آشنایی با صنایع دستی دزفول

درباره شهر دزفول چه می‌دانید؟

مجله خبری-سبک زندگی نگار: دزفول شهری تاریخی است که بیش از دویست هکتار وسعت این شهر را صد‌ها بنا و تک بنا با ثبت ملی پوشانده است و استاندارد‌ها و پیش زمینه لازم برای ثبت جهانی به عنوان شهر ملی صنایع دستی را دارا بود که با تلاش فراوان مسئولین و صنعتگران و هنرمندان این شهر این اتفاق افتاد.

از آنجایی که صنایع دستی دارای بار فرهنگی و ریشه تاریخی در منطقه هستند تولید آن‌ها به منظور معرفی فرهنگ و تاریخ منطقه مورد توجه افراد بسیاری است؛ علاوه بر این مزایای بسیاری از جمله عدم نیاز به سرمایه گذاری کلان در مقایسه با سایر صنایع، امکان توسعه در تمامی مناطق و خودکفایی (تولید با محصولات اولیه داخلی) باعث شده است که این هنر اهمیت ویژه‌ای میان مردم داشته باشد. برخی از سوغاتی‌های این شهر عبارتند از:

معرفی صنایع دستی دزفول

همانطور که در بخش قبل نیز اشاره شد صنایع دستی باعث خودکفایی می‌شوند که شهر دزفول مثال بسیار خوبی برای این مورد می‌باشد. صنایع دستی در این شهر بسیار گسترده هستند به طوری که ۶۰ حرفه مختلف که در ۱۸ گروه دسته بندی می‌شوند در این شهر وجود دارد.

به همین دلیل نه تنها مردم دزفول وارداتی نداشتند بلکه شهر‌های اطراف را نیز تا حد زیادی تامین می‌کردند. از جمله نام‌هایی که برای محله ها، مکان ها، لقب‌ها یا نام فامیلی و.. با الهام گرفتن از هنر‌های صنایع دستی در دزفول مورد استفاده قرار گرفته اند، تاریخچه طولانی صنایع دستی این منطقه را تایید می‌کنند.

علاوه بر این طبق نوشته پروفسور گیرشمن در پنج هزار سال قبل از میلاد مردمی در کوه‌های شمال خوزستان (مکان حدودی دزفول) زندگی می‌کردند که با فن سفالگری و بافندگی به خوبی آشنایی داشتند.

مردم این منطقه نه تنها شهر و روستا‌های اطراف خود را تامین می‌کردند بلکه صادرات بسیاری نیز به مناطق دورتر و حتی کشور‌های خارجی داشتند و دارند و افرادی که حرفه صنایع دستی را یاد گرفته اند در بخش‌های مختلفی از پوشاک و لوازم خانگی، وسایل مورد نیاز زندگی، تجهیزات، ابزار‌های مورد نیاز و و... فعالیت می‌کنند.

برای گروه بندی صنایع دسته ۲۴ گروه مختلف وجود دارد که ۱۸ مورد از آن‌ها شامل بیش از ۶۰ نوع حرفه مختلف در دزفول وجود دارد بدین ترتیب می‌توان بسیاری از صنایع دسته در بخش‌های بافته‌های اداری، بافندگی سنتی، نمد مالی، سفالگری، فلزی و آلیاژی، زیور آلات سنتی و سنگ تراشی، کاشی کاری، شیشه گری، خراطی، ریزه کاری چوب، محصولات حصیری، فراورده‌های چرم و پوست، قلم زنی و... را در دزفول پیدا کرد. این تولیدات در صد‌ها کارگاه ساخت صنایع دستی در این شهر خلق می‌شوند.

مهم‌ترین صنایع دستی دزفول چیست؟

شاید برای شما نیز سوال شده باشد که در میان تنوع بسیار بالای صنایع دستی دزفول کدام یک از اهمیت بیشتری برخوردار است یا به عنوان سوغاتی اصلی این شهر همراه است. به طور کلی مشهور‌ترین صنایع دستی دزفول عبارتند از:

• کپو بافی

از جمله اصلی‌ترین و مهم‌ترین صنایع دستی شهر دزفول کپو بافی است که به بسیاری از جوانان جویای حرفه و کار آموزش داده می‌شود. محصولات در کپو بافی با پیچیدن ساقه‌های نو رس و جوان نخل دور تا دور ساقه‌های کرتک انجام می‌شود و پس از تولید کالای مورد نظر با این روش به آخرین مرحله یعنی تزئین می‌رسیم که با کمک کاموا‌های الوان در رنگ‌های مختلف انجام می‌شود.

