در انتظار تعیین تکلیف حق پخش ۲۴ هزار میلیاردی!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: قصه حق پخش مسابقات ورزشی و کشمکش باشگاه‌ها و فدراسیون‌های مختلف با صدا و سیما بر سر این مقوله مهم و کارساز، مثنوی هفتاد من کاغذ است که هنوز و با وجود رایزنی‌ها و جلسات متعدد بین مسئولان صدا و سیما، ورزش کشور، مجلس و دولت به نتیجه نرسیده و گره کور آن باز نشده است. در حالی که مدت‌ها پیش مجلس شورای اسلامی دولت را از حمایت مستقیم از ورزش قهرمانی منع کرده و خواستار استقلال ورزش و به خصوص فوتبال و متکی بودن آن به درآمدزایی خودش شده، اما به خاطر فراهم نبودن بستر لازم برای استقلال مالی که از مهم‌ترین مولفه‌های آن حق پخش تلویزیونی است، چرخ فوتبال و ورزش لنگ می‌زند.

حق پخش در ورزش دنیا یکی از منابع اصلی درآمد باشگاه‌ها و ورزشکاران و مسابقات و تورنمنت‌های مهم و معتبر در رشته‌های مختلف است و یکی از دلایل حرفه‌ای بودن و استقلال مالی آن‌ها اتکا به این درآمد مطمئن و هنگفت است. به طور مثال یکی از منابع اصلی درآمد فیفا برای برگزاری مسابقات جام جهانی مزایده حق پخش مسابقات است و به بالاترین پیشنهاد واگذار می‌شود و در جریان برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ قطر تلویزیون دولتی روسیه، شبکه اول تلویزیون روسیه و شبکه MATCHTV حقوق پخش تلویزیونی دیدار‌های جام جهانی قطر را با قراردادی به ارزش ۳۹ میلیون دلار از فیفا خریدند. حق پخش رسانه‌ای دیدار‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه هم در حدود ۳۰ میلیون دلار بوده است.

خطر حذف تیم‌های ایرانی و درخواست کمک از مجلس

حق پخش تلویزیونی در همه جای دنیا به عنوان مهم‌ترین راه درآمدزایی برای ورزش و به ویژه فوتبال شناخته می‌شود، اما فوتبال ایران هیچ‌وقت به این حق نرسیده و حالا شرایطی به وجود آمده که پرداخت نشدن حق پخش تلویزیونی می‌تواند منجر به حذف ایران از فوتبال بین‌المللی شود. کنفدراسیون فوتبال آسیا که چند سالی است برای صدور مجوز حرفه‌ای باشگاه‌های این قاره سخت‌گیری می‌کند یکی از موارد اصلی را حق پخش قرار داده و تاکید کرده درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی‌شان را به AFC اعلام کنند، معیاری که عملا برای باشگاه‌های ایرانی تعریف نشده است.

در چند سال اخیر بار‌ها شاهد درگیری و کشمکش بین نهاد‌های ورزشی به خصوص فدراسیون فوتبال با صدا و سیما بر سر حق پخش بوده ایم و این مسئله به نهاد‌های مختلف هم کشیده شده است. حتی در مقاطعی مسئولان برگزاری مسابقات فوتبال با خواست مدیران باشگاه‌ها یا حتی باشگاه‌ها راسا وارد تقابل مستقیم با صدا و سیما شده و از ورود دوربین‌های این سازمان به ورزشگاه‌ها جلوگیری کرده اند که البته با وساطت و توصیه نهاد‌های دیگر این مسائل موقتا برطرف و برای مدتی به فراموشی سپرده شده است.

با این حال هزینه‌های سنگین تیمداری و نبود بودجه کافی از یک سو و تحریم‌های بین المللی و عدم دسترسی فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های ایرانی به درآمد‌های خود بابت حضور در جام جهانی و مسابقات قاره‌ای از سوی دیگر باعث شده که موضوع حق پخش دوباره به یک مسئله مهم و حیاتی تبدیل شود. در چند ماه اخیر هم شاهد رفت و آمد‌های زیاد مسئولان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال به مجلس و دیگر نهاد‌ها برای حل موضوع و تعیین تکلیف حق پخش برای همیشه بوده ایم و ظاهرا این تلاش‌ها و رایزنی‌ها ثمراتی داشته است.

چندی پیش مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال برای دریافت حق پخش تلویزیونی به ریاست مجلس شورای اسلامی نامه نوشت و خواستار استیفای حقوق باشگاه‌های ورزشی از محل پخش تلویزیونی با توجه به رعایت استاندارد‌های AFC و فیفا شد و در این نامه تأکید کرد که نادیده گرفته شدن این موضوع ممکن است باعث ایجاد مشکلات متعدد و حتی حذف باشگاه‌های ایرانی از لیگ قهرمانان آسیا شود. او در این نامه از نمایندگان خواست نسبت به احقاق حق فوتبال و جلوگیری از حذف تیم‌های ایرانی نسبت به اصلاح برنامه هفتم توسعه اقتصادی و اجتماعی اقدام کرده و برای گنجاندن این حقوق در برنامه نهایی مساعدت به عمل بیاورند.

