انتقاد‌هایی که در مورد برنامه‌های تلویزیون در جریان است، چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،یکی از انتقاد‌هایی که به عملکرد تلویزیون در زمینه برنامه‌سازی مطرح می‌شود، نبود برنامه‌های گفت‌وگومحورِ جریان‌ساز در رسانه ملی و همچنین منعکس کردن نظرات صرفا یک طیف خاص در برنامه‌هاست. تلویزیون برای شکستن این فضا، تلاش‌هایی داشته و برنامه‌های زنده با ساختار مناظره تولید کرده است یا برنامه‌ای مانند «به افق فلسطین» که مناظره‌محور نیست، میزبان مهمانانی از جبهه‌های سیاسی مختلف بوده است، به این ترتیب برنامه‌ها موفق شدند اثرگذار باشند، دیده شوند و رضایت مخاطبان را جلب کنند. ناگفته نماند «به افق فلسطین» محصول اوج بود و سپس تلویزیون ادامه تولید آن را به دست گرفت. به همان اندازه که تولید چنین برنامه‌هایی اهمیت دارد، استمرار و تداوم رسانه ملی نیز مهم است و نباید به مقطع زمانی خاص و برنامه‌های انگشت‌شماری محدود شود. «زاویه»، «شیوه»، «جام جم» و «به افق فلسطین» تازه‌ترین نمونه‌هایی هستند که پخش پرسروصدایی داشتند و مورد استقبال مخاطبان نیز قرار گرفتند. این برنامه‌ها چه رویکردی داشتند و چطور با استقبال گسترده مواجه شدند؟

شیوه
در اوج وقایع سال گذشته، اواخر شهریور ۱۴۰۱ برنامه «شیوه» با ساختاری مشابه برنامه «زاویه» که تعطیل شده بود، به جای این برنامه و با اجرای عطاءا... بیگدلی که پیشتر اجرای «زاویه» را برعهده داشت، روی آنتن شبکه ۴ رفت. این برنامه به وقایع روز جامعه پرداخت و متناسب با حوادثی که اتفاق افتاده بود، درباره مسئله حجاب و گشت ارشاد بحث‌های داغ و پرنکته‌ای در آن شکل گرفت. بریده ویدئو‌های «شیوه» در فضای مجازی دست به دست می‌چرخید و موجی از واکنش‌ها را به دنبال داشت. عطاءا... بیگدلی در این برنامه میزبان شخصیت‌هایی بود که به واسطه اظهارنظرهایشان در فضای مجازی، مشهور و مورد توجه بودند، اما به دلیل دیدگاه منتقدانه‌شان جایی در برنامه‌های تلویزیونی نداشتند. سنت‌شکنی «شیوه» در دعوت از مهمانان و فضایی که برای طرح مباحث خوب، چالشی و متفاوت درباره موضوعاتی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، در این برنامه وجود داشت یکی از برگ‌های برنده آن بود. تضارب آرایی که در مناظره‌های «شیوه» دیده می‌شد، به مذاق مخاطبان خوش آمد و این برنامه موفق و جریان‌ساز شد. البته ناگفته نماند با آرام شدن وضعیت جامعه، «شیوه» که پس از پایان بازی‌های جام جهانی دوباره به جدول پخش اضافه شد، از تب و تاب قبل فاصله گرفت.

به افق فلسطین
یکی از جدیدترین برنامه‌های تاثیرگذار و موفق «به افق فلسطین» بوده است. پس از گذشت مدتی از آغاز جنگ فلسطین با رژیم صهیونیستی، برنامه «به افق فلسطین» از شبکه افق روی آنتن رفت و شروع خوب آن نشان می‌داد شاهد برنامه متفاوتی در حوزه جنگ فلسطین خواهیم بود. پس از پخش چند قسمت، وقتی این برنامه در کانون توجهات قرار گرفت مشخص شد که محصول سازمان اوج است و به کارگردانی محمدرضا شهیدی‌فر برنامه‌ساز خوش‌فکر تلویزیون و به سردبیری مهدی عرفاتی تولید شده است. «فضای باز» برای گفتگو با افراد با سلایق سیاسی متنوع، در این برنامه نیز وجود داشت و از زوایای تازه‌ای به موضوع فلسطین پرداخته می‌شد. محمد قوچانی، علی مطهری، حسین شریعتمداری، علی‌اکبر رائفی‌پور، محمدعلی ابطحی و محمدجواد آذری جهرمی از چهره‌هایی بودند که در «به افق فلسطین» حاضر شدند. پس از صحبت‌های جنجالی آذری جهرمی درباره فیلترینگ در این برنامه، خبر آمد که بنابر تصمیم شبکه افق تولید «به افق فلسطین» به گروه دیگری سپرده شده! این اتفاق واکنش‌های منفی فراوانی را برانگیخت و بنابر آنچه در واکنش‌ها دیده می‌شد، این تصور به وجود آمد که تلویزیون موفقیت تولیدکنندگان «به افق فلسطین» را تاب نیاورده است.

