چالش‌های پیچیده بن سلمان برای اجرای پروژه «نئوم»

به گزارش مجله خبری نگار، در گزارش تصویری شبکه «CNBC» آمده است که بزرگترین چالش پیش روی پروژه «نئوم» عربستان سعودی نحوه تامین مالی فاز اول این پروژه است که پیش بینی می‌شود ۳۲۰ میلیارد دلار هزینه داشته باشد.

بر اساس گزارش شبکه مذکور، «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی می‌خواهد پس از قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی از طریق پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری خود را به عنوان یک لیبرال اصلاح‌طلب معرفی کند تا وجهه خود را بهبود بخشد.

بودجه صندوق سرمایه گذاری عربستان سعودی بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار است و بنابراین تأمین مالی تأسیس نئوم از آن ممکن نیست و در این زمینه چالش بزرگی برای جذب سرمایه گذار خارجی نیز وجود دارد.

«گریم وود» روزنامه‌نگار روزنامه آمریکایی «آتلانتیک» درباره برنامه‌های ایجاد این شهر خیالی اعلام کرد که «محمد بن سلمان می‌خواهد شهری را با هزینه صد‌ها میلیارد دلار در منطقه‌ای بسازد که نه جای کشاورزی است و نه چیز دیگری.»

«ویویان نریم» دبیر میز خلیج فارس «نیویورک تایمز» نیز اعلام کرد که محمد بن سلمان می‌خواهد شهری را ایجاد کند که قبلاً هرگز در جهان وجود نداشته و او چیزی کاملاً خارج از چارچوب می‌خواهد. چیزی که دنیا قبلاً آن را ندیده است.

خبرگزاری آمریکایی «بلومبرگ» نیز با تاکید بر کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی عربستان سعودی، آن را مهم‌ترین مانع پیش روی برنامه‌های محمد بن سلمان در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ دانست.

این خبرگزاری تاکید کرد: «کاهش جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از بزرگترین مشکلاتی است که چشم‌انداز ۲۰۳۰ بن سلمان را تهدید می‌کند و شواهد نشان داده که حتی زمانی که تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی امضا می‌شود، پولی وارد عربستان نمی‌شود».

بر اساس گزارش بلومبرگ، مهم نیست که عربستان چقدر ثروتمند باشد، مشکلی که با آن روبرو است، عدم اعتماد سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در بخش انتقال فناوری، استراتژی تجاری و بهره وری است.

در ادامه این گزارش آمده است، نرخ تورم سالانه در عربستان سعودی در ماه دسامبر از ۲.۹ درصد در نوامبر به ۳.۳ درصد افزایش یافت. قیمت‌ها در ماه دسامبر ۲۰۲۲ دوباره افزایش یافت که عمدتاً ناشی از هزینه‌های مسکن بود. قیمت‌ها در ماه دسامبر ۰.۳ درصد به صورت ماهانه افزایش یافت در حالی که در نوامبر ۰.۱ درصد افزایش داشت. مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها که ۲۵.۵ درصد از سبد قیمت مصرف کننده را تشکیل می‌دهند، نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵.۹ درصد و نسبت به نوامبر ۰.۹ درصد افزایش داشته است.

داده‌های رسمی، کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی در عربستان سعودی را به میزان ۸۵ درصد در طول سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که شکست چشم‌انداز ۲۰۳۰ و خدشه‌دار شدن شهرت بین‌المللی عربستان را تداوم می‌بخشد.

گزارش وزارت سرمایه گذاری عربستان نشان می‌دهد که جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲، ۸۵ درصد کاهش یافته است. همچنین جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سه ماهه دوم به ۷.۹ میلیارد ریال (۲.۱ میلیارد دلار) رسید که این رقم در مدت مشابه سال قبل حدود ۵۱.۹ میلیارد ریال بود.

این در حالی است که رسانه‌های بین المللی دلیل تکان دهنده‌ای را برای کاهش قیمت نفت عربستان سعودی در بازار‌های آسیایی با تداوم بحران جهانی نفت فاش کردند.

خبرگزاری رویترز اعلام کرد که پالایشگاه‌های چین با توجه به محدودیت‌های کرونایی و رکود اقتصادی تقاضای خود برای نفت عربستان به نصف میزان ماه قبل کاهش می‌دهند. چین نفت روسیه را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کند که این امر عربستان را تحت فشار قرار داده و باعث شده تا قیمت نفت خود را به بازار‌های آسیایی کاهش دهد.

نکته حائز اهمیت این است که وجهه محمد بن سلمان به دلیل مشارکت در قتل «جمال خاشقجی» در میان بین المللی خدشه دار شده است؛ چراکه جمال خاشقجی قبل از قتلش در روزنامه «واشنگتن پست» در خصوص پروژه نئوم نوشت: این پروژه می‌تواند باعث ورشکستگی کشور عربستان شود. پرونده خاشقجی کافی بود تا «لرد نورمن فاستر» معمار انگلیسی را وادار به عقب نشینی از هیئت مشاور نئوم کند.

