سفر رئیسی به آمریکای لاتین؛ پیامی از توانایی ایران در ایجاد پیوند‌های استراتژیک

به گزارش مجله خبری نگار،با گذشت دقیقا یکسال از سفر بیستم خرداد سال گذشته «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا به ایران، «آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری کشورمان، روز یکشنبه (۲۱ خرداد) و در راس هیاتی بلندپایه، راهی سه کشور آمریکای لاتین (ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا) شد تا اینبار، سیاست تقویت روابط با کشور‌های همسو و دوست و ارتقای همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و علمی در بالاترین سطح از سوی دولت سیزدهم پیگیری شود.

پس از سفر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان به آمریکای لاتین در بهمن گذشته، رویکرد سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم با اولویت بخشیدن بر آمریکای لاتین، به ویژه کشور‌های دوست، در سفر رئیسی نمود پیدا می‌کند. از آغاز به کار دولت سیزدهم تا کنون، سیاست متنوع‌سازی روابط خارجی با در نظر گرفتن یک رابطه سیاسی و ایدئولوژیک از یک سو و روابط عمل‌گرایانه‌تر در حوزه اقتصادی و تجاری از سوی دیگر با آمریکای لاتین در اظهارنظر‌های دولتمردان شنیده شده و گام‌های متعددی برداشته شده است.

به عنوان برخی از همکاری‌های میان تهران و کاراکاس در حدود یکسال اخیر می‌توان به این موارد اشاره کرد: امضای سند همکاری‌های جامع راهبردی ۲۰ ساله، تحویل کشتی نفتی آفرامکس به ونزوئلا، برقراری پرواز مستقیم تهران- کاراکاس، برقراری خط مستقیم کشتیرانی میان ایران- ونزوئلا، تحویل نخستین محموله از خودرو‌های ایرانی به ونزوئلا، رونمایی از تقریظ رهبر معظم انقلاب بر کتاب «سلول شماره ۱۴» در نمایشگاه فرهنگ و دوستی ایران- ونزوئلا، رونمایی از کتاب «کودتا از درون» تالیف «ارنستو ویِگاس» وزیر فرهنگ ونزوئلا در نمایشگاه کتاب تهران.

کشور‌های مقصد سفر آیت‌الله رئیسی، سه کشور کلیدی برای ایران در آمریکای لاتین هستند که علاوه بر آمادگی طرف‌ها برای برقراری بالاترین سطح از روابط تجاری، فرهنگی و علمی، متحدان سیاسی به شمار می‌روند که گفتمان رویارویی و تقابل با آموزه‌های امپریالیستی و ضدآمریکایی را حفظ کرده‌اند. هم‌افزایی این کشورها، با چشم‌پوشی از فاصله جغرافیایی، نه تنها به تقویت سطح روابط و همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف و به سودآوری برای اقتصاد‌های ملی خواهد انجامید، بلکه در به چالش کشیدن نظم تک‌قطبی مورد نظر آمریکا تاثیرگذار خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران، پس از یک دوره غفلت، نگاه به آمریکای لاتین را در دستور کار قرار داده است و ونزوئلا می‌تواند نقطه آغاز و نه فقط اوج این مناسبات باشد. ایران برای عضویت در بلوک بریکس (اقتصاد‌های نوظهور جهان) ابراز تمایل و اعلام آمادگی کرده است و نهایی شدن این رویداد، ایران را در کنار برزیل به عنوان یکی از اقتصاد‌های برتر منطقه قرار خواهد داد. از طرفی، در ماه‌های گذشته، نشانه‌های مثبتی از فراهم بودن زمینه نزدیک‌تر کردن روابط با برزیل به رغم سنگ‌اندازی‌های آمریکا را مشاهده کرده‌ایم. به عنوان نمونه بارز این مسئله می‌توان به موافقت برزیل با پهلو گرفتن کشتی‌های ایرانی در بندر ریودوژانیرو اشاره کرد. سرویس خبری موسسه نیروی دریایی آمریکا در آن زمان با انتشار گزارشی به نقل از کارشناسان آمریکایی، تصمیم برای اعطای مجوز لنگر انداختن کشتی‌های ایرانی در برزیل را یک پیروزی برای تهران دانست و تاکید کرد باید بیشتر منتظر اقدامات مشابه این، از ایران بود. لنگر انداختن کشتی‌های ایرانی در بندر برزیل، به رغم تهدید‌های آمریکا مبنی بر تحریم مقام‌های برزیل انجام شد.

حسین امیرعبداللهیان نیز به تازگی در دیدار با همتای برزیلی خود در حاشیه اجلاس بریکس در کیپ تاون با تبریک مجدد پیروزی «لولا داسیلوا» در انتخابات ریاست جمهوری برزیل، ابراز اطمینان کرد که روابط دو کشور در دوره جدید بیش از پیش گسترش خواهد یافت. وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید بر اولویت‌های سیاست خارجی دولت سید ابراهیم رئیسی، سیاست‌های مستقل برزیل را مورد توجه و اهتمام دولت جمهوری اسلامی ایران دانست و افزود، قدمت ۱۲۰ ساله روابط دوجانبه، سرمایه بزرگی برای دو کشور است.

بنابراین، در کنار رویکرد‌های ایدئولوژیک‌محور، نه تنها ونزوئلا می‌تواند به یک هاب منطقه‌ای در آمریکای جنوبی تبدیل شود و دروازه‌ای برای ارسال کالا‌های ایرانی در بحث تجاری و برقراری و پیگیری سایر حوزه‌های همکاری با سراسر این منطقه باشد، الگوی روابط مطلوب ما با کاراکاس می‌تواند، طبق اقتضائات هر کشور، در مورد سایر منطقه آمریکای لاتین تکرار شود. چنان که با گذشت حدود یکسال از امضای توافق جامع ۲۰ ساله ایران با ونزوئلا، وزیر امور خارجه کشورمان از آمادگی ایران برای تدوین و امضای برنامه جامع همکاری‌های بلندمدت با برزیل خبر داد.

استقبال مکرر مقام‌های دولت سیزدهم از بسط روابط با آمریکای لاتین از تلاش ایران برای تقویت حضور در این منطقه و تجدید اتحاد‌ها در راستای حرکت جهان به سمت چندجانبه‌گرایی خبر می‌دهد. در مقابل، آمریکای لاتین نیز که به صورت تاریخی، حوزه هژمونی ایالات متحده بوده است، در ترسیم مسیر خود در معماری جدید بین‌المللی، مشارکت فعالانه با جنوب جهانی را برگزیده و از برقراری روابط با سایر کشور‌ها طبق ظرفیت‌های موجود خود استقبال می‌کند.

نکته حائز اهمیت اینکه، برآیند تحولات اخیر نشان می‌دهد که سفر رئیس‌جمهوری کشورمان به آمریکای لاتین به فاصله چند روز از سفر مادورو به عربستان و احیای روابط عربستان با ایران، نشانه دیگری از شکست پروژه آمریکایی به انزوا کشاندن دولت‌های تحت تحریم است. توانایی در ایجاد اتحاد‌های استراتژیک و کسب حمایت متحدان در عرصه بین‌المللی از جمله پیام‌های سفر رئیسی به آمریکای لاتین خواهد بود.