ایران آبرومند در فناوری‌های نسل چهارم

به گزارش مجله خبری نگار، فناوری‎های نسل چهارم یا انقلاب صنعتی چهارم، به مجموعه‎ای از فناوری‌هایی گفته می‌شود که امروز مسیر توسعه کشور‌ها و جوامع علمی و صنعتی را تحت تاثیر شدید خود قرار داده است. حال این پرسش پیش می‌آید که ایران در انقلاب صنعتی چهارم در منطقه و کشور‌های اسلامی دارای چه جایگاهی است؟

این پرسش را روز گذشته، رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) پاسخ داده است و از تحلیل آمار او بر‌می‎آید که دانشمندان این سرزمین بزرگ، توانسته‎اند به جایگاه علمی ایران در این بخش، آبرو ببخشند.

انقلاب صنعتی چهارم کدام فناوری ها؟

قبل از این که به جایگاه ایران در حوزه فناوری‌های نسل چهارم ورود کنیم، خوب است، در چیستی این انقلاب جست وجو کنیم. در صنعت نسل چهارم، فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، اتوماسیون و محاسبات ابری باهم ترکیب می‌شوند تا فرایند‌های تولید و مدیریت را بهبود دهند و تعامل بین دنیای مجازی و فیزیکی را افزایش دهند. رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) می‎گوید: انقلاب صنعتی چهارم را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات در دهه‌های اخیر قلمداد کرد که می‌تواند مزایای زیادی را برای کسب و کارها، صنایع و افراد جامعه داشته باشد. این انقلاب صنعتی مبتنی بر هوشمندسازی است و تجهیزات هوشمند و فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، چاپ سه بعدی، فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، رباتیک، کلان داده، بلاک چین‌ها و فناوری پهپاد، حرف اول را در آن می‌زند.

ما کجای منطقه ایم؟

اما مرور تازه‎ترین رتبه بندی‌ها از گفته‌های دیروز رئیس موسسه (ISC) بر اساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می‌دهد، جمهوری اسلامی ایران در حوزه هوش مصنوعی رتبه اول، حوزه اینترنت اشیا رتبه چهارم، حوزه چاپ سه‎بعدی رتبه دوم، حوزه فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) رتبه پنجم، حوزه رباتیک رتبه دوم، حوزه کلان داده رتبه پنجم، حوزه بلاک چین‌ها رتبه هشتم و در حوزه فناوری پهپاد رتبه هفتم را در بین کشور‌های اسلامی دارد.

انقلاب چهارم صنعتی، انقلاب اقتصادی کشورها.

اما آن چه مهم است، حرکت رو به رشد کشور در توسعه نسل نوین فناوری‎هاست که اگرچه، همواره چالش‌هایی پیش روی فعالیت‌های علمی بوده است، اما در سال‌های اخیر و به ویژه به واسطه قانون جامع جهش دانش بنیان‌ها (مصوب ۱۴۰۱)، اهتمام عمومی در بدنه مقننه و اجرایی بر این فضا تا حدودی حاکم شده است. بی شک، نقش این فناوری‌ها در ایجاد ارزش افزوده و ثروت آفرینی برای کشور به گونه‌ای روشن و آشکار گشته که غفلت از آن اساسا یک خطای راهبردی قلمداد می‌شود. دکتر احمد فاضل زاده می‌گوید: در چنین انقلابی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سند‌های مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند.

ناهماهنگی صنعت و علم

در همین حال چالش‌هایی هم وجود دارد که فاضل زاده به آن اشاره کرده است: در بیان ارزیابی و تحلیل وضعیت پژوهش و فناوری ایران، به‌رغم وجود ظرفیت‌های اساسی در بخش آموزش، پژوهش و فناوری کشور، متأسفانه در بخش صنعت ضعف‌هایی وجود دارد که نشانگر آن است که ارتباط تعاملی، تناسبی و توازنی بین نظام‌های تولید علم و دانش و فناوری و نظام‌های تولید صنعتی در کشور ناهماهنگ است.

نگاه برنامه توسعه به فناوری‌های نوین

حال این که برنامه راهبردی کشور در ۵ سال آینده که آن را به عنوان برنامه توسعه می‌شناسیم، چه جایگاهی را برای فناوری‌های نوین تدارک دیده است؟ رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در این باره این طور می‌گوید: با توجه به اهمیت حوزه جا دارد که به بحث هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین اهمیت ویژه‌ای بدهیم و ما سعی کردیم در مرکز پژوهش‌ها و مجلس این مبحث را که در لایحه اولیه دولت مغفول مانده بود، به طور ویژه دنبال کنیم و موادی را به برنامه هفتم توسعه در خصوص حمایت ها، ساختار‌ها و حمایت‌های مالی اضافه کردیم. امید داریم در سال ۱۴۰۳ یک حرکت جهش آفرینی در حوزه هوش مصنوعی شاهد باشیم چرا که رهبر انقلاب تاکید دارند که ایران باید در حوزه هوش مصنوعی به ۱۰ کشور اول بپیوندد و این هدف گذاری مهمی است.