البته تاج پس از این درخواست رسمی و دیدار با نمایندگان مجلس در نامه‌ای دیگر به سرپرست سازمان لیگ اعلام کرد که وزارت ورزش در پیشنهاد جدید به کمیسیون تلفیق مجلس خواستار تقسیم حق پخش تلویزیونی به شکل ۵۰ -۵۰ میان فوتبال و صداوسیما شده است. پیشنهادی که البته باب میل ورزشی‌ها نبود، اما با توجه به مقاومت همیشگی صدا و سیما برای پرداخت حق پخش، شاید این پیشنهاد مشارکت در درآمد هنگفت حق پخش، می‌توانست سازمان صدا و سیما را از مواضع قبلی اش عقب بنشاند.

دولت پول حق پخش را به صدا و سیما بدهد!

انتظار می‌رفت با این تعاملات و جلسات متعدد مسئولان ورزش با نهاد‌های حاکمیتی و مسئولان صدا و سیما مشکل تا حدودی برطرف شود، اما بعد از آن که مجلس با افزایش ۷۵ درصدی بودجه سازمان صدا و سیما در برنامه هفتم توسعه مخالفت کرد پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما از رد طرح پیشنهادی اش برای حق پخش مسابقات داخلی خبر داد: «پیشنهاد سازمان صدا و سیما درباره حق پخش مسابقات داخلی این بود که همان طور که دولت حق پخش برنامه‌ها و مسابقات ورزشی خارجی را به ما پرداخت می‌کند و ما هم به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهیم همین کار را عینا برای برنامه‌ها و مسابقات داخلی انجام دهد؛ به بیان دیگر ابتدا باید حق پخش برنامه‌ها و مسابقات داخلی مشخص شود، بعد دولت آن را به سازمان صدا و سیما پرداخت کند و در نهایت ما آن برنامه‌ها و مسابقات را با همکاری وزارت ورزش و جوانان در اختیار فدراسیون‌ها قرار دهیم. البته که فعلا در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با این پیشنهاد موافقت نشد، اما مصوب شد تا شش ماه بعد از تصویب و ابلاغ نهایی برنامه هفتم توسعه، صدا و سیما آیین‌نامه اجرایی این کار را بنویسد و در دولت به تصویب برساند.»

حق پخش ۷۵۰ میلیاردی باشگاه ها!

به نظر می‌رسد گره کور حق پخش به این زودی‌ها باز نخواهد شد و ورزش ایران همچنان باید چشم انتظار تعیین تکلیف این مقوله مهم باشد. اما شاید برای خیلی‌ها جالب باشد که بدانند حق پخش لیگ برتر فوتبال به عنوان ویترین ورزش ایران چقدر است و در صورت محقق شدن آن چه انقلابی در ورزش و فوتبال ایران رخ خواهد داد. طبق گفته صادق درودگر، مدیرعامل باشگاه نساجی و عضو هیئت رئیسه سازمان لیگ فوتبال بر اساس ارزیابی AFC و فیفا، حق پخش لیگ برتر ایران ۴۵۰ میلیون یورو است که باتوجه به مبنای سازمان لیگ فوتبال برای قیمت دلار (۵۰ هزار تومان) معادل ۲۴ هزار و ۶۸۹ میلیارد تومان می‌شود. (این در حالی است که بودجه کل وزارت ورزش در سال جاری هزار و هفتصد و پنجاه و چهار میلیارد تومان است.)

حال اگر قرار باشد این ۴۵۰ میلیون یورو براساس قوانین پریمیرلیگ تقسیم شود، نیمی از آن به صورت مساوی و نیم دیگر براساس رتبه هر تیم بین ۱۶ باشگاه لیگ برتر تقسیم خواهد شد. اگر فقط همان نیمی از حق پخش تلویزیونی که قرار است به صورت مساوی بین تیم‌ها تقسیم شود به آن‌ها برسد، به این معناست که هر باشگاه به رقمی معادل ۷۵۰ میلیارد تومان (۱۵ میلیون دلار) می‌رسد. به اعداد و ارقام دقت کنید! این رقم‌ها اگر محقق شود فوتبال ملی و باشگاهی ایران از هرگونه کمک دولتی و غیر دولتی بی نیاز خواهد شد. حال همین موضوع را به سایر ورزش‌های محبوب، چون والیبال و بسکتبال و کشتی هم تسری دهید تا متوجه شوید چه مبلغ و درآمد هنگفتی بالقوه مانده و موانعی مانع بالفعل شدن آن می‌شود.