تهران و بیروت در مسیر ارتقای روابط همه جانبه

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: لبنان دومین مقصد سفر حسین امیرعبداالهیان، وزیر امور خارجه به منطقه در هفته گذشته بود؛ سفری که در بحبوحه تحولات پرشتاب میان تهران و ریاض در روند ازسرگیری رابطه صورت گرفت و با استقبال ویژه دولتمردان لبنانی روبه‌رو شد. در گفت‌و‌گویی کوتاه با مجتبی امانی، سفیر ایران در بیروت که در حاشیه سفر وزیر امور خارجه به لبنان انجام شد، درباره فضای رابطه تهران و بیروت و بازتاب منطقه‌ای توافق با عربستان سعودی گفتگو کردیم که از نظر می‌گذرد.

قریب به اتفاق مقام‌های کشور‌های عربی منطقه از توافق اخیر تهران و ریاض برای ازسرگیری رابطه استقبال کرده‌اند. مقام‌های لبنان نیز در جریان دیدار‌هایی که با وزیر امور خارجه کشورمان داشته‌اند از این توافق ابراز رضایت کرده و آن را در راستای منافع لبنان و عاملی برای کمک به ایجاد صلح و ثبات در منطقه ارزیابی کرده‌اند. دلایل این استقبال فراگیر چیست؟

برخی جناح‌های سیاسی این کشور به طور معمول این دیدگاه را دارند که برخی از مشکلات داخل لبنان به مشکلات میان ایران و عربستان سعودی باز می‌گردد. این در حالی است که این تصور بیشتر از آنکه واقعی باشد یک انگاره ذهنی و روانی است. به هر حال فارغ از واقعی یا ذهنی بودن این برداشت، موانع موجود برداشته شده و این انتظار شکل گرفته است که در پی توافق ایران و عربستان، برخی از مشکلات لبنان که تصور می‌شد تابع شرایط تنش‌آمیز ایران و سعودی بوده حل و فصل می‌شود. حال آنکه تهران و ریاض صفحه جدیدی در روابط دوجانبه را باز کرده‌اند و همکاری پایاپایی را از سر می‌گذرانند؛ بنابراین انتظار می‌رود این برقراری رابطه به تغییر شرایط پیشین منطقه و کاهش اختلافات و ایجاد همکاری و همگرایی میان همه کشور‌های منطقه خاورمیانه بینجامد. قطعاً سفر آقای امیرعبداللهیان به لبنان هم می‌تواند خیلی تسهیل‌کننده این امور باشد به خصوص با ملاقات‌های سازنده‌ای که در این سفر انجام دادند.

به بروز تغییر در مناسبات میان کشور‌های منطقه اشاره کردید. نزدیکی تهران و ریاض تا چه سطحی صف‌بندی‌های پیشین را دستخوش تغییر خواهد کرد؟ بویژه در رابطه میان ایران و آن دسته از کشور‌های عربی که پیش‌تر در مقابل کشورمان قرار گرفته بودند.

نباید این طور تصور کرد که مجموع روابط جمهوری اسلامی در منطقه به رابطه آن با عربستان سعودی گره خورده است. ایران پیش از این توافق زیر سایه رویکرد ویژه دولت آقای رئیسی در عرصه منطقه رابطه سازنده خود با کشور‌هایی همچون عراق، سوریه، امارات، عمان، قطر، کویت و بسیاری از دیگر کشور‌های عربی منطقه را در روند خوبی به جریان انداخته بود. ممکن است تا پیش از این، برخی از کشور‌ها به دلیل تنش‌های برآمده در مناسبات ایران و عربستان در برقراری رابطه با کشورمان ملاحظاتی داشتند، اما این ملاحظات با توافق اخیر برداشته شده است و همین امر خود به خود زمینه را برای گسترش روابط با ایران فراهم می‌کند.

آقای امیرعبداللهیان در جریان سفر جاری خود به بیروت از ابتکارعمل‌های پیشنهادی جمهوری اسلامی برای گره‌گشایی از وضعیت سیاسی داخلی لبنان سخن گفته‌اند، در این رابطه توضیح دهید.

