به گزارش مجله خبری نگار،سنگها در کلیه به خاطر غلظت بالای مواد معدنی در ادرار تشکیل میشود. سنگها به طور معمول بر اساس موقعیت طبقه بندی میشوند. سنگ کلیه، سنگ مجاری (حالب) و سنگ مثانه.
طبقه بندی دیگر بر اساس مادهای است که سنگ از آن تشکیل میشود: اگزالات کلسیم، اسیداوریک، سنگ عفونی، سیستین.
اغلب بیماران در دهه سوم تا ششم زندگی مبتلا به سنگهای کلیه میشوند. به طور کلی بروز سنگهای کلیه در مردان، دو تا سه برابر زنان است.
سنگ کوچک ممکن است بدون ایجاد علائم خاصی عبور کند. اگر یک سنگ به میزان بیش از ۵ میلیمتر رشد کند، میتواند منجر به انسداد مجرای ادراری شود که درد در قسمت پشت و شکم ایجاد میکند. این درد که کولیک یا قولنج کلیوی نام دارد، به صورت درد عودکنندهای است که هر ۲۰ تا ۶۰ دقیقه تکرار میشود. همچنین خون در ادرار، استفراغ و ادرار دردناک ممکن است اتفاق افتد.
نشانههای سنگ کلیه
نشانه بارز سنگی که باعث انسداد مجرای ادرار شده باشد، درد مبهم و ناگهانی است که از پشت و پهلو به کشاله ران و حتی اندام تناسلی کشیده میشود. این درد، به نام کولیک کلیوی، به عنوان یکی از شدیدترین انواع درد شناخته شده است و با درد زایمان مقایسه میشود.
کولیک کلیوی ناشی از سنگ کلیه اغلب با فوریت در ادرار، بیقراری، ادرار خونی، تعریق، حالت تهوع و استفراغ همراه است و ناشی از انقباض عضلات مجرای ادراری است که تلاش میکند سنگ را خارج کند.
بروز علایمی مانند ایجاد حالت تهوع و استفراغ، سوزش هنگام دفع ادرار، تغییر رنگ غیر عادی ادرار (صورتی، قرمز یا قهوه ای) , (احساس درد شدید در ناحیه پشت، پهلو و لگن، تکرر ادرار)، افزایش تعداد دفعات ادرار (کم شدن غیرعادی حجم ادرار) و تب و لرز، از نشانههای این بیماری است.
دلایل ایجاد سنگ کلیه
کمبود مصرف مایعات
چاقی و کم تحرکی
مصرف بیش از حد پروتئین حیوانی، نمک، ویتامین C، نوشابههای گازدار، دلستر، قهوه، شکلات و آجیل
بیماریهای زمینهای از جمله پرکاری پاراتیروئید که باعث دفع بیش از حد کلسیم از ادرار میشود.
غلظت بالای گزالات در ادرار (هیپراگزالوری اولیه)
بیماریهای التهابی روده، بیماری ژنتیک سیستینوری و اسیدوز لولههای کلیوی
اگر یک یا چند مورد از علائم را در خود مشاهده میکنید، باید به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید.
مواجهه با سنگ کلیه
در حالت درد حاد ناشی از سنگهای کوچک انسدادی، مصرف مسکنهای تزریقی، خوراکی و یا شیاف و مصرف مایعات مفید است.
بیماران با نارسایی کلیوی ونارسایی قلبی که محدودیت مصرف مایعات دارند باید در مورد میزان مصرف مایعات با پزشک مشورت کنند.
در صورتی که سنگ بزرگتر از یک سانتیمتر باشد، از روشهای مختلف درمانی از جمله سنگ شکن درون اندامی از راه مجرا (TUL)، برون اندامی (ESWL)، سیستوسکوپی، نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL)، لاپاراسکوپی و در موارد خاص عمل جراحی باز استفاده میشود.
توصیههای پیشگیری از ایجاد و عود سنگ کلیه
رژیم غذایی بیماران با توجه به جنس سنگ آنها در نظر گرفته میشود.
بیمارانی که جنس سنگ آنها «اگزالات» بوده است، باید مصرف موادی مثل اسفناج، چای، ریواس، سبوس گندم، توت فرنگی، شکلات و بادام زمینی را که میزان اگزالات ادراری را بالا میبرد، در رژیم غذایی خود کاهش دهند و بیمارانی که جنس سنگ آنها «سیستین» است، باید مصرف پروتیین را کاهش دهند و مصرف مایعات را افزایش دهند و ادرار را قلیایی نگه دارند.
بیماران دارای جنس سنگ «اسید اوریک» باید رژیم غذایی کم پروتئین داشته باشند و مصرف صدف، قارچ و گوشت را در رژیم غذایی خود کاهش دهند.
بیمارانی که سابقه سنگهای کلیوی دارند باید روزانه بین ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشند، به این بیماران توصیه میشود برون ده ادراری خود را بیش از ۲ لیتر در روز نگه دارند.
نکته مهم
در بیماران مبتلا به سنگهای کلیوی به هیچ وجه توصیه به محدود کردن مصرف لبنیات نمیشود. چون در صورت عدم مصرف لبنیات کافی، علاوه بر افزایش احتمال سنگ سازی بر اثر اختلال در متابولیسم اگزالات، موجب پوکی استخوان و شکستگیهای خطرناک و کشنده به دلیل غیرقابل درمان بودن این نوع شکستگی نیز میشود. اما آنچه مهم است، مصرف لبنیات کم چرب و بدون نمک است تا موجب رسوب آن در کلیه و ایجاد سنگ نشود.