عملیات‌های کاوش در شهر تاریخی بلقیس طی ۵ سال گذشته انجام نشده است

به گزارش مجله خبری نگار،رحمانی اظهار کرد: از سال ۱۳۹۷ عملیات کاوش در این شهر تاریخی به علت کمبود اعتبارات انجام نشده است.

وی گفت: تاکنون ۹ فصل کاوش در این منطقه تاریخی انجام شده و هنوز این مکان نیز به کاوش‌های بیشتر برای افزایش دانسته‌ها نیاز دارد.

رحمانی افزود: عملیات مرمت نیز با اعتبارات قطره چکانی که اختصاص می‌یابد انجام می‌شود، اما این اعتبار بیشتر صرف عملیات‌های حفاظتی انفرادی می‌شود.

شهر تاریخی بلقیس اسفراین یکی از بزرگترین سازه‌های خشتی در ایران پس از ارگ بم و قلعه ایرج (گبری) ورامین است.

ارگ یا قلعه بلقیس که در منابع به آن نارین قلعه هم نام داده‌اند، برجسته‌ترین اثر این بنای تاریخی محوطه‌ای است که ۲۹ برج در اندازه‌های مختلف گرداگرد آن تعبیه شده و از هر سو با خندق احاطه شده است.

مصالح اصلی بکار رفته در ساخت قلعه گل چینه است که در بخش‌های مختلف از خشت، آجر و چوب بیشتر استفاده شده است.

۱۲ ورودی آن در گوشه شمال‌غربی با یک پیشامدگی به داخل شارستان مشخص است که در طرفین آن دو برج قرار دارد که تمامی برج‌ها در اثر فرسایش نابود شده و فقط در پشت بعضی برج‌ها آثاری از پشتیبان‌های نگهدارنده دیده می‌شود.

فضای داخلی قلعه با حفاری‌های قاچاق به کلی مضطرب شده و فقط از این ارگ بزرگ که زمانی دارای سه طبقه فضای معماری بوده تنها یک پوسته گلی باقی مانده است.

با توجه به شواهد ارگ بلقیس، برخلاف برخی قلعه‌ها بر روی سطح هموار دشت ایجاد شده و در اطراف آن خندقی را ایجاد کرده‌اند.

اولین دوره استقرار در ارگ به بعد از حمله مغول به این شهر برمی‌گردد و بعد از این زمان دوبار در ارگ فعالیت‌های مرمتی و ساخت و ساز در پیکره آن دیده می‌شود، ارگ آخرین بار توسط افغان‌ها به تصرف درآمد و به طور کامل تخریب شد، اما با این وجود خانواده‌هایی به طور مستقل تا اواخر قاجار در این مکان زندگی می‌کرده‌اند.

در محدوده حصار شهر آثاری از قبیل بقعه شیخ‌آذری شاعر قرن نهم در زمان شاهرخ تیموری مشاهده می‌شود، این بنا با توجه به اینکه سازه‌ای با مقاومت بسیار کم بوده و بخش‌های زیادی از آن بر اثر گذشت زمان به وسیله عوامل طبیعی تخریب شده، اما مهمترین عامل تخریب این بنا را می‌توان بخش انتهای قبرستان شهربلقیس به حساب آورد.

راسته بازار در بخش میانی شهر و باروی شهر را از دیگر قسمت‌های این شهر است، محل معروف این شهر تپه «منار» است که با توجه به نوشته‌های مورخین، جغرافی نویسان و نیز کاوش‌های باستان‌شناختی احتمالا محل مسجد و دارالاماره اسفراین در دوره بعد از مغول بوده که بخش‌هایی از آن مورد کاوش قرار گرفته است.

علاوه بر آن دوبنای مهم دیگر که خارج از حصار این شهر هستند و می‌توان آن‌ها را داخل در فعالیت‌های شهر بلقیس قرار داد بنای کاروانسرای تیموری در بخش غربی شهر و متصل به آن است و دیگری مجموعه‌ای از یخدان‌ها متعلق به دوره صفویه به صورت دست کند است که هر دو در حاشیه روستای جوشقان قرار دارند.