افزایش سهم بنادر شمالی از اقتصاد دریا

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: ابلاغ سیاست‌های اقتصاد دریامحور از سوی رهبر معظم انقلاب، فصل جدیدی از برنامه‌ریزی برای توسعه همه جانبه بنادر و سواحل را گشوده و تحول اقتصادی مناطق ساحلی و پسکرانه‌ها قرار است با سرعت بیشتری به پیش برود. ایران نزدیک به ۶ هزار کیلومتر خط ساحلی دارد که ۹۰۰ کیلومتر آن شامل سواحل شمالی است. بنادر شمالی نقش مهمی در تحولات اقتصاد دریامحور در حوزه‌های مختلف تجارت، حمل و نقل، صادرات و واردات، ترانزیت، شیلات و... دارد، اما از کمترین ظرفیت این بنادر بهره‌برداری می‌شود. ظرفیت بنادر شمالی حدود ۳۰ میلیون تن است که تنها از ۶ میلیون تن این ظرفیت استفاده می‌شود این در حالی است که بخش مهمی از تبادلات تجاری و ترانزیتی کریدور شمال-جنوب باید از بنادر شمالی صورت بگیرد. حسین یونسی، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان گیلان با اشاره به ابلاغ سیاست‌های توسعه اقتصاد دریامحور، راهکار‌های افزایش سهم بنادر شمالی در اقتصاد دریامحور را تشریح کرد.

با توجه به ابلاغ سیاست‌های اقتصاد دریامحور، به نظر شما برای دستیابی به اهداف طرح به چه قوانینی نیاز داریم؟ اصلاح و تدوین قوانین جدید راهگشاست؟

هدف‌گذاری، تعیین، تدوین، تشخیص، تفکیک و معرفی وظایف قانونی و انجام توافقات بین وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌مدخل برای راهگشایی در امر اقتصاد دریا محور ضروری بوده و ترسیم فرایند‌های راهبردی و اجرایی به همراه شناسایی ضعف‌ها و قوت‌ها و هم چنین فرصت‌ها و تهدید‌ها برای گذر از محدودیت‌ها و موانع پیش رو برای عملی نمودن و شفاف‌سازی در اجرای سناریو‌های مختلف لازم است. تسهیل فرایند تجارت و ترانزیت با اصلاح قوانین میسر خواهد شد و ایجاد زیرساخت‌های لازم لجستیک در فرایند زنجیره تأمین در سطح کشور بویژه حمل و نقل جاده‌ای و ریلی و استفاده از فناوری اطلاعات جامع و یکپارچه با تدوین قوانین لازم؛ موجب اجرایی‌تر شدن سیاست‌های اقتصاد دریامحور را از سنتی بودن فرایند تجارت دریایی به تجارت مدرن و پیشرفته هموار خواهد کرد.

بنادر شمالی نقش مهمی در موفقیت اجرای سیاست اقتصاد دریامحور دارد. سهم بنادر شمالی در اقتصاد دریایی کشور چقدر است؟ سالانه چه میزان تبادلات تجاری و ترانزیتی از این مناطق صورت میگیرد؟

سهم بنادر شمالی معادل ۴ درصد از مجموع عملکرد بنادر کشور در سال ۱۴۰۱ که به میزان عملکرد بنادر کل کشور نیز ۱۵۲ میلیون تن بوده و مقدار عملکرد بنادر شمالی کشور نیز ۶ میلیون بوده است و مجموع عملکرد ترانزیت از طریق بنادر کشور در سال ۱۴۰۱ که به میزان ۸.۲ میلیون بوده، بنادر شمالی کشور حدود ۴۰۰ هزار تن عملکرد داشته‌اند.

