«آئدس»؛ پشه خون‌خواری که در کمین است

به گزارش مجله خبری نگار،  «آئدس» پشه موذی است که این روز‌ها ساکنان جنوب و حاشیه خلیج فارس نامش را زیاد می‌شنوند.

این پشه به تنهایی عامل بیماری نیست بلکه ناقل چند بیماری ویروسی است که در صورت عدم کنترل می‌تواند اثرات جدی بر فرد بگذارد، این پشه در روز خونخواری می‌کند و اگر بیماری وجود داشته باشد توسط آن انتقال داده می‌شود.

پشه‌ای که تب انسان را بالا می‌برد 

قاسم برجویی‌فرد معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر می‌گوید: این پشه دارای ۹۵۰ گونه است که برخی از آنها از لحاظ ایجاد مزاحمت و انتقال بیماری از اهمیت بالایی برخوردارند؛ ۹ بیماری تب‌دار توسط این پشه ایجاد می‌شود که مهم‌ترین آنها «تب‌دانگ» «چیکونگونیا» و «زیکا» و «تب زرد» است.

پشه «آئدس» کجا رشد می‌کند؟

نکته قابل توجه در مورد این پشه این است که زیستگاه آن در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری بوده، اما طی سال‌های اخیر برخی از این پشه‌ها در مناطقی فراتر از زیستگاه‌های طبیعی خود انتشار پیدا کرده‌اند.

نکاتی در خصوص پشه آئدس

این پشه خونخوار بوده و علاقه زیادی به بوی لاستیک کهنه و رنگ تیره دارد به طوری که در عسلویه نیز تخم این نوع پشه در برخی لاستیک مستعمل پیدا می‌شود؛ همچنین تخم این پشه نیز بسیار مقاوم بوده و می‌تواند به مدت طولانی حتی تا دو سال بماند و با اولین باران، پشه‌ها وارد محیط شوند.

تفاوت پشه آئدس با مالاریا

اگر پشه مالاریا برای تکثیر نیاز به یک برکه آب داشته باشد این پشه با ۱۰ سی‌سی آب می‌تواند بین ١۵٠ تا ۴٠٠ عدد تخم‌گذاری کند و در کمتر از ١٠ روز پشه‌ها وارد محیط شوند. تفاوت دیگر این پشه نسبت به مالاریا این است که پشه انتقال دهنده مالاریا، تنها خودش عامل انتقال بوده و با مرگ پشه انتقال پایان می‌یابد، اما در مورد پشه آئدس، تخم‌هایی که این پشه می‌گذارد نیز آلوده به بیماری هستند که این کار را سخت می‌کند.

تب دانگ، محصول پشه آئدس

تب دانگ یک بیماری ویروسی است که توسط گزش پشه آئدس منتقل می‌شود.

این بیماری در کشور‌های عربی خلیج فارس مانند، امارات متحده عربی و عمان، و در کشور‌های پاکستان، هند و عربستان و بسیاری از مناطق گرمسیری جهان وجود دارد.

مشاغلی که در معرض گزش پشه آئدس هستند

مشاغلی که در طی روز در معرض گزش هستند مانند، آپاراتی‌ها و لاستیک فروش‌ها، کادر بهداشت و درمان، ملوانان، کارکنان فرودگاه و بنادر. افراد کارتن خواب و بی سرپناه که در فضای باز استراحت می‌کنند. ساکنان و مسافران مناطق دارای پشه آلوده.

مکان‌های مستعد برای حضور آئدس

برجویی‌فرد در این باره می‌گوید: تانک ذخیره آب، بشکه آب، حوضچه‌های آب منازل، بشقاب، زیر گلدان، ظروف آب حیوانات، ظروف رها شده غذا و نوشیدنی، آب پشت کولرگازی، سوراخ تنه درختان و آب گذر‌های شهری از زیستگاه‌های مستعد برای حضور پشه آئدس است.