نمونه‌هایی از کپو بافی صنایع دستی دزفول

مهم‌ترین منطقه در خوزستان برای کپو بافی منطقه شهیون در دزفول می‌باشد که با آن‌ها وسایل مختلفی از جمله سینی، کاسه‌های حصیری، سبد‌های درب دار و سبد‌های بدون درب و... را با بهترین کیفیت تولید می‌کنند.

• صنعت خراطی

یکی دیگر از صنایع دستی مهم دزفول که طرفدار‌های جهانی دارد خراطی است. مردم این شهر زمان زیادی را صرف تولیدات با کیفیت در صنعت خراطی کردند و حالا شهرت جهانی آن به قدری رسیده که است که تولید کنندگان آن در شهر دزفول، مهر اصالت سازمان جهانی یونسکو را دریافت کرده اند.

صنعت خراطی از پرطرفدارترین صنایع دستی دزفول

در خراطی از چوبی به نام جغ استفاده کرده و محصولات فراوانی از جمله گلدان‌های تزئینی، قلیان‌های تزئینی، مبلمان دیگر ظروف هنری زیبا تولید می‌کنند که تعداد بسیاری از آن‌ها در بازار‌های دزفول به فروش می‌رسند.

• ساخت قلم نی

اگر به سراغ خوشنویسان حرفه‌ای بروید و از آن‌ها درباره یک قلم نی خوب بپرسید به احتمال زیادی قلم نی دزفول را به شما پیشنهاد می‌کنند چرا که این محصول تنها قلم نی موجود در بازار است که رنگ دانه دارد و صیقلی و ارتجاعی است، در ساخت آن از چوب استفاده نمی‌کنند بدین ترتیب به تنها قلم نی با کیفیتی تبدیل شده است که با جذب رنگ استحکام خود را از دست نمی‌دهد و باعث شهرت جهانی آن نیز شده است.

قلم نی یکی از صنایع دستی مشهور دزفول

بخش عمده‌ی بازار ایران و جهان در حوزه قلم نی به شهر دزفول اختصاص دارد و ساخت آن در این شهرستان بیش از هزار سال تخمین زده شده است. درحال حاضر خانواده‌های انگشت شماری از نکات و اصول حرفه‌ای ساخت قلم نی دزفول آگاه هستند که تمامی مراحل آن از کشت تا داشت و برداشت و تولید آن را خودشان انجام می‌دهند.

• گیوه بافی

نمونه‌هایی از گیوه‌های کامل شده

این هنر نیز حدودا هزارسال است در شهر دزفول رایج شده است و به عنوان یکی از سوغاتی‌های اصلی این شهر شناخته می‌شود. این نوع از کفش‌ها معمولا بسیار خنک و مخصوص آب و هوای مناطق گرم طراحی می‌شوند و با توجه به اقلیم این منطقه از سال‌ها پیش مورد توجه صنعت گران قرار گرفته است. در بازار‌های این شهر افرادی معمولا مسن حضور دارند که در همانجا پس از اندازه گیری دقیق سایز پا گیوه دوزی می‌کنند و در عرض یک روز آن را تحویل می‌دهند تا بدون خستگی و اذیت شدن در گرما به قدم زدن بپردازید.

• گلیم بافی و نمد مالی

بافندگی از قدیمی‌ترین صنایع دستی دزفول

اگرچه این هنر مورد توجه کمتری قرار می‌گیرد، اما هنرمندانی نیز همچنان به گلیم بافی و نمد مالی مشغول هستند و محصولاتی تولید می‌کنند که معمولا بسیاری از مسافران و گردشگران خریدار آن‌ها هستند.

جمع بندی

شهر دزفول به عنوان یکی از اصلی‌ترین تولید کنندگان صنایع دستی و شهر ملی صنایع دستی شناخته می‌شود چرا که از قرن‌ها پیش این صنعت و هنر در این منطقه رایج بوده است و اصالت خود را حفظ کرده است. درحال حاضر گستردگی صنایع دستی در این شهر به قدری زیاد است که حدود سه چهارم از انواع مختلف آن در دزفول تولید می‌شود.

این صنایع در تعداد کمتری توسط هر فرد تولید می‌شوند و علاوه بر جنبه هنری و زیبایی شناختی کاربرد‌های مهمی نیز در زندگی روزمره دارند و نقشی اساسی ایفا می‌کنند که مردم دزفول توانسته اند در این مورد کاملا به خودکفایی برسند و علاوه بر تامین سایر مناطق، محصولاتی مبتنی بر دانش خود و تنها برای منطقه خودشان تولید کنند.