نعناع، هوای آتشین و موش خوش‌شانس!

به گزارش مجله خبری نگار، کشف اکسیژن انقلابی در شیمی بود و شرایط پیرامون آن سرشار از «طنز علمی» بود.

در آن روز، در حالی که دانشمند بریتانیایی، جوزف پریستلی، در حال انجام آزمایشی بود که در آن یک «عدسی سوزان» به قطر ۱۲ سانتی‌متر را برای متمرکز کردن نور خورشید بر روی اکسید جیوه متمرکز کرد، گازی بی‌رنگ آزاد شد.

این دانشمند متوجه شد که شمع‌ها به دلیل وجود این گاز با انرژی فوق‌العاده‌ای می‌سوزند و مشاهده کرد که یک موش در آزمایشگاه دو برابر بیشتر از زمانی که در هوای معمولی زندگی می‌کند، عمر می‌کند. وقتی این گاز ناشناخته را استنشاق کرد، در سینه‌اش احساس سبکی کرد.

اگرچه پریستلی توانست اکسیژن را جداسازی کند، اما به دلیل پایبندی به نظریه فلوژیستون، ماهیت آن را به اشتباه تفسیر کرد.

این نظریه که رواج داشت، فرض می‌کرد که عنصری آتش‌مانند به نام «فلوژیستون» در مواد قابل احتراق وجود دارد و توسط این فرآیند آزاد می‌شود.

این نظریه که در سال ۱۶۶۷ پدیدار شد، تلاش می‌کرد فرآیند‌هایی مانند احتراق و زنگ‌زدگی را که بعد‌ها به عنوان «اکسیداسیون» شناخته شدند، توضیح دهد.

از آنجایی که پریستلی معتقد بود که هوا در حین احتراق عاری از فلوژیستون می‌شود، گاز حاصل را «هوای فلوژیستونی» نامید.

این دانشمند بریتانیایی یافته‌های خود را در اواخر همان سال به شیمیدان و دانشمند مشهور فرانسوی، آنتوان لاووازیه، فاش کرد.

در سال ۱۷۷۷، لاووازیه آزمایش را تکرار کرد، گاز را به عنوان یک عنصر جدید شناسایی کرد و آن را «اکسیژن» نامید که در یونانی به معنی «اسید» است. این امر نظریه «فلوژیستون» را که پریستلی تا زمان مرگش به دفاع از آن ادامه داد، رد کرد.

به موازات آن، بین سال‌های ۱۷۷۱ تا ۱۷۷۳، شیمیدان سوئدی، کارل ویلهلم شیله، توانست گاز اکسیژن را جدا کند که آن را «هوای آتش» نامید. با این حال، کار او تا سال ۱۷۷۷ منتشر نشد.

در نتیجه این همپوشانی‌ها، دانشمند فرانسوی لاووازیه به «دزدی» کشف پریستلی متهم شد. نامه‌ای از شیمیدان سوئدی کارل ویلهلم شیله به لاووازیه که در سال ۱۸۹۰ کشف شد، ثابت کرد که این دانشمند فرانسوی از آزمایش‌های شیله آگاه بوده است.

لاووازیه، به نوبه خود، ثابت کرد که اکسیژن باعث احتراق و تنفس می‌شود، ۲۱ درصد از هوا را تشکیل می‌دهد و وقتی با فلزات ترکیب می‌شود، زنگ‌زدگی رخ می‌دهد.

پریستلی، کاشف اصلی، خطر تنفس مداوم اکسیژن به جای هوای معمولی را پیش‌بینی کرد و نوشت: «همانطور که یک شمع در این محیط بسیار سریع‌تر از هوای معمولی می‌سوزد، ما نیز می‌توانیم زندگی خود را خیلی سریع بگذرانیم.»

پریستلی همچنین متوجه شد که با دمیدن اکسیژن به آتش به جای هوا، می‌توان شعله را حتی بیشتر گرم کرد. او با پر کردن یک حباب با اکسیژن و دمیدن آن از طریق یک لوله شیشه‌ای روی یک تکه چوب روشن، آزمایش کرد. شعله کوچک بلافاصله به شعله‌ای قدرتمند تبدیل شد. این آزمایش آغاز جوشکاری اکسی استیلن مدرن بود.

این دانشمند بریتانیایی کشف کرد که گیاهان با آزاد کردن اکسیژن، هوا را به حالت طبیعی خود بازمی‌گردانند. در سال ۱۷۷۱، او مشاهده کرد که گیاهان نعناع، هوای داخل شیشه‌های دربسته را تازه می‌کنند و به موش‌ها اجازه زنده ماندن می‌دهند. این کشف، راه را برای تحقیق در مورد فتوسنتز هموار کرد.

علاوه بر این، او این فرضیه را مطرح کرد که فلوژیستون جدا شده از هوا ممکن است بیماری‌های ریوی را درمان کند، که پیش درآمدی بر اکسیژن درمانی مدرن است.

این دانشمند بریتانیایی که می‌توان او را پدر «اکسیژن» نامید، یک متکلم، دستور زبان‌شناس و نظریه‌پرداز سیاسی نیز بود. او همچنین پاک‌کن لاستیکی را اختراع کرد و لاووازیه درباره او گفت: «او کلید‌های دنیای جدید را به ما داد.»