نگرانی‌های جهانی درباره تبعات استخراج DNA محیطی انسان‌ها

به گزارش مجله خبری نگار، براساس مطالعه جدید پژوهشگران دانشگاه فلوریدا، DNA انسان را می‌توان از مقادیر کمی آب، ماسه و هوای محیط توالی‌یابی و به‌طور بالقوه، اطلاعات شناسایی‌پذیر مانند تبار ژنتیکی، جنسیت و خطرات سلامتی را ازآن استخراج کرد. به گزارش «زومیت» هر سلول بدن حاوی DNA است و از آن‌جا که هر فرد کد ژنتیکی منحصربه‌فردی دارد، DNA می‌تواند برای شناسایی افراد استفاده شود.

به‌طور معمول پزشکان و پژوهشگران، DNA انسان را از طریق نمونه‌برداری مستقیم مانند آزمایش خون، سوآپ نمونه‌گیری یا بافت‌برداری (بیوپسی) به‌دست می‌آورند. بااین‌حال تمام موجودات زنده ازجمله گیاهان و میکروب‌ها، به‌طور دایم DNA دفع می‌کنند، درنتیجه آب، خاک و حتی هوا حاوی ذرات میکروسکوپی از مواد بیولوژیکی موجودات زنده است.DNA که موجود زنده در محیط پخش کرده است، به‌عنوان DNA محیطی یا eDNA شناخته می‌شود.

در چند دهه گذشته، دانشمندان توانسته‌اند eDNA را از نمونه‌های خاک یا آب جمع‌آوری و توالی‌یابی کنند تا تنوع زیستی، جمعیت حیات‌وحش و عوامل بیماری‌زا را پایش کنند. پژوهشگرانی که از ابزار‌های eDNA استفاده می‌کنند، معمولا فقط روی گونه‌هایی که درحال مطالعه‌شان هستند، تمرکز می‌کنند و DNA دیگر گونه‌ها را نادیده می‌گیرند. بااین‌حال انسان‌ها هم DNA را در محیط اطرافشان پخش می‌کنند و همان‌طور که پژوهشگران ژنتیک‌شناس، بوم‌شناس و زیست‌شناس دریایی در آزمایشگاه دافی دانشگاه فلوریدا نشان داده‌اند، نشانه‌هایی از حیات انسانی را می‌توان در همه جا، به‌جز دورافتاده‌ترین مکان‌ها پیدا کرد.

به‌نقل از کانورسیشن، پژوهشگران از DNA محیطی برای مطالعه لاک‌پشت‌های دریایی درمعرض خطر انقراض و تومور‌های ویروسی که لاک‌پشت‌ها مستعد آن‌ها هستند، استفاده کردند. پژوهشگران احتمال می‌دادند که نمونه‌های شن و آب که برای مطالعه لاک‌پشت‌های دریایی استفاده کرده‌اند، حاوی DNA شماری از گونه‌های دیگر، ازجمله انسان‌ها باشد. آن چه آن‌ها نمی‌دانستند این بود که DNA انسانی قابل استخراج تا چه حد اطلاعات مفید دارد.

برای پی‌بردن به این موضوع، پژوهشگران از مکان‌های مختلف فلوریدا، ازجمله اقیانوس‌ها و رودخانه‌های مناطق شهری و روستایی، شن‌های سواحل دورافتاده و جزیره‌ای دوردست که معمولا مردم از آن بازدید نمی‌کنند، نمونه‌برداری کردند. تیم پژوهشی DNA انسان را در تمام آن مکان‌ها، به‌جز جزیره دورافتاده پیدا کرد و این نمونه‌ها برای تجزیه‌وتحلیل و توالی‌یابی، به‌اندازه کافی باکیفیت بودند.

پژوهشگران همچنین از امتداد رودخانه‌ای در ایرلند نمونه جمع‌آوری کردند و با کمال تعجب دریافتند که DNA محیطی به اندازه کافی دست‌نخورده بود تا بتوان جهش‌های مرتبط با بیماری را شناسایی و تبار ژنتیکی افراد ساکن در آن منطقه را تعیین کرد. آن‌ها بازیابی ناخواسته DNA انسان از نمونه‌های محیطی را «صید جانبی ژنتیک انسان» می‌نامند و خواستار بحث عمیق‌تر درباره چگونگی مدیریت اخلاقی eDNA انسان هستند.DNA محیطی انسان می‌تواند برای پژوهش‌ها در زمینه‌های متنوعی مانند حفظ منابع طبیعی، همه‌گیرشناسی، پزشکی قانونی و کشاورزی، پیشرفت‌های چشمگیری به‌دنبال داشته باشد. eDNA انسان درصورت استفاده صحیح می‌تواند به باستان‌شناسان کمک کند تا سکونتگاه‌های کشف‌نشده انسان‌های باستانی را ردیابی کنند، به زیست‌شناسان امکان دهد تا بر جهش‌های سرطانی در جمعیتی خاص نظارت کنند یا اطلاعات پزشکی قانونی مفیدی را دراختیار مجریان قانون قرار دهد.

بااین‌حال، پیامد‌های اخلاقی بی‌شماری هم درباره جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل سهوی یا عمدی eDNA انسان وجود دارد. اطلاعات شناسایی‌پذیر را می‌توان از eDNA استخراج کرد و دسترسی به این سطح از جزئیات درباره افراد یا جمعیت‌ها، مسئولیت‌های مربوط به رضایت و محرمانه بودن را به همراه دارد. پژوهشگران می‌گویند، هیئت بازبینی سازمانی آن‌ها تضمین کرد که مطالعه‌شان روی افراد از دستورالعمل‌های اخلاقی پیروی کند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که همه پژوهشگران به این قواعد پایبند باشند.