پیشرفت علمی در جهت درمان "کم خونی الماس بلکفان"

به گزارش مجله خبری نگار، کم خونی Diamond BlackVan که "کم خونی سیاه الماس" نیز نامیده می‌شود، یک اختلال نادر و تهدید کننده زندگی است که باعث می‌شود مغز استخوان قادر به تولید گلبول‌های قرمز بالغ نباشد.

پیشرفت علمی جدید گام مهمی در جهت درمان این بیماری پیچیده است که می‌تواند توسط بیش از ۳۰ جهش ژنتیکی مختلف ایجاد شود.

تیم تحقیقاتی اعلام کرد که ژن درمانی تجربی برای آزمایش در آزمایشات بالینی آماده است.

دکتر ویجی سانکاران، استاد اطفال در بیمارستان کودکان بوستون و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: "این یکی از اولین مطالعاتی است که در آن ما توانسته‌ایم یک ژن درمانی ایجاد کنیم که می‌تواند ده‌ها جهش را تنها با استفاده از یک ناقل هدف قرار دهد.

محققان گفتند که کودکان مبتلا به DBA از بحران گزینه‌های درمانی محدود رنج می‌برند، برخی از آنها پیوند مغز استخوان را از اهداکنندگان یکسان دریافت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به استروئید‌هایی که ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند یا به انتقال خون منظم متکی هستند.

در جستجوی یک راه حل طولانی مدت، این تیم شروع به مطالعه جهش‌های ژنتیکی مرتبط با این بیماری، به ویژه جهش‌هایی کرد که بر ریبوزوم ها، ساختار‌های درون سلول‌هایی که به تولید پروتئین‌ها کمک می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

در سال ۲۰۱۲، سانکاران کشف کرد که برخی از بیماران جهش‌هایی در ژن GATA۱ دارند که در تنظیم تولید گلبول‌های قرمز خون بسیار مهم است. تحقیقات نشان داده است که جهش‌های ریبوزومی منجر به کمبود ریبوزوم‌های عملکردی می‌شود که تولید GATA۱ را محدود می‌کند. پس از اضافه شدن این پروتئین به سلول‌های بنیادی خون گرفته شده از بیماران DBA، سلول‌ها بهتر به گلبول‌های قرمز بالغ تمایز یافتند، که نشان می‌دهد افزایش سطح GATA۱ می‌تواند یک درمان موثر برای DBA باشد.

برای رساندن ژن GATA۱ به سلول ها، این تیم یک ناقل ژنی را با استفاده از یک ویروس عدسی غیر عفونی (نوعی ویروس که در تکنیک‌های ژن درمانی برای انتقال مواد ژنتیکی به سلول‌های بدن انسان استفاده می‌شود) ایجاد کردند. با این حال، این تیم با چالش جدیدی رو‌به‌رو شد: هنگامی که ژن GATA۱ در آزمایشگاه به سلول‌های بنیادی خون وارد شد، سلول‌ها قبل از اینکه به مغز استخوان منتقل شوند، شروع به تمایز (جهش) به گلبول‌های قرمز بالغ کردند. هدف این بود که ژن پس از تمایز بیان شود، نه قبل از آن.

این تیم به رهبری محقق ریچارد وویت توانست راهی برای کنترل بیان ژن GATA۱ ابداع کند تا فقط در سلول‌های بنیادی فعال شود که به مغز استخوان می‌روند و به گلبول‌های قرمز تبدیل می‌شوند. آزمایشات نشان داده است که این سیستم در افزایش تولید گلبول‌های قرمز بالغ بدون تأثیر بر فعالیت سلول‌های بنیادی موفق بوده است.

آزمایش‌ها نشان داده‌اند که ژن درمانی تولید گلبول‌های قرمز خون را بیشتر از سایر درمان‌های آزمایش شده تحریک می‌کند. با وجود این نتایج امیدوار کننده، آزمایشات بالینی همچنان معیار نهایی برای تعیین میزان اثربخشی این درمان در بیماران است.

این تیم حدس می‌زند که این ژن درمانی ممکن است به کاهش نابرابری‌های بهداشتی نژادی و قومی کمک کند، به ویژه با توجه به عدم وجود اهداکنندگان همسان برای پیوند مغز استخوان در بیماران DBA.

این تیم همچنین معتقد است که این تحقیق ممکن است نقطه شروعی برای ژن درمانی جدید برای سایر بیماری‌های نادر خونی باشد.

این مطالعه در مجله Cell Stem Cell منتشر شد.

منبع: مدیکال اکسپرس