جام جم
اسفند ۱۴۰۱ خبر پخش برنامه «نقد جام جم» منتشر شد. قرار بود این برنامه در قالب مناظره به نقد مسائل مربوط به تلویزیون بپردازد، اما خبری از این برنامه نشد و از ۶ شهریورماه برنامه «جام جم» با دکوری مشابه «نقد جام جم» و با همان گروه سازنده، از شبکه یک روی آنتن رفت. «جام جم» در قسمت‌های اولیه میزبان محمدصادق کوشکی، ابراهیم داروغه‌زاده، حسین انتظامی و شهریار زرشناس بود و سپس در قسمت‌های اخیر با حضور دو مهمان با دو موضع متفاوت، در قالب مناظره به مسیر خود ادامه داده است، در نتیجه شاهد بحث‌های داغ و جنجالی در «جام جم» بوده‌ایم. مهمانان برنامه معمولا صریح و شفاف نظرات خود را بیان می‌کنند که امتیاز مهمی برای آن محسوب می‌شود. حامد عنقا، محمود گبرلو و محمدمهدی عسگرپور چهره‌هایی بودند که از زاویه منتقد و مخالف درباره موضوعات برنامه صحبت کرده‌اند و اظهارنظر‌های آنان بازتاب فراوانی در فضای مجازی داشته است. اگر «جام جم» بتواند در ادامه نیز با حضور دو مهمان مخالف و موافق، در عین حال که از عملکرد و سیاست‌های تلویزیون دفاع می‌کند، روی ضعف‌های رسانه ملی و مشکلات آن نیز تمرکز کند، همچنان می‌تواند کیفیت خود را حفظ و به عنوان برنامه‌ای مهم و تاثیرگذار جای خود را میان مخاطبان باز کند.

زاویه
برنامه «زاویه» از سال ۹۶ روی آنتن شبکه ۴ رفته و به موضوعات گوناگونی در حوزه مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته است. معمولا برنامه‌های شبکه ۴، تخصصی هستند و مخاطبان گسترده‌ای ندارند، اما فصل پانزدهم «زاویه» به واسطه برگزاری یک مناظره داغ و جنجالی درباره موضوع بحث‌برانگیزی مانند «حجاب»، موفق شد مورد توجه عده زیادی از مخاطبان قرار بگیرد. ۲۶ شهریور ۹۹ این برنامه به موضوع «مناسبات حجاب و سیاست در ایران» پرداخت و مناظره میان حسین سوزنچی استاد حوزه و دانشگاه در جایگاه موافق الزام حجاب و مهدی نصیری پژوهشگر دینی به عنوان مخالف این الزام برگزار شد. پرداختن به چنین موضوعی و همچنین بیان نظرات صریح، باعث شد مخاطبان شاهد اتفاق بی‌سابقه‌ای در تلویزیون باشند. این برنامه بازتاب فراوانی داشت و اقدام رسانه ملی مورد تحسین قرار گرفت. چند ماه بعد توهین مهمان «زاویه» احمد جهان بزرگی به حسن روحانی رئیس جمهور وقت حاشیه‌هایی را برای این برنامه ایجاد کرد و سپس حبیب رحیم‌پور ازغدی مجری «زاویه» از برنامه کنار گذاشته شد. ازغدی سپس در مصاحبه با فرهیختگان، این اتفاق را بهانه‌ای برای حذف «گفتگو» در تلویزیون دانست.