وضعیت غلظت ۱۶ عنصر در طوفان‌های گرد و غبار بیش از ۳۵۰۰ پهنه

به گزارش مجله خبری نگار، دکتر مظاهر معین‌الدینی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پنجمین همایش ملی کواترنری ایران که به صورت آنلاین در سازمان زمین شناسی برگزار شد، با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه "تحلیل ژئوشیمیایی پهنه‌های مستعد تولید گرد و غبار در کشور" گفت: ما در این مطالعات اقدام به بررسی میزان غلظت عناصر فلزی در پهنه‌های گرد و غبار کشور کردیم و این مطالعات با محوریت تمایز مناطق آلوده از غیر آلوده، تعیین استاندارد‌های کیفیت محیطی، شناسایی تاثیر فعالیت‌های انسانی بر تحرک، مهاجرت و رسوب یا جذب عناصر در محیط و همچنین ارزیابی میزان فعالیت‌های انسانی و تاثیر آن‌ها بر چرخه عناصر بوده است.

وی اهمیت تعیین زمینه ژئوشیمیایی پهنه‌های مستعد تولید گرد و غبار کشور را در دراختیار داشتن رفرنس محلی برای مطالعات زمین شناسی و منشأیابی ژئوشیمیایی ذرات گرد و غبار دانست و ادامه داد: از سال ۲۰۱۳ در این زمینه مطالعاتی صورت گرفته است و روند این مطالعات به این صورت است که در سال ۲۰۱۳ مطالعات کانی‌شناسی و ژئوشیمی رسوبی گرد و غبار وارد شده به استان خوزستان اجرایی شد و در سال ۲۰۱۶ نسبت به بررسی ژئوشیمیایی و پراکنش فلزات سنگین مس، روی، سرب و نیکل در محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی رودخانه ارس اقدام شده است.

به گفته این محقق دانشگاه تهران، در سال ۲۰۲۱ بررسی پراکنش مکانی، خطر محیط زیستی و منابع فلزات سنگین در خاک منطقه‌ای در جنوب شرق چین و در سال ۲۰۲۲ بررسی سطوح آلودگی فلزات سنگین و ارزیابی خطر طوفان‌های گرد و غبار در شهر‌های شمال غربی چین انجام شد.

معین الدینی اضافه کرد: پایه همه این مطالعات در اختیار داشتن سابقه‌ای از منطقه است تا بر اساس آن محققان بتوانند برآورد کنند که چند درصد از طوفان‌های ایجاد شده ناشی از خود منطقه بوده و چند درصد در خارج از منطقه.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، خاطر نشان کرد: برای این منظور اقدام به جمع آوری ۳۵۰۹ نمونه از پهنه‌های مستعد تولید گرد و غبار موجود در کشور از سال ۹۴ تا ۱۴۰۰ کردیم و نمونه‌های به دست آمده در آزمایشگاه پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی برای آنالیز منتقل شد.

به گفته وی این آنالیز‌ها به منظور اندازه‌گیری ۱۶ عنصر "کادمیم" (CD)، "سرب" (Pb)، "مس" (CU)، نیکل (Ni)، "روی" (ZN)، "منیزیم" (Mg)، "سدیم (Na)، "پتاسیم" (K)، "آهن" (Fe)، "آلومینیوم (Al)، "کلسیم" (Ca)، "کروم" (Cr)، "کبالت" (Co)، "منگنز" (Mn)، "فسفر" (P) و وانادیوم (V) بوده است.

نتایج به دست آمده به این شرح است:

عنصر کادمیوم در زیر حوزه‌هاب آبخیز کارون بزرگ، هندیجان و کل مهران به شدت غنی شده است.

عنصر کروم در زیر حوزه‌های آبخیز کویر مرکزی شمالی، کویر مرکزی میانی و کویر مرکزی شمالی دارای بیشترین غنی شدگی زیاد است.

عنصر سدیم در زیر حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به ویژه در سواحل دریاچه ارومیه دارای غنی‌شدگی زیاد است.

عنصر کلسیم در زیر حوزه‌های آبخیز کارون بزرگ، هندیجان، بختگان، ابرقوی سیرجان و کویر مرکزی –غربی دارای غنی‌شدگی زیاد است.

عنصر نیکل در زیر حوزه‌های آبخیز هندیجان، کرخه، حله، بختگان و کویر مرکزی شمالی دارای غنی‌شدگی شدید است.

معین‌الدینی افزود: طبقه‌بندی عناصر موجود در گرد و غبار با استفاده از آنالیز خوشه‌ای به ۴ گروه "سرب، مس"، "کبالت، کادمیوم، وانادیوم، کروم، منگنز، فسفر و پتاسیم"، "آهن آلومینیوم و سدیم"، "منیزیم"، "کلسیم" تقسیم‌بندی شده است.

پنجمین همایش ملی انجمن کواترنری ایران با شعار آب، اقلیم، تمدن و با هدف انتشار دستاورد‌های جدید علمی پژوهشگران و متخصصان علوم میان رشته‌ای در زمینه‌های تخصصی کواترنری امروز یکشنبه ۷ اسفند برگزار شد.

کواترنری بخشی از زمان‌بندی زمین‌شناسی است که در انتهای عصر نوزیستی قرار دارد و از حدود دو و نیم میلیون سال پیش آغاز شده و هنوز نیز ادامه دارد. با وجود محدودیت زمانی، دوران کواترنری حوادث بسیاری را در برداشته که آن را از همه دوران‌های دیگر زمین‌شناسی، متمایز کرده است.

این تمایز در شکل‌گیری مناظر امروزی زمین، شرایط آب و هوایی و تغییرات آن، تکامل و تنوع آثار حیاتی گیاهی و جانوری و به‌خصوص در رابطه با زندگی انسان است.

بزرگترین رویداد زیستی در این زمان گسترش و پراکندگی انسان است. دگرگونی‌های شدید آب و هوایی و محیطی در کواترنری به تعدادی از جانوران این امکان را داد که با سرعت بالایی گسترش یافته و با همین سرعت انقراض یابند. با نزدیک شدن به پایان عصر یخبندان برخی از جانوران نیز انقراض یافتند.

از آنجا که پیدایش انسان در دوره کواترنری رخ داده، برخی از زمین‌شناسان و دیرینه‌شناسان آن را دوره انسان یا دوره انسان‌زیستی نیز نامیده‌اند. از دیدگاه دیرینه‌شناسی، دوره کواترنری با گسترش فیل‌ها، شتر‌ها و دیگر پستانداران امروزی که در پلیوسن نیز وجود داشته‌اند، مشخص می‌شود و این دوره را بر پایه فسیل انسان‌های اولیه تقسیم‌بندی می‌کنند.