درمورد قدرتمند‌ترین سلاح هوایی دولت آمریکا

به گزارش مجله خبری نگار،در میان سلاح‌های موجود در زرادخانه ارتش ایالات متحده، هیچ کدام به اندازه هلیکوپتر تهاجمی به شدت مسلح آپاچی اَی اچ-۶۴ (AH-۶۴ Apache) نمی‌تواند نماد قدرت و اعتبار این نیرو باشد. آپاچی در خاورمیانه، آسیای مرکزی، آفریقا و جا‌های دیگر توانایی و قدرت خود را ثابت کرده و سابقه مستند شده‌ای در مبارزه با طیف گسترده‌ای از دشمنان؛ از چریک‌ها گرفته تا تانک‌های جنگی اصلی را دارد. آپاچی به عنوان موفق‌ترین هلیکوپتر تهاجمی در تمام دوران ها، به لطف ارتقا‌های فراوان و منظم، چابک و مرگبار است. در ادامه می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که چه چیزی هلیکوپتر آپاچی را به چنین سلاح مرگباری تبدیل کرده است.

یک هلیکوپتر تهاجمی AH-۱G Cobra در حال اسکورت هلیکوپتر‌های ترابری در ویتنام، ۱۹۶۸.
دوران جنگ سرد

در اواخر دهه ۱۹۶۰، ارتش ایالات متحده اولین هلیکوپتر تهاجمی خود را با نام AH-۱ Cobra به پرواز درآورد. کبرا که از UH – ۱ Huey به عنوان یک هلیکوپتر اسکورت مسلح و پلتفرم پشتیبانی هوایی نزدیک توسعه یافته بود، در جنگل‌های ویتنام بسیار موثر واقع شد، اما از محدودیت‌های خاص خود رنج می‌برد. هلیکوپتر کبرا تنها یک موتور داشت، نقطه ضعفی که حجم محموله و ارتفاع عملیاتی آن را محدود می‌کرد و اگر آتش دشمن به موتور آسیب می‌رساند، فاقد ابزاری برای جبران این خسارت بود. کبرا همچنین فاقد سیستم دید دوربرد و به همان اندازه سلاح‌های دوربرد بود که خدمه را مجبور می‌کرد تا به اهداف دشمن نزدیک شده و آن‌ها را زیر آتش بگیرد، موضوعی که آن‌ها را در معرض شلیک ضد هوایی قرار می‌داد.

در دهه ۱۹۷۰، با در نظر داشتن تجربه جنگ ویتنام، ارتش ایالات متحده به این نتیجه رسید که به یک هلیکوپتر تهاجمی جدید نیاز دارد، بالگردی که از پایه برای نابود کردن اهداف زمینی طراحی شده باشد. در این دوران، توجه ارتش ایالات متحده به سمت دفاع از اروپای غربی در برابر اتحاد جماهیر شوروی و کشور‌های عضو پیمان ورشو که بیش از ۴۵،۰۰۰ تانک را در مرز‌های ناتو مستقر کرده بود، تغییر یافت. اگر جنگی در می‌گرفت، ناتو از نظر تعداد تانک‌ها توان برابری را دشمن را نداشت و یک قاتل پرنده تانک نقش موثری در عقب راندن حمله دشمن ایفا می‌کرد. بدین ترتیب ارتش ایالات متحده که نصب موشک‌های ضدتانک TOW بر روی بالگرد‌های کبرا را برای نابودی تانک‌های شوروی آغاز کرده بود، خواستار یک موشک دوربرد جدید به عنوان تسلیحات اصلی این هلیکوپتر نیز بود – موشکی که بتواند تانک‌هایی مانند T – ۶۲ و T – ۷۲ را به تلی از آهن قراضه تبدیل کند بدون اینکه در تیررس توپ‌های ضد هوایی دشمن قرار گیرد.

ارتش ایالات متحده که به خاطر از دست دادن بیش از ۵،۰۰۰ فروند هلیکوپتر در دوران جنگ ویتنام زخم خورده بود، خواهان یک هلیکوپتر تهاجمی بود که بتواند در محیط مرگبار پدافند هوایی زنده بماند. ارتش‌های اتحاد جماهیر شوروی و متحدانش ستون‌های تانک‌های پیشرفته خود را با موشک‌های زمین به هوای دستی مانند موشک دوش پرتاب SA – ۱۴؛ ZSU – ۲۳ – ۴ “شیلکا” که یک خودروی زرهی شنی دار مجهز به چهار توپ ۲۳ میلی متری با کنترل راداری و سرعت شلیک بالا بود؛ و سیستم موشکی زمین به هوای ۹ K ۳۳ “اوسا” محافظت می‌کردند. یک کابین و پره‌های زرهی و دو موتور برای افزونگی، ارتقا‌های ضروری برای هر هلیکوپتر تهاجمی نسل دوم محسوب می‌شدند.

