حرف حساب اقتباس ادبی چیه؟!

به گزارش مجله خبری نگار، اقتباس ادبی را می‌شود در همه جا دید از نقاشی و سریال و فیلم گرفته تا اپرا و تئاتر و حتی شبکه‌های اجتماعی. می‌پرسید اقتباس ادبی چیست؟ اقتباس ادبی یعنی یک اثر ادبی را در یک قالب جدید ارائه‌کنید. برای مثال یک رمان را به یک فیلم سینمایی تبدیل‌کنید. گاهی هم ممکن است قالب اثر تغییر نکند، اما نویسنده یا هنرمند برداشت جدیدی از آن داشته‌باشد که در این صورت یک اثر تازه خلق‌می‌شود. برای مثال یک نویسنده از یک رمان اقتباس‌می‌کند و یک رمان جدید می‌نویسد که در اصل شباهت‌هایی به رمان قبلی دارد، ولی ممکن است شخصیت‌ها و اتفاق‌هایی که برایشان می‌افتد فرق‌کند. می‌خواهیم در سینما‌توگراف امروز به سوال‌هایتان درباره اقتباس ادبی پاسخ‌دهیم.

چطور میشه ایده‌گرفت؟

واژه اقتباس به معنی گرفتن و اخذکردن ایده و دانشی از فرد یا اثر است. برای همین می‌شود گفت اقتباس ادبی یعنی این که ایده اثر را بگیریم و آن را در اثر دیگری استفاده‌کنیم. حتی در صنعت شعر هم اقتباس داریم. برای مثال سریال معروف «قصه‌های مجید» یک اقتباس ادبی درخشان از کتاب «قصه‌های مجید» نوشته نویسنده معروف کشورمان هوشنگ مرادی کرمانی است که شخصیت اصلی آن یک نوجوان شیرین و باهوش به نام مجید است که در سریال به لهجه اصفهانی صحبت می‌کند و همیشه به دنبال سوال‌های زیادی است که در سرش می‌چرخند.

روش‌های اقتباس چیه؟

اقتباس ادبی به سه روش اصلی انجام می‌شود؛ آزاد، وفادارانه، لفظ‌به‌لفظ. در اقتباس آزاد همان‌طور که از اسمش برمی‌آید یک موقعیت، ایده یا شخصیت اثری را می‌گیرند و بعد هم آن را به شکلی که می‌خواهند می‌سازند و پروبال می‌دهند. برای مثال سریال «میوه ممنوعه» یک اقتباس آزاد از داستان شیخ صنعان عطار نیشابوری بود. یعنی فیلمنامه نویس ایده اصلی را این داستان گرفته و به آن رنگ و شکلی دیگر داده‌است. در اقتباس وفادارانه اوضاع متفاوت است. در این روش، اقتباس‌گر سعی‌می‌کند روح اثر را حفظ‌کند، به محتوای آن دست‌نزند و فقط قالب را تغییر دهد. اقتباس لفظ‌به‌لفظ هم که از اسمش معلوم است. در این نوع اقتباس وفاداری به متن و اثر اولیه در بالاترین حد خودش است و حتی دیالوگ‌ها تغییرنمی‌کنند. بیشتر فیلم‌هایی که از نمایشنامه‌های شکسپیر ساخته‌می‌شوند در این دسته قرار می‌گیرند.

اقتباس‌های معروف رو می‌شناسی؟

به احتمال زیاد شما هم پینوکیو را می‌شناسید و داستانش را می‌دانید. یک نجار پیر که فرزندی ندارد یک عروسک چوبی می‌سازد و آن‌قدر آن را دوست دارد که اسمش را پینوکیو می‌گذارد و بعد هم ادامه داستان. «ماجرا‌های پینوکیو» نام یک رمان ایتالیایی است که «کارلو کلودی» آن را در قرن نوزدهم میلادی نوشته‌است و تا الان اقتباس‌های مختلفی از آن به صورت بازی ویدئویی، پویانمایی، فیلم و ... شده است. همین‌طور انیمه بابا لنگ دراز که همیشه طرفداران خاص خودش را دارد یک اقتباس از رمانی به همین نام است که ۱۱۲ سال قبل «جین وبستر» آن را نوشته است.

فرق اقتباس و سرقت ادبی چیه؟

در دنیای ادبیات بعضی وقت‌ها اتفاقات عجیب و غریبی می‌افتد که سرقت ادبی یکی از همین موارد است. منظور از سرقت ادبی این است که فردی از ایده و آثار دیگران استفاده‌می‌کند، اما آن را به عنوان ایده یا اثر خود جا می‌زند. حتی اگر چند کلمه و پاراگراف کم یا زیاد شوند در صورتی که بیشتر ساختار و کلمات یکی باشند باز هم سرقت ادبی اتفاق افتاده‌است. بعضی وقت‌ها فرد متن یا بخشی از داستان را از چند منبع مختلف کپی و با هم ترکیب می‌کند تا یک داستان تازه بسازد، ولی در این مورد باز هم پای سرقت ادبی در میان است. در کشور‌هایی که قانون کپی رایت در آن‌ها رعایت‌می‌شود، سرقت ادبی جرم به‌حساب‌می‌آید و از طریق قانونی قابل پیگیری است.

منبع: taaghche