نکات قابل توجه در مورد درمان تب دانگ

به بیان معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان، استفاده از دارو‌های مسکن مانند استامینوفن کمک کننده است.

برای تسکین درد از مصرف دارو‌هایی مانند ایبوپروفن، آسپرین، ژلوفن، نوافن، دیکلوفناک، ناپروکسن، مفنامیک اسید خودداری شود، چراکه این دارو‌ها در مورد این بیماری، باعث خون ریزی می‌شود.

برای پیشگیری از انتقال بیماری به پشه و سپس به دیگران، باید از گزش بیماران توسط پشه‌ها جلوگیری شود و بیماران حتما در پشه‌بند استراحت کنند.

پراکندگی پشه آئدس در دنیا 

به گفته قاسم برجویی‌فرد معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در حال حاضر ۹۰ کشور دنیا دارای انتقال محلی تب دانگ هستند و ما با دو دسته از کشور‌ها در اطراف خود روبرو هستیم؛ افغانستان، پاکستان و عراق که سیستمی برای کشف بیماری ندارند و برخی کشور‌ها هم آمار دقیقی ارائه نمی‌دهند که کار را برای ما دشوار کرده و نظام مراقبتی نیاز به دقت بیشتری دارد.

استان‌های درگیر با پشه آئدس

برجویی‌فرد می‌گوید: در کشور ما چهار استان بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و گیلان از استان‌های درگیر هستند که در بندر انزلی گونه‌ای از این پشه که هوای مناطق معتدل را دوست دارد وجود داشته و در سه منطقه جنوبی با گونه‌ای بد از این نوع پشه مواجه هستیم که شدت بیماری‌زایی در آن بیشتر است.

گونه مهم این پشه با نام «آئدس اجپتی» در مناطق شهری زندگی و تکثیر پیدا کرده و در داخل اماکن به صورت موذیانه و نامحسوس خونخواری می‌کند.

توجه به مراودات ما با کشور‌های حاشیه خلیج فارس و کسانی که در استان‌های همجوار ما درگیر بیماری شده‌اند نشان از اهمیت موضوع دارد.

پراکندگی پشه آئدس در استان بوشهر 

از آن جا که این پشه علاقه زیادی به وجود آب راکد جهت تخم‌ریزی دارد بنادر استان باید توجه ویژه‌ای روی این موضوع داشته باشند چرا که به گفته معاون بهداشتی علوم پزشکی بوشهر طی یک ماه گذشته اولین صید پشه آئدس را در استان، در شهر سیراف و نخل‌تقی داشتیم، همچنین در کنگان هم موارد پشه پیدا شده که به دلیل اقدامات پیشگیرانه‌ای که انجام شد تاکنون شاهد گزش افراد توسط آئدس در شهرستان‌های درگیر نبودیم.

پیشگیری و کنترل 

به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، بهترین راه مقابله با این پشه مدیریت و بهسازی محیط بوده و راه‌هایی مانند سمپاشی و مه‌پاشی در کوتاه‌مدت و صرفا در شهرستان‌های درگیر می‌تواند جمعیت را کم کند، اما از آنجا که سم هم بی‌ضرر نیست پس بهترین راه کمک به بهسازی محیط زیست است.

تخلیه و تمیز کردن مرتب ظروف حاوی آب، تعبیه درب و یا پوشش قابل جابجایی بر روی ظروف ذخیره سازی آب، بکارگیری دانه‌های پلی‌استایرن در تانک‌های ذخیره آب که شیر تخلیه در پایین آن قرار دارد، مدیریت زباله و ضایعات جامد در شهر‌ها و حاشیه شهر‌ها به منظور کاهش منابع لاروی، نظافت مداوم آبگذر‌های شهری، وارونه کردن قایق‌های بلااستفاده به منظور جلوگیری از راکد‌شدن آب و ساماندهی لاستیک‌های مستعمل بخصوص در شهر‌ها و حاشیه شهر‌ها از موارد بسیار پراهمیت در خصوص نحوه کنترل و مقابله با این نوع پشه است.