هلیکوپتر تهاجمی AH-۶۴A Apache در سال ۱۹۸۵ وارد سرویس شد

آپاچی وارد می‌شود

آپاچی AH – ۶۴ که در سال ۱۹۷۶ به عنوان برنده برنامه هلیکوپتر تهاجمی پیشرفته ارتش انتخاب شد، در سال ۱۹۸۵ وارد خدمت گردید. آپاچی با ظاهری شبیه دوک و حشره‌ای شکل حتی زمانی که روی آسفالت ایستاده بود نیز انگار در حال پرواز بود. این هلیکوپتر از دو موتور توربوشفت GE T ۷۰۰ نیرو می‌گرفت که هر کدام تا ۱،۶۹۵ اسب بخار قدرت تولید می‌کردند و نهایت سرعت ۳۰۲ کیلومتر در ساعت را به آن می‌دادند. روتور چهار تیغه‌ای اصلی آپاچی را می‌توان برای حمل و نقل با هواپیما‌های ترابری C – ۱۷ و C – ۵ تا کرد.

“برنامه قاتلِ” آپاچی، قابلیت کلیدی که آن را در میدان نبرد شکست ناپذیر می‌ساخت، توانایی آن در شلیک موشک جدید AGM – ۱۱۴ Hellfire بود – یک موشک ضد تانک هدایت لیزری با برد ۸ کیلومتر، که بیش از دو برابر برد موشک قدیمی TOW بود. آپاچی می‌توانست تا ۱۶ موشک هلفایر را به صورت همزمان حمل کند و یک هلیکوپتر از این نوع می‌توانست در تئوری تمام ده تانک موجود در یک دسته تانک ارتش شوروی را نابود کند و در عین حال از محدوده پدافند هوایی دشمن دور بماند. به جای این موشک ها، آپاچی می‌توانست هشت موشک هلفایر و دو غلاف متشک از ۱۹ موشک هدایت نشده ۷۰ میلی متری راکت Hydra-۷۰ (موثر در برابر پیاده نظام پیاده شده از خودرو‌های زرهی یا خودرو‌های زرهی سبک) یا چهار غلاف راکت‌های Hydra-۷۰ را حمل کند.

نیرو‌های آمریکایی در حال تخلیه هلیکوپتر تهاجمی AH-۶۴ Apache از هواپیمای ترابری C-۱۷ Globemaster III در مارس ۲۰۱۶
تنها سلاح پیش فرض و ثبت آپاچی، توپ زنجیره‌ای (مسلسل سنگین) M ۳۲۰ است. این توپ ۳۰ میلی متری تک لوله‌ای با نرخ شلیک ۶۲۵ گلوله در دقیقه گلوله‌های ۲۵۰ گرمی شلیک می‌کند. این پرتابه‌های دو منظوره و با قدرت انفجاری بالا برای از بین بردن نیرو‌های دشمن، وسایل نقلیه با زره معمولی مانند کامیون و جیپ و حتی وسایل نقلیه زرهی سبک مانند نفربر زرهی BTR – ۷۰ طراحی شده اند. یک سیستم هدف گیری پیچیده به نام Target Acquisition and Designation Sight به خدمه هلیکوپتر اجازه می‌دهد تا این سلاح را تنها با اشاره سر به سمت هدف نشانه بگیرند.

آپاچی یکی از اولین سیستم‌های تسلیحاتی بود که سیستم دید در شب مادون قرمز رو به جلو را در خود داشت. سیستم Target Acquisition and Designation Sight و سنسور دید در شب (TADS / PNVS) خلبان به خلبانان آپاچی اجازه می‌داد تا دشمن را در شب هدف قرار دهند، یا در روز خودرو‌های زرهی با موتور‌های روشن که ردپای گرمایی «داغ» تولید می‌کرد را در میان پوشش گیاهی یا پوشش‌های دیگر شناسایی و هدف قرار دهند. این امر همچنین به خدمه آپاچی اجازه می‌داد تا از میان دود موجود میدان نبرد و صفحه‌های دودزا – حتی صفحه‌های دودزای متعلق به کشور‌های عضو پیمان ورشو – نیز ببینند که یک نقطه قوت عمده را از نیروی در حال پیشروی دشمن می‌گرفت.

