چین هم اعلام کرد که به وزارت خارجه آمریکا در ارتباط با سفیر اخیر نمایندگان کنگره به سرزمین چین اعتراض کرده و گفته است "بازی کردن با برگ تایوان" برای آمریکا باخت را در پی دارد.

"ژائو لی جیان" سخنگوی وزارت خارجه چین هم اظهار کرد: فقط یک چین وجود دارد و دولت جمهوری خلق چین تنها دولت قانونی نماینده تمام چین است.

وی افزود: تایوان بخشی جدایی ناپذیر از سرزمین چین است و چین واحد یک اصل شناخته شده جهانی بوده و این اصل بر روابط بین‌الملل حاکم است. تایوان هیچ جایگاهی در حقوق بین‌الملل ندارد مگر اینکه بخشی از چین باشد.

سخنگوی وزارت خارجه چین به واشنگتن هشدار داد که بازی کردن با آتش درنهایت آتش را به آمریکا خواهد کشاند.

اما موضوع چین و تایوان در آمریکا، تنها برگرفته از تعریف این کشور از به اصطلاح منافع ملی خود نیست و منفعت حزبی هم در این مساله، رخ عیان ساخته است.

در رقابت‌های انتخاباتی میان دونالد ترامپ و جو بایدن، مساله چین مطرح بود و اخیرا هم ترامپ در مصاحبه‌ای با نایجل فاراژ، نماینده سابق پارلمان اروپا، از آمریکای پس از ریاست جمهوری خود سخن گفت و به قدرت کنونی چین در عرصه بین المللی اشاره کرد.

وقتی از ترامپ درباره وضعیت کنونی آمریکا سوال شد، گفت: «فکر می‌کنم آمریکای کنونی در پایین‌ترین نقطه‌ای است که تا به حال بوده است. فکر نمی‌کنم آمریکا هرگز در چنین موقعیتی قرار داشته باشد. ما دیگر مورد احترام نیستیم.»

ترامپ به دوران ریاست جمهوری خود و سیاست آمریکا در قبال چین اشاره کرد و افزود: «در آن زمان هیچ هواپیمایی بر فراز تایوان پرواز نمی‌کرد. حتی نامی از آن هم ذکر نمی‌شد. شما در زمانی که من رئیس‌جمهوری بودم درباره تایوان صحبت نمی‌کردید. در آن زمان قرار نبود هیچ یک از اتفاقاتی که الان دارد میفتد، بیفتد.»

وی مدعی شد که پکن به زودی یک حرکت نظامی در تایپه (پایتخت تایوان) انجام خواهد داد؛ «تا بعد از بازی‌های المپیک صبر کنید. شاید اتفاقی بیفتد.»

این اظهارات به خوبی گویای آن است که آمریکا از سطح رقابت‌های بین‌المللی به سطح رقابت حزبی تنزل یافته و مسایل جهانی را قربانی مطامع جناحی خود ساخته است.

مساله تایوان، کره شمالی، اوکراین، سوریه، افغانستان، عراق و یمن از آن دست موضوعاتی است که سران کاخ سفید فقط برای بقای بیشتر در این کرسی، آنها را عرصه تاخت و تاز خود ساخته‌اند.

همانهایی که ۲۰ سال به عراق و افغانستان حمله کردند، اکنون در حالی به توصیه های همراه با خصومت خطاب به چین و روسیه در قبال مسئله تایوان و اوکراین می پردازند که خود، از اعزام نیروها و تجهیزات نظامی به سایر نقاط جهان و هزاران مایل دورتر از خاک آمریکا، دست بر نمی‌دارد.

رقابت‌های حزبی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها این نکته مهم هنری کیسینجر وزیر خارجه پیشین آمریکا و نظریه‌پرداز سیاست خارجی این کشور را به فراموشی سپرده است که " چالش در هر درگیری این نیست که چگونه آن را شروع کنید، بلکه این است که آیا می‌دانید چگونه آن را پایان دهید."