شناسایی اسپینون منفرد در سیستم‌های مغناطیسی!

به گزارش مجله خبری نگار/برنا،پژوهشگران دانشگاه ورشو و دانشگاه بریتیش کلمبیا موفق به کشف نوعی تحریک کوانتومی عجیب موسوم به «اسپینون تنها» شده‌اند که می‌تواند به صورت منفرد در سیستم‌های مغناطیسی ظاهر شود؛ کشفی که دیدگاه‌های بنیادین ما درباره مغناطیس را دگرگون کرده و می‌تواند راه را برای توسعه فناوری‌های نوین کوانتومی هموار کند.

به گزارش نشریه‌ی Physical Review Letters این اسپینون منفرد در واقع نمایانگر یک اسپینِ تنها و بدون جفت است که برخلاف تصور پیشین، می‌تواند به‌تنهایی در شبکه‌های مغناطیسی ایجاد شود. این یافته حاصل همکاری گروهی از دانشمندان دانشکده فیزیک دانشگاه ورشو و دانشگاه بریتیش کلمبیا است و گامی مهم در درک عمیق‌تر رفتار مغناطیسی مواد در مقیاس کوانتومی به‌شمار می‌رود.

مغناطیس از قطب‌نما تا فیزیک کوانتومی

شناخت بشر از مغناطیس به دوران باستان بازمی‌گردد؛ زمانی که سنگ مغناطیسی طبیعی (مگنتیت) کشف شد. از قرن یازدهم میلادی، قطب‌نما‌هایی که با بهره‌گیری از مغناطیس ساخته شده بودند، مسیر ناوبری دریایی را متحول کردند. امروزه نیز مغناطیس در ابزار‌های متعددی همچون حافظه‌های دیجیتال، بلندگوها، موتور‌های الکتریکی و تجهیزات تصویربرداری پزشکی کاربرد دارد.

با وجود این پیشرفت‌ها، ماهیت بنیادی مغناطیس تا مدت‌ها ناشناخته باقی مانده بود؛ تا اینکه در دهه ۱۹۲۰ با ظهور مکانیک کوانتومی روشن شد که منشأ اصلی ویژگی‌های مغناطیسی ماده، تعاملات بین اسپین‌های الکترون‌هاست. اسپین یکی از ویژگی‌های بنیادی ذرات، در کنار جرم و بار الکتریکی به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید

راز ذخیره نور کوانتومی برای اولین بار فاش شد!

نخستین رایانه کوانتومی ماهواره‌ای با موفقیت پرتاب شد!

بیت‌کوین زیر تیغ کوانتوم!

ظهور اسپینون‌ها و کشف رفتار‌های عجیب

در سال ۱۹۳۱ فیزیکدان آلمانی «هانس بِته» راه‌حل دقیقی برای مدل یک‌بعدی هایزنبرگ ارائه کرد؛ مدلی کوانتومی که چگونگی رفتار اسپین‌ها در مواد مغناطیسی را توصیف می‌کند. چند دهه بعد، لودویگ فادیف و لئون تاکتاجان نشان دادند که این مدل پیش‌بینی می‌کند الکترون‌ها می‌توانند به دو ذره بنیادی‌تر به نام اسپینون تقسیم شوند. برخلاف حالت معمول که تحریکات باعث تغییر اسپین کل سیستم به اندازه ۱ می‌شود، اسپینون‌ها موجب تغییراتی به اندازه ½ در اسپین سیستم می‌شوند. با این حال، تا مدت‌ها تصور می‌شد اسپینون‌ها تنها به صورت جفتی ایجاد می‌شوند.

اسپینون تنها کشفی متفاوت

اکنون دانشمندان نشان داده‌اند که امکان ایجاد یک اسپینون منفرد نیز وجود دارد. برای این کار کافی‌ست یک اسپین اضافه به حالت پایه مدل هایزنبرگ افزوده شود. در مدل ساده‌شده‌ی دیگری به نام «حالت جامد پیوندی-ظرفیتی» (Valence Bond Solid)، اسپینون می‌تواند به‌صورت یک اسپین تنها که در میان شبکه‌ای از جفت‌های اسپینی حرکت می‌کند، درک شود.

این پیش‌بینی نظری، اخیراً در مقاله‌ای از «C. Zhao» و همکارانش که در نشریه Nature Materials منتشر شده، به‌طور تجربی نیز تأیید شده است.

پیامد‌های این کشف برای فناوری‌های آینده

این کشف می‌تواند به درک بهتر ویژگی‌های کوانتومی مغناطیس منجر شود و امکان شناسایی رفتار‌های نوینی را در این حوزه فراهم کند. اسپینون‌ها نتیجه تعاملات قوی بین الکترون‌ها و پدیده‌هایی، چون درهم‌تنیدگی کوانتومی هستند. مکانیزم‌هایی از این دست در ابررسانایی دمای بالا و اثر هال جزئی در مایعات کوانتومی دوبعدی نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند.

درهم‌تنیدگی کوانتومی همچنین پایه‌گذار رایانش کوانتومی است؛ فناوری‌ای که آینده پردازش داده‌ها را دگرگون خواهد کرد.

کریشتوف وولفلد از دانشگاه ورشو در این باره می‌گوید: پژوهش ما نه‌تنها درک ما از مغناطیس را عمیق‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند پیامد‌های گسترده‌ای در دیگر حوزه‌های فیزیک و فناوری به همراه داشته باشد.