هلیکوپتر‌های AH-۶۴D Apache ارتش ایالات متحده در حال شلیک موشک‌های هلفایر ۲ در تمرینی در یونان، می ۲۰۲۳
تاکتیک‌ها

بهترین توصیف از آپاچی «تک تیرانداز ضد تانک» است که از برد موشک‌های هلفایر خود برای نابودی اهداف زرهی در مسافت‌های بلند استفاده می‌کند. این کار باعث می‌شود که تهدیدات پدافند هوایی به حداقل برسد، به خدمه فرصت می‌دهد تا اهداف خود را شناسایی و با آن‌ها درگیر شوند و به سرعت روحیه دشمن را تضعیف کنند. در شرایط ایده آل، چهار هلیکوپتر آپاچی – با مجموع ۶۴ موشک هلفایر در مقابل یک گردان متشکل از ۳۱ دستگاه تانک تی ۷۲ در فاصله شش کیلومتری – می‌توانند آن‌ها را در عرض چند دقیقه نابود کنند.

در طول دوران جنگ سرد در اروپای غربی، آپاچی‌ها برای همکاری با جت‌های A-۱۰ Warthog متعلق به نیروی هوایی ایالات متحده و توپخانه زمینی ارتش برای جلوگیری از حملات گسترده تانک‌های شوروی آموزش دیده بودند. در مفهومی به نام تیم حمله هوایی مشترک، یک رگبار توپخانه سیستم‌های ضد هوایی دشمن را سرکوب می‌کرد و توپچی‌ها را مجبور به مخفی شدن می‌کرد و به رادار‌ها و سیستم‌های موشکی آسیب وارد می‌کرد. پس از توقف توپخانه، آپاچی‌ها و جت‌های A-۱۰ Warthog با موشک‌های هلفایر و Maverick آتش گشوده و پیشروی شوروی را متوقف می‌کردند.

هلیکوپتر آپاچی که در ۲۴ مارس ۲۰۰۳ در کربلا ساقط شد

در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، عمدتاً انتظار می‌رفت که آپاچی‌ها بتوانند “حملات عمیقی” علیه اهداف پشت خطوط دشمن انجام دهند. این یک انتظار به دور از واقع گرایی بود که در طول حمله سال ۲۰۰۳ به عراق آشکار شد، زمانی که ۳۲ هلیکوپتر آپاچی از هنگ یازدهم هلیکوپتر تهاجمی، حمله عمیقی به بخش مدینه گارد جمهوری عراق انجام دادند. این حمله شامل پرواز بر فراز مراکز پرجعیت بود که عنصر غافلگیری را از بین می‌برد و به هر کسی که اسلحه داشت اجازه می‌داد به طرف دسته مهاجم تیراندازی کند. آتش دشمن به قدری سنگین بود که ۳۱ بالگرد آسیب دیده و یکی از آن‌ها سقوط کرد که منجر به دستگیری دو نفر از خدمه شد. این حمله پایان کار آپاچی یا هر هلیکوپتر مسلح دیگری به عنوان پلتفرمی بود که انتظار می‌رفت از فراز نیرو‌های دشمن عبور کرده و حملاتی را از فاصله‌ای دور از هدف به عنوان یک روش ترجیحی انجام دهند.

در درگیری‌های با شدت کمتر مانند افغانستان یا عراق پس از حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳، آپاچی‌ها در پشتیبانی نزدیک هوایی، دیده بانی و حفاظت از کاروان‌های نظامی برای ارتش آمریکا و دیگر نیرو‌های زمینی، قدرت و توانایی خود را نشان دادند. سنسور‌های الکترواپتیک آپاچی به خدمه اجازه می‌داد تا نیرو‌های دشمن احتمالی را مشاهده کنند و بین نیرو‌های خودی و دشمن و غیرنظامیان غیر مسلح، حتی در شب تمایز قائل شوند. نداشتن موشک‌های سطح به هوا یا توپ‌های ضدهوایی، آپاچی‌ها را تا حد زیادی در برابر آتش دشمن آسیب ناپذیر می‌کرد و سرعت و چابکی آن‌ها به این معنی بود که می‌توانستند به سرعت به گزارش درگیری نیرو‌های خودی با دشمن واکنش نشان دهند.

