اسیدی شدن آب‌های اقیانوس این بلا را بر سر کوسه‌ها آورده است!

به گزارش مجله خبری نگار/دیده‌بان ایران، با افزایش اسیدی شدن آب‌های اقیانوس، دندان‌های کوسه‌ها که تاکنون نمادی از قدرت و بقا در دنیای زیر آب بوده‌اند، رو به ضعف و شکنندگی می‌روند. این دگرگونی شاید در نگاه اول خبر خوشی برای موج‌سواران و شناگران به نظر برسد؛ زیرا کوسه‌ها را کمتر مرگبار جلوه می‌دهد؛ اما حقیقت آن است که این تغییر می‌تواند زنجیره‌ای از پیامد‌های خطرناک را برای کل اکوسیستم‌های دریایی به همراه داشته باشد.

توانایی کوسه‌ها در رشد دندان‌های جدید و دورانداختن دندان‌های قدیمی، یکی از دلایل اصلی طول عمر بالای برخی از آنهاست و همین ویژگی نشان می‌دهد در طول تاریخ جان‌سختی کم‌نظیری داشته‌اند. این قابلیت حتی در بزرگ‌ترین شکارچیان رأس زنجیره غذایی که زمین تاکنون به خود دیده نیز وجود داشته و به شکل‌گیری دندان‌هایی بسیار عظیم منجر شده است.

پژوهشی جدید نشان می‌دهد که با وجود همه دگرگونی‌هایی که کوسه‌ها در طول میلیون‌ها سال تکامل تجربه کرده‌اند، دندان‌های آنها برای یک عامل مدرن، یعنی انتشار گاز‌های گلخانه‌ای حاصل از فعالیت‌های انسانی آماده نیست.

هنگامی که دی‌اکسیدکربن در آب حل می‌شود، آب خاصیت اسیدی پیدا می‌کند. مقدار زیادی از دی‌اکسیدکربن حاصل از سوخت‌های فسیلی وارد اقیانوس‌ها می‌شود و شرایط کمی قلیایی آنها را به سمت خنثی‌شدن می‌برد. این فرآیند «اسیدی شدن اقیانوس‌ها» نامیده می‌شود.

تأثیرات اسیدی شدن اقیانوس‌ها بر روی صخره‌های مرجانی و دیگر موجودات دریایی پوسته‌دار دهه‌هاست بررسی می‌شود؛ اما دندان‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته بودند و همین غفلت می‌تواند هزینه سنگینی داشته باشد.

ماکسیمیلیان بوم، نویسنده اول مقاله از دانشگاه هاینریش هاینه دوسلدورف آلمان می‌گوید: «دندان کوسه‌ها با وجود اینکه از فسفات‌های معدنی ساخته شده‌اند، همچنان دربرابر خوردگی ناشی از اسیدی شدن آب اقیانوس‌ها آسیب‌پذیر هستند. این دندان‌ها سلاح‌هایی پیشرفته برای بریدن گوشت هستند، نه مقاومت در برابر اسید. نتایج ما نشان می‌دهد حتی تیزترین سلاح‌های طبیعت نیز می‌توانند آسیب‌پذیر باشند.»

به‌گزارش آی‌اف‌ال ساینس، پژوهشگران برای بررسی تاثیر اسیدی شدن اقیانوس‌ها بر دندان‌های کوسه‌ها، ۶۰۰ دندان به جای مانده از کوسه‌های باله سیاه آب‌سنگی را از یک آکواریوم جمع‌آوری کردند. دندان‌ها به مدت هشت هفته در مخازنی با سطح‌های مختلف اسیدیته قرار گرفتند و سپس با میکروسکوپ الکترونی اسکن شدند.

سباستین فراونه، نویسنده ارشد مقاله می‌گوید: «آسیب‌های سطحی قابل مشاهده‌ای مانند ترک‌ها و سوراخ‌ها، افزایش خوردگی ریشه و تخریب ساختاری را مشاهده کردیم.» او توضیح داد که چنین دندان‌هایی احتمالاً بیشتر می‌شکنند یا اینکه قبل از اینکه بدن کوسه فرصت داشته باشد دندان جدید بسازد یا دندان آسیب‌دیده را جایگزین کند، دچار ساییدگی می‌شوند و از بین می‌روند.

نویسندگان اذعان می‌کنند که دندان‌های زنده فرایند‌های ترمیمی دارند که دندان‌های افتاده فاقد آن هستند. در کوسه‌های زنده، شرایط می‌تواند پیچیده‌تر باشد. آنها شاید بتوانند دندان‌های آسیب‌دیده را سریع‌تر معدنی‌سازی مجدد یا جایگزین کنند، اما این کار احتمالاً در آب‌های اسیدی به انرژی بیشتری نیاز خواهد داشت. از سوی دیگر، اسیدی‌کردن یک تانک ۱٫۵ میلیون لیتری که کوسه‌ها در آن زندگی می‌کنند، بسیار سخت‌تر از تانک‌های ۲۰ لیتری آزمایشگاهی است و همچنین نیازمند مجوز کمیته‌های اخلاقی حیوانات خواهد بود. با‌این‌حال، شاید راه دیگری برای درک دنیایی که برای موجودات دریایی می‌سازیم، وجود نداشته باشد.

هنوز مشخص نیست اثرات اسیدی‌شدن آب تا چه حد گسترده خواهد بود. به عنوان مثال، ممکن است کوسه‌ها برای دریافت اکسیژن بیشتر دهان خود را باز نگه دارند و همین ممکن است باعث تماس بیشتر آنها با یون‌های اسیدی شود. در چنین شرایطی، ماهی‌هایی که دندان‌هایشان به سرعت جایگزین نمی‌شود، ممکن است آسیب‌پذیرتر باشند.

نکته امیدوارکننده این است که در آزمایش‌های انجام‌شده، میانگین pH مخزن ۷٫۳۷ بود که طبق پیش‌بینی‌ها در صورتی که انتشار گاز‌های گلخانه‌ای همچنان ادامه یابد، اقیانوس‌ها تا سال ۲۳۰۰ به چنین سطحی خواهند رسید. با‌این‌حال، حتی اگر تنها چند گونه کلیدی در شرایط کمتر اسیدی آسیب ببینند، پیامد‌های آن می‌تواند در سراسر اکوسیستم اقیانوس‌ها گسترش یابد

حفظ pH اقیانوس نزدیک به سطح فعلی یعنی حدود ۸٫۱ برای سلامت ابزار شکارچیان بسیار حیاتی است. در غیر این صورت شاید اصطلاح کوسه بی‌دندان معنای واقعی‌تری پیدا کند.

سطوح دی‌اکسیدکربن در ۴۵۰ میلیون سالی که کوسه‌ها روی زمین وجود داشته‌اند، بار‌ها تغییر کرده است، اما در دست‌کم ۲۰ میلیون سال گذشته هیچ‌گاه به اندازه امروز بالا نبوده است. سطوحی که در این پژوهش آزمایش شدند، شبیه شرایطی هستند که حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش رخ داد، اما آن زمان حیوانات میلیون‌ها سال فرصت داشتند تا خود را وفق دهند. در حالی که امروز، بشریت تنها درطول ۲۰۰ سال چنین شرایطی را رقم زده و زمان بسیار کوتاهی برای سازگاری باقی گذاشته است.