«کارویا»؛ تحقق رویای همراهی کارآفرین و مخاطب در قاب تلویزیون

به گزارش مجله خبری نگار ضرورت پرداختن به موضوع اشتغال و کسب درآمد، وجود جمعیت بالای جوانان جویای کار، درگیربودن اغلب خانواده‌ها با مشکل بیکاری و نیاز سیاستگزاران به داده‌های معتبر در حوزه کارآفرینی اهمیت این رویکرد جدید رسانه‌ای را دوچندان کرده است. به موازات این مشکلات، شاهد ظهور کارآفرینانی هستیم که با ایده‌های بدیع خود کسب و کار‌های درآمدزا و موفقی را راه‌اندازی کرده‌اند

در نین شرایطی، ارائه راهکار‌های کاربردی و آموزش درست نیرو‌های مستعد و ایده‌پرداز می‌تواند در بسیاری از عرصه‌ها گره‌گشا و افق‌‎ساز باشد. در این مسیر پرپیچ وخم، جوانان و نوسفرانی نیز هستند که به دلیل نداشتن مربیان کاربلد، سرمایه‌گذار مناسب و اشتباه در تشخیص نیاز‌های بازار و جامعه در اجرای ایده‌های خود ناکام مانده‌اند.

به همین خاطر است که برنامه‌سازان تلویزیون در این سال‌ها برنامه‌هایی را تولید و روانه آنتن کرده‌اند که مجال طرح این ایده‌ها و نحوه پرورش و به فرجام‌رساندن را به ایده‌پردازان عمدتاً جوان آن می‌دهد.

این برنامه‌ها مضامین و ساختار‌های متفاوتی دارند، اما اهداف نسبتاً یکسانی را دنبال می‌کنند. در یک نگاه کلی آموزش کارآفرینی و آشنایی با قوانین و ریزه‌کاری‌های فنی این حوزه و جذب سرمایه‌گذار را می‌توان از مهم‌ترین اهداف برنامه‌های کارآفرینی تلویزیون دانست. چنین برنامه‌هایی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر را از ایده‌های جدید مطلع کرده و به سرمایه‌گذاری ترغیب می‌کنند.

یکی از جدیدترین تولیدات در این حوزه، مسابقه تلویزیونی «کارویا» است که دوشنبه‌ها و سه شنبه‌ها ساعت ۲۳ روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود. برنامه‌ای که با همکاری سازمان هنری رسانه‌ای اوج و به همت استودیو نوبین و با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری تولید و پخش شده و نام مهدی مهرنیا و احمد شفیعی را به ترتیب به عنوان کارگردان و تهیه‌کننده در عنوان‌بندی خود می‌بیند.

در این برنامه بیش از ۱۰۰ شرکت دانش‌بنیان و استارتاپ رقابت می‌کنند تا طرح‌های برتر شناسایی و با تکیه بر سرمایه‌گذاری مستقیم مردم مورد حمایت قرار گیرند.

کارنامه اجمالی کارآفرینی در تلویزیون

لازمه بررسی ساختار شکلی و محتوای «کارویا»، شناخت مزیت آن در مقایسه با برنامه‌های تلویزیونی به ظاهر مشابهی است که در دو سه سال اخیر روی آنتن رفته‌اند.

برنامه تلویزیونی «شتاب» به کارگردانی مجتبی طالبی و تهیه‌کنندگی سید طاهر سیاح و مسعود طالبی با هدف جذب استارت‌آپ‌ها و با همکاری دانشجویان دانشگاه صدا و سیما و شهید بهشتی طراحی و پخش شد. استارت‌آپ‌ها و گروه کارآفرینان با توجه به فضا و زمان سه دقیقه‌ای که در اختیار داشتند خدمات و فعالیت‌های خود را پیش روی چهار داور برنامه می‌گذاشتند. آن‌ها نیز هر کدام به مدت یک و نیم دقیقه پرسش‌های خود را مطرح کرده و سپس نظر خود را درباره ایده و قابلیت اجرایی آن و مبلغ مطرح شده کارآفرینان برای سرمایه‌گذاری مطرح می‌کردند. در نهایت نیز کارآفرین برتر انتخاب شده و یک سرمایه‌گذار نیز به او اختصاص می‌یافت.