سربازان آمریکایی سوار بر خودرو‌های زرهی M۲ Bradley در حالی که یک آپاچی بالای سر آن‌ها شلیک می‌کند، کویت، نوامبر ۲۰۰۲
رکورد نبرد

اولین شلیک AH-۶۴ در میدان نبرد در دسامبر ۱۹۸۹ و در جریان حمله آمریکا به پاناما صورت گرفت. ۱۱ فروند آپاچی که پیش از حمله به این کشور آمریکای مرکزی پرواز کرده بودند، از موشک‌های هلفایر خود برای انجام حملات دقیق در حمایت از نیرو‌های زمینی در طول شب استفاده کردند. نیاز به عنصر غافلگیری، میزان سخت افزاری که می‌توانست در برابر نیرو‌های پانامایی به کار گرفته شود را محدود می‌کرد و آپاچی‌ها احتمالاً تنها سکوی هوایی موجود در آن فضا بودند که قادر به جنگیدن در شب، هدایت دقیق مهمات به اهداف خود و برقراری ارتباط با نیرو‌های زمینی بودند.

۹ ماه بعد، آپاچی‌های لشکر ۱۰۱ هوابرد (حمله هوایی) در پاسخ به حمله عراق به کویت به عربستان سعودی اعزام شدند. در صورتی که صدام حسین به پیشروی خود به سمت جنوب ادامه می‌داد، آپاچی‌ها اولین سخت افزار‌هایی بودند که وظیفه دفاع از این کشور نفت خیز را بر عهده داشتند، اما در ماه نوامبر با دیگر واحد‌های آپاچی از قاره آمریکا و آلمان تقویت شدند. پس از ژانویه ۱۹۹۱، زمانی که ائتلاف بین المللی برای آزادسازی کویت دست به کار شد، آپاچی‌ها به عنوان عامل انهدام ۲۷۸ تانک و ۹۰۰ هدف دیگر شناخته شدند.

پس از ۱۱ سپتامبر، آپاچی‌ها به افغانستان اعزام شدند، جایی که پشتیبانی نزدیک هوایی و حفاظت از کاروان‌ها را برای نیرو‌های آمریکایی و ائتلاف فراهم کردند. آپاچی‌ها نقش مشابهی را در نبرد با شبه نظامیان عراقی و نیرو‌های دولت اسلامی فعال در سوریه و عراق ایفا کردند. جالب اینجاست که AH-۶۴ با اینکه برای میدان نبرد اروپا طراحی شده، اما در واقع هیچگاه در اروپا نبردی را تجربه نکرده است.

یک هلیکوپتر AH-۶۴E Apache Guardian در حال نشستن روی ناو USS Peleliu در سال ۲۰۱۴

آینده

انتظار می‌رود که AH – ۶۴ حداقل برای ۲۰ سال دیگر خدمت کند و ارتش ایالات متحده انتظار دارد که این هلیکوپتر خیلی راحت تا دهه ۲۰۴۰ در خدمت بماند. آخرین نسخه از هلیکوپتر آپاچی به نام AH-۶۴E Apache Guardian سومین نسل آپاچی بوده و دارای یک سیستم شناسایی هدف / سیستم دید در شب خلبان مدرن شده (MTADS / PNVS) ; جایگزین جدیدی برای موشک‌های هلفایر به نام موشک هوا به زمین مشترک (Joint Air to Ground Missile (JAGM))، موتور‌های بهبود یافته، روتور‌های کامپوزیتی، توانایی جستجو برای اهداف در دریا و توانایی کنترل پهپاهاست. ادغام هواپیما‌های بدون سرنشینی مانند MQ-۱ Gray Eagle و MQ-۲ Shadow در واحد‌های آپاچی به خدمه این هلیکوپتر اجازه می‌دهد که ابتدا هواپیما‌های بدون سرنشین را به مناطق خطرناک فرستاده، تهدید‌ها و اهداف را بدون به خطر انداختن هلیکوپتر‌ها و خدمه شناسایی کنند.

حرف آخر

هلیکوپتر AH-۶۴ Apache استاندارد جدیدی را برای بالگرد‌های تهاجمی ایجاد کرد و تولید فهرستی از رقبای بین المللی از جمله Eurocopter Tiger, Ka-۵۲ Alligator, و Changhe Z-۱۰ را در پی داشت. با این حال هیچ کدام از آن‌ها سابقه مبارزه‌ای حتی نزدیک به رکورد آپاچی ندارند. آپاچی در کاری که انجام می‌دهد به قدری خوب است که بعید به نظر می‌رسد یک هلیکوپتر جدید، تیلت روتور یا دیگر انواع پرنده‌های نظامی که امروز معرفی شده اند، قابلیت‌های جدید کافی برای داشتن ارزشی همانند آن را داشته باشند.

آیا آپاچی واقعاً به ۷۵ سالگی می‌رسد؟ روی آن حساب کنید.