کتاب گران‌تر از هر کالای مصرفی در سال ۱۴۰۳

به گزارش مجله خبری نگار، هر سال جدید که می‌آید با خودش آمار‌هایی را از سال گذشته به همراه دارد تا بتوانیم در هر حوزه‌ای وضعیت را بهتر بسنجیم و بر آن اساس برای سال جدید برنامه‌ریزی کنیم.

سال۱۴۰۳، سال خوبی برای حوزه کتاب و نشر نبود؛ این را آمار‌های ماهانه که خانه کتاب و ادبیات ایران در پایان هر ماه اعلام می‌کرد، گواهی می‌دهد. این آمار‌ها خبر از افزایش قیمت و کاهش تولید می‌دهد و زنگ خطر را برای مسئولین مربوط به این حوزه و در راس آنها وزارت ارشاد به صدا درآورده است.

در مجموع آمار‌های منتشر شده هر ماه و میانگین‌های گرفته شده، در سال ۱۴۰۳ حدودا ۱۱۳ هزار عنوان کتاب به چاپ رسیده است که این رقم ۲ درصد کمتر از سال ۱۴۰۲ است. این کاهش تنها به تعداد عناوین محدود نمی‌شود و در بحث شمارگان نیز شاهد ۴ درصد کاهش کاهش بودیم. قابل تامل است که بیشترین کاهش هم متعلق به حوزه کودک و نوجوان است که حدودا ۵ میلیون جلد کتاب کمتر از سال ۱۴۰۲ است. این در شرایطی است که بیشتر از هر زمان دیگر محتاج تولید کتاب برای کودکان و نوجوانانمان هستیم.

در کنار کاهش تولید، افزایش نرخ تورم کتاب، وضعیت نشر را وخیم‌تر نشان می‌دهد. طبق آمار‌های اعلام شده در مرکز آمار، در سال ۱۴۰۳ تورم کتاب بالاتر از تورم سایر کالا‌ها و خدمات مصرفی بوده است و بنابراین کتاب بیش از هر کالای دیگری گران شد.

این آمار‌ها می‌گوید که قیمت پشت‌جلد کل کتاب‌های چاپ‌شده در سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۷ همت (هفده هزار میلیارد تومان) رسید که ۲۹ ٪ بیشتر از ۱۴۰۲ است. بر اساس آمار‌های خانه کتاب و ادبیات ایران، میانگین قیمت هر جلد کتاب در ۱۴۰۳ به ۱۶۵ هزار تومان رسیده است که این در مقایسه با سال ۱۴۰۲ افزایش ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد.

چنین مسئله‌ای در شرایطی که مردم در شرایط اقتصادی نابسامانی به سر می‌برند، موجب می‌شود تا کتاب پیش از هر کالای دیگر از سبد خانوار حذف شود.

تیر این گرانی البته نه فقط به مردم بلکه سمت ناشران هم اصابت کرده است. گرانی‌های مختلف در کنار افزایش قیمت هر بند کاغذ تحریر در سال ۱۴۰۳ از ۱.۲ میلیون تومان به ۱.۶۵ میلیون تومان، موجب شده است تا ناشران هم محتاط‌تر عمل کرده و حتی حجم کتاب‌ها را کاهش دهند تا صرفه‌جویی کرده باشند.

این چرخه بین گرانی‌ها و عملکرد ناشران و توان خرید مردم، همواره وجود دارد و مانند یک زنجیر به هم متصل هستند. خواه و ناخواه ایجاد مسئله در یکی، موجب ایجاد مسائلی در دیگری می‌شود.

وزیر ارشاد نیز در آیین گرامیداشت بیست‌ویکمین سالگرد تأسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که در اسفندماه ۱۴۰۳ برگزار شد، در دسترس نبودن کتاب برای مردم را خطری جدی دانست و گرانی کتاب‌ها را یکی از علت‌های آن دانست.

این افزایش‌ها و کاهش‌ها البته منحصر به سال ۱۴۰۳ نمی‌شود و مدت‌ها است که احوال نشر و کتاب خوب نیست و تنها با بی‌حسی‌های موضعی مانند ایجاد بازار کتاب و طرح‌های فصلی درحال ادامه دادن هستند. اما دیری نیست که اثر این بی حسی هم به پایان برسد و تا آن زمان باید فکر یک درمان قطعی بود.