برای افزایش سهم بنادر و سواحل شمالی در سیاست اقتصاد دریامحور، چه برنامه‌هایی در دست اقدام است؟

بنادر شمالی در مسیر کریدور شمال-جنوب واقع شده‌اند و این موقعیت برای افزایش سهم بنادر شمال کشور در رشد اقتصادی، موقعیتی بی‌نظر است. ما برای بنادر شمال مانند بندر انزلی چشم‌اندازی در کریدور شمال-جنوب تعریف کرده‌ایم و به دنبال کاهش زمان حمل از ۵۰ تا ۳۵ روز به ۱۸ تا ۲۵ روز هستیم. ساماندهی لجستیک و تسریع رویه‌های گمرکی بخشی دیگر از برنامه تحول ساختار فرایند‌ها در بنادر شمالی بویژه بندر انزلی است. با توجه به رشد مبادلات ایران و روسیه از زمان جنگ اوکراین، در نشستی که با طرف روس داشتیم، مسائل مربوط به خطوط کشتیرانی در بنادر مرور و مشکلات و موانع نوبت‌دهی کشتی‌های ایرانی و دریانوردان را مطرح کردیم و این مشکلات در حال حاضر حل شده است. بنادر شمالی ایران امکاناتی به مراتب بهتر از بنادر روسیه دارند. بندر انزلی از ظرفیت انبارش ۳۵۰ هزار تن کالا، ۱۷ اسکله و ظرفیت پهلوگیری ۱۵کشتی برخوردار است، اما این امکانات در بنادر روسیه وجود ندارد. برای فراهم شدن شرایط فعالیت‌های ترانزیتی در بندر انزلی و رفع کاهش تراز آب دریا خزر، با لایروبی بموقع این پدیده را مدیریت کرده‌ایم.

تعامل با جامعه بندری و دریایی و کارگزاران ترابری دریایی داخلی و کشور‌های منطقه با یکسان‌سازی و همسو کردن سیاست‌های تعرفه‌ای و ترانزیتی در جهت رونق ترانزیت کالا بویژه از طریق کریدور‌های ترانزیتی عبوری از منطقه برای افزایش سهم بنادر از حمل و نقل کالا در منطقه با جذب تجار و صاحبان کالا اعم از داخلی و خارجی برنامه دیگر ما برای افزایش سهم بنادر شمالی از توسعه اقتصاد دریامحور است.

با توجه به رونق گردشگری در مناطق شمالی و سواحل این مناطق، برای توسعه گردشگری و افزایش سهم آن در رشد اقتصادی چه برنامه‌ای دارید؟

طرح بندر گردشگری چمخاله در دو فاز تعریف شده است که فاز اول آن شامل احداث جاده دسترسی به طول ۸۰ متر، پل دسترسی به طول ۳۵۲ متر، دو بازوی موج شکن و ۵ هکتار حوضچه آرامش است که تا یک ماه آینده به اتمام می‌رسد و در دهه فجر امسال به بهره‌برداری می‌رسد. در راستای سیاست‌های کلی توسعه دریا محور، زمینی به مساحت ۲۰ هکتار برای توسعه گردشگری دریایی و احداث اسکله تفریحی، هتل، مارینا، رستوران، سازه‌های آبی و خشکی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی مشخص شده است.

در حال حاضر عملکرد بندر انزلی در تجارت و تبادلات کالایی چگونه است؟

میزان واردات مجتمع بندری انزلی طی ۹ ماهه امسال، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن کالا همچون غلات، روغن خام خوراکی، چوب و آهن آلات بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۵ درصد و از این اقلام؛ تخلیه روغن خام خوراکی ۲۸۹ درصد، غلات ۶۹ درصد و آهن آلات ۳۳ درصد رشد داشته است. همچنین ۲۵۰ هزار تن کالا از جمله محصولات پتروشیمی و مصالح ساختمانی طی مدت مذکور از این بندر صادر شده است. تعداد ۵۴۲ فروند شناور تجاری طی این مدت وارد مجتمع بندری انزلی شده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد رشد داشته است. تخلیه و بارگیری کالا در این بندر نیز در ۹ ماه گذشته رشد ۳۲ درصدی دارد. در ۹ ماهه نخست امسال بیش از یک میلیون و ۴۷۸ هزار تن انواع کالا در بندرانزلی تخلیه و بارگیری شد.

