سرزنش و احساس گناه تهدیدی برای سلامت روح و روان

به گزارش مجله خبری نگار،بخشیدن خود، گاهی به نظر غیرممکن می‌آید. حتی زمانی که می‌دانیم رها کردن گناه و شرم می‌تواند ما را به آرامش درونی برساند. پژوهشی جدید در دانشگاه فلیندرز نشان می‌دهد چرا برخی افراد قادر به بخشیدن خود هستند، در حالی که دیگران برای مدت‌ها در گذشته و درگیر احساسات منفی باقی می‌مانند.

به نقل از ساینس دیلی، تحقیقات منتشر شده در مجله Self and Identity به تجربه‌های واقعی افرادی پرداخته است که پس از اشتباهات یا مواجهه با شرایط دشوار، هنوز گرفتار احساس گناه و شرم هستند. در این مطالعه، محققان تجربه ۸۰ شرکت‌کننده را بررسی و مقایسه کردند: افرادی که می‌توانستند خود را ببخشند و آنهایی که این کار را غیرممکن می‌دانستند.

نتایج نشان داد کسانی که هنوز با مشکل دست و پنجه نرم می‌کردند، خاطرات گذشته برایشان چنان زنده و ملموس بود که گویی همین حالا اتفاق می‌افتاد. بسیاری از آنها می‌گویند بار‌ها و بار‌ها همان موقعیت را در ذهن خود مرور می‌کنند، نمی‌توانند به جلو حرکت کنند و با احساسات ناخوشایندی همچون گناه، پشیمانی، شرم و سرزنش کردن خود دست و پنجه نرم می‌کنند.

چرا بخشیدن خود این‌قدر دشوار است؟

پروفسور لیدیا وودی‌ات، روانشناس و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «بخشش خود، چیزی فراتر از رها کردن است.» او می‌گوید افرادی که خودشان را بخشیده‌اند، هنوز گاهی به آن اتفاقات فکر می‌کنند و گاه احساس شرم یا گناه را تجربه می‌کنند؛ اما شدت و تکرار این احساسات کمتر است و زندگی‌شان را تحت کنترل قرار نمی‌دهد. این گروه سعی می‌کردند بیشتر بر آینده تمرکز کنند و محدودیت‌های خود (به‌ویژه در دانش، قضاوت یا کنترل در زمان وقوع رویداد) را بپذیرند و دوباره با ارزش‌ها و اهدافشان ارتباط برقرار کنند.

در مقابل، افرادی که احساس می‌کردند به کسی که برایشان مهم بود (مانند فرزند، شریک زندگی یا دوست) آسیب رسانده‌اند یا خود قربانی بوده‌اند، برای ادامه زندگی و پیش رفتن، بیشترین چالش را تجربه کردند.

بخشش خود از نگاه روانشناسی: فراتر از سرزنش و گناه

پروفسور لیدیا وودی‌ات می‌گوید: «سرزنش خود، گناه و شرم ممکن است زمانی ایجاد شود که به ما آسیب رسیده باشد یا در برابر موضوعی شدیدا احساس مسئولیت کنیم. این احساسات نشان می‌دهند مغز برای رهایی از سرزنش خود چه چیزی را باید پردازش کند. مغز در مواجهه با شرم، گناه و سرزنش خود تلاش می‌کند آسیب‌های اخلاقی (یعنی تهدید به نیاز‌های روانی مانند اختیار، کنترل و تعلق) را رفع کرده و ما را به زندگی هماهنگ با ارزش‌هایمان بازگرداند.»

بخشیدن خود یک مسیر تدریجی است

این مطالعه نشان داد که بخشش خود یک تصمیم لحظه‌ای نیست. بلکه فرایندی است که نیاز به زمان، تامل و حمایت دیگران دارد. پروفسور وودی‌ات می‌گوید: «بخشش خود به این معنا نیست که بگوییم احساس شرم نکن، تقصیر تو نیست. بلکه منظور، درک منبع شرم یا گناه و پرداختن به نیاز‌های روانی اصلی است، تا بتواند توانمندی و هویت اخلاقی خود را بازیابد.»

دکتر ملیسا دِ ول-پالومبو، جرم‌شناس و روانشناس می‌گوید: «این مطالعه بینشی مهم درخصوص درک رفتار و روند توانبخشی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد افراد چگونه با احساس گناه و مسئولیت روبه‌رو می‌شوند. این مطالعه بر اساس تجربیات واقعی و دردناک افرادی است که چند دهه پیش رخ داده‌اند. این مطالعه تصویری منحصر‌به‌فرد از تجربه گناه، شرم و سرزنش خود در طول زمان ارائه می‌دهد.»

منبع:عصر ایران