سرکوب مخالفان و فعالان حقوق مدنی در این کشور در سال ۲۰۲۰ باعث شد تا شرکت‌های بین‌المللی و شرکای بالقوه از سرمایه‌گذاری در عربستان منصرف شوند و این کشور تحت نظارت بین المللی بیشتری قرار گیرد. همچنین محدودیت‌هایی در سال ۲۰۱۷ برای بازرگانان، تاجران و سایر شخصیت‌ها اعمال شد که منجر به کاهش بی‌سابقه سرمایه گذاری‌های خارجی در این کشور شد.

پروژه نئوم منجر به آوارگی قبیله «الحویطات» که صد‌ها سال در این منطقه ساکن بوده اند، شد و بسیاری از آن‌ها با زور اسلحه مجبور به مهاجرت شدند. «عبدالرحیم الحویطی» نیز به دلیل امتناع از ترک خانه‌اش توسط رژیم آل سعود کشته شد.

مردم از کشته شدن یا بازداشت توسط رژیم آل سعود می‌ترسند، یا شاید تصمیم گرفته‌اند از این قانون پیروی کنند. برخی از آن‌ها نیز فکر می‌کنند که باید غرامت بگیرند و زندگی خود را به مکان دیگری منتقل کنند و مقاومت نتیجه‌ای نخواهد داشت؛ چراکه مقاومت کردن منجر به صدور حکم اعدام علیه آن‌ها خواهد شد، همانطور که اخیرا دادگاه سعودی حکم اعدام علیه ۳ نفر از قبیله الحویطات را صادر کرد.

اخیرا روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی نوشت: پروژه نئوم در سواحل دریای سرخ که به طور ویژه مورد اهتمام محمد بن سلمان قرار دارد و باید در سال ۲۰۳۰ تکمیل شود با موانع جدی روبرو شده که یکی از مهمترین آن‌ها خودداری کارمندان خارجی از ادامه فعالیت در این پروژه است. برخورد نامناسب مدیران ارشد و در صدر آن‌ها «نظمی النصر» مدیر عامل شرکت سهامی نئوم، اصلی‌ترین علت عدم تمایل کارمندان خارجی به ادامه فعالیت در شهر در حال ساخت نئوم است.

نئوم یک شهر هوشمند است که مساحت آن به ۲۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد. همانطور که گفته شد این شهر برای کسانی که وارد آنجا می‌شوند، کاملا مدرن و هوشمند است.

راه‌اندازی پروژه نئوم در سال ۲۰۱۷ اعلام شد، اما هنوز ساخت و ساز در سطح وسیع در شهر آغاز نشده است و در حال حاضر بیش از ۷۵۰ نفر در این پروژه مشغول به کار هستند که ۵۰۰ نفر از آن‌ها در سال ۲۰۲۰ شاغل شدند.

محمد بن سلمان ایده تاسیس نئوم را در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد و وعده داد که این پروژه ایده‌های معماری و فنی بسیار نوآورانه‌ای را در خود جای می‌دهد؛ اما از آن زمان تاکنون، پیشرفتی در ساخت این پروژه صورت نگرفته و بزرگترین ذینفعان این امر مشاورانی هستند که حقوق هنگفتی دریافت می‌کنند که ممکن است سالانه به ۹۰۰ هزار دلار برسد و همچنین این مشاوران از امتیازات و خدمات سطح بالایی برخوردار هستند.

قسمت جنوبی صحرا که برای نئوم تنظیم شده است در حال حاضر شامل کاخ‌ها و ویلا‌هایی برای خانواده سلطنتی و همچنین هتل‌ها، برخی از آپارتمان‌ها و یک فرودگاه است که در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ای به نام خلیج نئوم، مرحله اول پروژه، تکمیل شده است.

به نظر می‌رسد این پروژه روی کاغذ با شکست مواجه شده است و ثابت کرده که این پروژه چیزی جز تبلیغات نیست.

منتقدان پروژه نئوم ولیعهد عربستان سعودی را به این موضوع متهم می‌کنند که با طرح ایده ساخت شهری سازگار با محیط زیست تلاش می‌کند تا توجه افکار عمومی را از واقعیات منحرف سازد.

به طور کلی، چشم انداز ۲۰۳۰ یک چشم انداز بلندپروازانه است که اهداف غیرواقع‌بینانه‌ای را به دنبال دارد. این چشم‌انداز بدون برنامه‌ریزی و بسیار کُند حرکت می‌کند و این در حالی است که سرمایه‌گذاری‌های خارجی که سنگ بنای مالی این چشم‌انداز است، به شدت کاهش یافته است.