«کارستون» هم عنوان برنامه‌ای در شبکه نسیم به تهیه‌کنندگی فرهاد خان‌استادی است که با توجه به حضور میثم درویشان‌پور (کمدین برگزیده خندوانه) در قالب طنز به موضوع پرورش استعداد‌ها و ایجاد کسب و کار‌های موفق پرداخته است. این برنامه به دنبال اثبات این گزاره مهم است که مردم می‌توانند گره کار‌ها را خودشان باز کنند و اگر دولت با سیاست‌های درست این زمینه را برای فعالیت اقتصادی مردم بازکنند «کارستان» خواهد شد.

«جشنواره کارآفرینی» برنامه‌ای در شبکه یک سیما با اجرای داود اسفندیاری است. آن‌گونه که سازندگان این برنامه عنوان کرده‌اند، هدف این برنامه ایجاد فرصت مناسب برای صاحبان ایده است تا نسبت به بازار و جنبه‌های مالی، آشنایی بیشتری پیدا کنند. راه‌اندازی صد‌ها واحد تولیدی و کمک برای نجات از ورشکستگی برخی از واحد‌های تولیدی با یافتن سرمایه گذار هم از کارکرد‌های این برنامه تلویزیونی بوده است. در دوسال گذشته با توجه به شرایط کرونایی کشور، بیشترین میزان اشتغال‌زایی جشنواره کارآفرینی در بخش‌هایی همچون تولید ماسک و پوشاک بیمارستانی و مواد ضدعفونی کننده بوده است.

شاید معروف‌ترین برنامه کارآفرینی تلویزیون در این سال‌ها، مسابقه «میدون» به تهیه‌کنندگی سید محمدحسین هاشمی گلپایگانی بود که پخش خود را از پاییز سال ۱۳۹۸ از شبکه سه سیما آغاز کرد. این برنامه به ویژه در فصل اول خود بیشتر به خاطر ترکیب هیئت داوران و حضور چهره‌هایی همچون علیرضا یونچی، مینا مهرنوش، علیرضا نبی و در ادامه حجت عبدالملکی وزیر فعلی کار و امور اجتماعی به شهرت رسید.

در «میدون» به سیاق تمام برنامه‌های تلویزیونی استعدادیابی (تلنت شو) متقاضیان، هنر و توانمندی خود را در حوزه کارآفرینی برابر دیدگان داوران متخصص، تماشاگران حاضر در استودیو و در نهایت آرای مردمی قرار می‌دادند و داوران نیز از بین شرکت‌کنندگان، نفرات برگزیده را معرفی می‌کردند.

شرکت‌کنندگان «میدون» یا ایده‌ای در سر داشتند که به زعم آنان اشتغال‌زا، کاربردی و سودآور است و نیاز به پرورش و سرمایه‌گذاری دارد و یا صاحب کسب و کاری هستند که برای مالکان سرمایه و متولیان اعطای مجوز‌های ریز و درشت شناخته‌شده نیست. دسته‌ای دیگر هم ابداعاتی انجام داده‌اند که می‌تواند به انبوه‌سازی برسد، اما مجالی برای ارائه آن نیافته بودند.

مستندمسابقه «کارساز» به کارگردانی مشترک احسان عمادی و امین کفاش‌زاده هم از دیگر برنامه‌هایی است که با موضوع کارآفرینی و کسب‌وکار‌های نوآفرین تولید شد و سال گذشته روی آنتن رفت. شرکت‌کنندگان این مسابقه از بین دانشجویان و کارآفرینان انتخاب شده بودند و در آن ایده‌پردازان یا مالکان کسب‌وکار برخلاف مسابقه میدون صرفاً به ارائه ایده نمی‌پرداختند و پس از دو قسمت، این ایده‌ها در فضای خارج از استودیو به مرحله تولید می‌رسیدند و توسط داوران مسابقه ارزیابی می‌شدند.

البته این بخشی از برنامه‌های مرتبط با کارآفرینی در سیما است که در سال‌های اخیر ساخته شده و توانسته تا اندازه‌ای در جذب مخاطب موفق باشد.