همچنین تفاهمنامه ساخت مخازن نگهداری روغن خوراکی به ارزش ۲۵۰ میلیارد تومان در آستانه تحویل زمین و تجهیز کارگاه است. تفاهمنامه ساخت کارخانه کشتی‌سازی به ارزش ۱۴۰۰ میلیارد تومان نیز که طرح توجیهی آن تهیه و اقدامات کارشناسی آن انجام شده است که با امضای قرارداد، حدود ۶ هکتار زمین، برای راه‌اندازی یک خط تولید کشتی و یک مرکز تعمیر و نگهداری در اختیار طرف قرارداد قرار می‌گیرد. از ۱۷ پست اسکله موجود در بندر انزلی یک پست خدماتی، یک پست گردشگری، دو پست نفتی و ۱۳ پست اسکله تجاری است که همزمان ۱۵ کشتی می‌توانند در این بندر پهلوگیری کنند.

برای بهبود و افزایش عملکرد بندر آستارا واقع در انتهای کریدور شمال- جنوب در شمال غرب کشور چه اقداماتی انجام شده است؟

دو پست اسکله در بندر آستارا وجود دارد و ظرفیت بندر آستارا معادل ۷۰۰ هزار تن است. همچنین آستارا تنها شهری است که مرز آبی، ریلی و دریایی با کشور‌های همسایه دارد و همین مزیت رقابتی در حمل بار باعث شده است که شقوق ریلی و جاده‌ای نسبت به مُد دریایی، جذابیت بیشتری نزد صاحبان کالا داشته باشند. طبق اعلام گمرک در سال گذشته ۵۰۰ هزار تن کالا با حمل و نقل ریلی جابه جا شده است و پیش‌بینی شده که حمل و نقل بار با قطار به ۸۰۰ هزار تن در سال‌جاری برسد. افزایش ظرفیت این بندر با ساخت و بهره‌برداری از دو سیلوی ۹۵ هزار تنی، لایروبی بندر آستارا پس از ۱۲ سال که سال ۱۴۰۱ انجام شد، برق‌رسانی به کشتی‌ها طبق مقررات کنوانسیون مارپل باهدف حفاظت از محیط زیست دریایی و آغاز عملیات لایروبی تالاب انزلی در راستای مسئولیت اجتماعی که برای اولین بار از مردادماه امسال آغاز شد، اقدامات قابل توجهی است که در دولت سیزدهم رقم خورده است. با هدف ارتقای پوشش رادیویی و ردیابی کشتی‌ها، تجهیزات کمک ناوبری ایستگاه‌های ساحلی و شناور جست‌و‌جو و نجات در بنادر گیلان به روز‌رسانی شده است.

افزایش بهره‌وری و ناوبری شناور‌ها ناشی از انجام به‌روزرسانی تجهیزات کمک ناوبری، افزایش برد دیداری و مانوری عملیات‌های نجات دریایی در شرایط نامناسب آب و هوایی؛ دریافت داده‌های دقیق و به‌روز کشتی‌ها و شناور‌های متردد توسط مراکز کنترل ترافیک دریایی و مراکز جست‌و‌جو و نجات دریایی و اجرای ایمن عملیات دریانوردی و کاهش سوانح دریایی را از دیگر نتایج به‌روز‌رسانی تجهیزات در بنادر گیلان است.

توسعه زیرساخت‌ها و ناوگان و پس‌کرانه‌های بندری برای دستیابی به افزایش ظرفیت بنادر شمالی، از چه راهکار‌هایی امکان‌پذیر است؟

توسعه خدمات لجستیک از قبیل اتصال بنادر به خطوط ریلی و اتصال بنادر به شبکه‌های جاده‌ای مناسب و سهل‌الوصول، از جمله اتصال بندر انزلی به شبکه ریلی و جاده کنارگذر بندر انزلی، جوان‌سازی تجهیزات بندری، توسعه شبکه‌های الکترونیکی و افزایش سهم ناوگان تجاری کشور از طریق افزایش تعداد و ظرفیت ناوگان در دریای خزر و جوان‌سازی ناوگان تجاری کشور در حاشیه خزر از کمتر از ۳۰ سال و توسعه و رونق تجارت با استفاده از شیوه حمل و نقل کانتینری و ایجاد زمینه‌های بکارگیری از کشتی‌های رو-رو و روپاکس بخشی از برنامه توسعه‌ای بنادر است. در صورت اتصال بندر انزلی به راه آهن می‌توان از ۸۰ درصد ظرفیت ۱۰ میلیون تنی بندر انزلی استفاده بهینه داشت.