دولت کنونی لبنان به دلایل مختلف به عنوان «دولت پیشبرد امور» در حال مدیریت مسائل کشور است. این در حالی است که از نظر برخی از مشارکت‌کنندگان در روند اجرایی، این دولت به دلیل آنکه رئیس جمهور ندارد، امکان تصمیم‌گیری درباره برخی از پرونده‌های مهم را ندارد. یکی از این پرونده‌ها هم رابطه لبنان با ایران است. حال آنکه ما معتقدیم این رابطه باید در سطح مناسب و سازنده‌ای جریان داشته باشد، اما به نظر می‌رسد فشار‌های خارجی از طریق تمسک به امور در داخل لبنان، مانع انجام برخی از کمک‌های ایران و همکاری‌های دوجانبه کشورمان و لبنان شده است؛ به طور مثال ایران مایل به کمک به لبنان در زمینه اصلاح شبکه برق‌رسانی می‌باشد. چنانکه کشورمان از سال‌ها پیش پیشنهاد ساخت دو نیروگاه برق را مطرح کرده است، اما این پیشنهاد به دلیل وجود بن‌بست در تصمیم‌گیری در لبنان متوقف مانده است. این در حالی است که جمهوری اسلامی آماده است در صورت ارائه تقاضا ظرفیت خود را برای کمک به تأمین نیاز لبنان به منابع انرژی مورد نظرش به کار گیرد.

این پیشنهاد کمک در سفر اخیر آقای امیرعبداللهیان هم تکرار شد آیا نشانه‌هایی مبنی بر تغییر وضعیت در روند رابطه تهران و بیروت دیده می‌شود؟

بله؛ مشکلات موجود که متأثر از وضعیت سیاسی لبنان است، تحت تأثیر رویکرد دولت سیزدهم به تدریج در حال برطرف شدن است. وزیر امور خارجه نیز در جریان دیدار‌های اخیر خود بار دیگر بر آمادگی کشورمان جهت همکاری برای حل بحران انرژی و برق در لبنان و انتقال تجربیات و کمک‌های فنی در زمینه احداث و راه‌اندازی نیروگاه‌های برق و نیز تعمیر و نگهداری در این حوزه تأکید کرده است. درباره مشکلات سیاسی نیز ابتکارعمل‌هایی طراحی شده که می‌تواند موانع موجود همکاری را از میان بردارد. بویژه که جمهوری اسلامی همواره خواهان برقراری آرامش در لبنان و تبدیل شدن آن به یک کشور قوی است و انتخاب یک رئیس جمهور قوی می‌تواند به برقراری آرامش در صحنه سیاسی این کشور کمک کند. پیشنهادات ایران هم در راستای تشویق همه طرف‌های سیاسی در لبنان برای تسریع در انتخاب رئیس جمهور و تکمیل روند سیاسی در این کشور است.

این در حالی است که از منظر جمهوری اسلامی همه مسائل لبنان از جمله انتخاب رئیس جمهور و تکمیل فرایند سیاسی در این کشور باید توسط خود لبنانی‌ها و به صورت گفتگو و توافق بین جریان‌های سیاسی این کشور مدیریت و حل شود. پیشنهادات ایران نیز قطعاً با حسن نیت و با هدف کمک به ایجاد آرامش سیاسی برای لبنان مطرح شده است.

به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی همراه با ایالات متحده از وقوع توافق تهران و ریاض و استقبال کشور‌های عربی منطقه نگران شده‌اند. این نگرانی اقدامات آن‌ها برای بحرانی کردن وضعیت منطقه و مناسبات ایران با کشور‌های این حوزه از جمله لبنان را تا چه سطحی تشدید خواهد کرد؟

رژیم صهیونیستی در نقطه انزوا قرار گرفته و هر اندازه کشور‌های منطقه به سمت و سوی همکاری گام بردارند، انزوا و فشار‌های این رژیم نیز افزایش خواهد یافت و در عین حال مانع از تحقق اقدامات تخریب‌گرانه آن‌ها در منطقه خواهد شد؛ بنابراین طبیعی است که صهیونیست‌ها از برقراری رابطه ایران و عربستان خوشحال نباشند و احتمال می‌رود امریکایی‌ها هم چنین نگاهی داشته باشند. این در حالی است که به طور موردی در لبنان همواره همه گروه‌ها و جریان‌های سیاسی این کشور رژیم صهیونیستی را دشمن می‌دانند و تلاش می‌کنند تأثیر اقدامات مخرب آن به حداقل کاهش یابد؛ بنابراین به نظر می‌رسد چنانچه اسرائیل تهدیدات و سنگ‌اندازی‌هایی در مسیر روابط ایران و لبنان و اجرای توافق تهران و ریاض داشته باشد، با واکنش جامعه لبنان روبه‌رو شود.