«کارویا»؛ رستگاری در آسانسور با مشارکت مردمی

محور مسابقه «کارویا» ارائه‌های آسانسوری (بسیار کوتاه) است تا با شناساندن ایده‌ها و طرح‌هایی که به محصول یا خدمات رسیده‌اند، علاوه بر حمایت مالی از آنها، فرصت سرمایه‌گذاری مردمی را نیز فراهم کند.

اگرچه دو عنصر سرگرمی و جذابیت به عنوان مولفه‌های بنیادین برنامه‌های تلویزیونی در ساختار «کارویا» تعبیعه شده است، اما این برنامه بر خلاف نمونه‌های ذکرشده پیشین، رویکرد تخصصی و جدی‌تری نسبت به شرکت‌کنندگان دارد.

اغلب مسابقات کارآفرینی تلویزیون بر مبنای حضور کسب و کار‌های نوپا و همچنین ایده‌پردازانی است که یا در ابتدای راه هستند و یا این که در مسیر گسترش فعالیت خود قرار دارند. در نتیجه فرجام کار و میزان کامیابی آن‌ها چندان برای مخاطبان روشن نیست.

متقاضیان حضور در «کارویا» شرکت‌های موفقی هستند که با غربالگری و راستی‌آزمایی و بررسی کارنامه از بین هزاران کسب و کار و استارت‌آپ انتخاب شده‌اند. به عبارت بهتر برادری آن‌ها ثابت شده و به عنوان نمونه‌هایی موفق برای جذب سرمایه‌گذار آن هم از جنس مشارکت مردمی معرفی می‌شوند از سوی دیگر، «کارویا» به معنی واقعی کلمه یک برنامه تعاملی است و تعامل آن با مخاطب صرفاً به رای‌گیری و ارسال پیامک ختم نمی‌شود. این تعامل بر مبنای «جمع‌سپاری مالی» یا «تامین مالی جمعی» است.

دامنه فعالیت کسب و کار‌ها و محصولات آن‌ها به بینندگان عرضه می‌شود و داوران به نیابت از مخاطبان اعلام می‌کنند که کدام یک از کسب و کار‌ها و محصولات پرسود هستند. در مسابقه‌های مشابه یک یا دو گروه به عنوان برنده معرفی می‌شوند و جایزه‌ای در قالب نقدی و یا اعتبار به آن‌ها داده می‌شود. تعاملی بودن برنامه هم نهایتاً به این موضوع ختم می‌شود که مخاطبان با ارسال نظراتشان گروه برگزیده را انتخاب می‌کنند.

در کارویا شرکت‌کنندگان در قالب ارائه آسانسوری (شصت ثانیه‌ای) در معرض نقد فنی داورانی قرار می‌گیرند که به نمایندگی از مردم با سوالات دقیق و بی‌رحمانه که گاه به خودتخریبی خلاقانه می‌انجامد، به مردم نیز برای سرمایه‌گذاری مطمئن مشاوره می‌دهند. از سوی دیگر مردم هم با تکیه بر این مشاوره‌های تخصصی روی کسب و کار‌های که از نظر آن‌ها موفق خواهند شد سرمایه‌گذاری می‌کنند. این سرمایه‌گذاری از مبلغ ۵۰۰ هزارتومان آغاز می‌شود و بنا به تمایل مخاطبان قابل افزایش است.

ضمن این که اصل این مبلغ توسط صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری به عنوان یک نهاد حاکمیتی تضمین شده است و مخاطبان از این بابت نگرانی ندارند. آن‌گونه که تهیه‌کننده «کارویا» در گفتگویی رسانه‌‍ای اعلام کرده است، طرح‌های برتر راه‌یافته به سکوی تامین مالی این برنامه، تا ابتدای بهمن ماه بیش از ۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری مرددمی را جذب کرده که در نوع خود جالب توجه است.

در مجموع می‌توان گفت آشنایی بیشتر با ثمره محصولات و خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های موفق و مزیت‌های اقتصادی ایران، مهمترین نکته‌ای است که در این مسابقه تلویزیونی مورد توجه قرار گرفته است.