آدیوس، سلطان همیشه خندان فوتبال؛ پایان پرچمدار ژوگو بونیتو

به گزارش مجله خبری نگار/ایران ورزشی: پله، سلطان فوتبال زیبا و یکی از شاخص‌ترین چهره‌های ورزش در قرن گذشته در ۸۲ سالگی درگذشت. پرچمدار «بازی زیبا» از سال ۲۰۲۱ با سرطان روده بزرگ درگیر بود و در یک ماه گذشته تحت درمان‌های متعددی قرار گرفت.

او نزدیک به دو دهه هواداران فوتبال را هیجان‌زده کرد و بهترین گلزن باشگاه سانتوس و تیم ملی برزیل بود. پله با حرکات خاص خود، قدرت بدنی بالا و تلاش فوق‌العاده‌اش بازیکنان و تماشاگران را میخکوب می‌کرد و رهبر سمفونی فوتبال سریع و روانی بود که این ورزش را متحول کرد، او با تکنیک سامبایی خود باعث درخشش برزیل در بزرگترین عرصه‌ها شد.

پله برزیل را به قله‌های رفیعی رساند و سفیر جهانی فوتبال در سفری شد که از خیابان‌های سائوپائولو با توپ‌های ساخته شده از کاغذ باطله و لباس‌های کهنه شروع شده بود. در بحث درباره بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال تنها دیگو مارادونای فقید، لیونل مسی و کریستیانو رونالدو در کنار پله قرار می‌گیرند.

شروع در ۱۱ سالگی

او در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰ در شهر کوچک ترس کوراکوئس در ایالت میناس گرایس با نام ادسون آرانتس دوناسیمنتو متولد شد. او کفش‌های مردم را برق می‌انداخت تا بتواند لوازم خیلی معمولی برای فوتبال تهیه کند. استعداد پله مورد توجه قرار گرفت وقتی تنها ۱۱ سال داشت و یک بازیکن حرفه‌ای فوتبال او را به تیم جوانان سانتوس برد و خیلی طول نکشید تا به تیم اصلی باشگاه برسد. او با وجود جوانی و ۱۷۲ سانتیمتر قد برابر مردان کامل به همان راحتی گل می‌زد که در بازی‌های دوستانه در اطراف خانه گل می‌زد. در سن ۱۶ سالگی نخستین بازی رسمی را برای سانتوس انجام داد و خیلی زود به شهرت جهانی رسید. نام پله از آنجا به او رسید که نمی‌توانست نام بازیکنی به‌نام بیله را به درستی تلفظ کند و برای همین از همان ابتدا از این نام نفرت داشت.

شهرت جهانی

تصویر پله با پیراهن زرد روشن برزیل که شماره ۱۰ پشتش بود، در ذهن هواداران فوتبال در همه جای دنیا زنده است. شهرت پله تا جایی پیش رفت که در سال ۱۹۶۷ در میانه جنگ داخلی نیجریه، طرفین جنگ با آتش بس موقت موافقت کردند تا او بتواند یک بازی نمایشی در این کشور انجام دهد. او در سال ۱۹۹۷ از سوی ملکه الیزابت دوم لقب شوالیه دریافت کرد و هنگامی که برای محبوبیت بخشیدن به فوتبال در امریکای شمالی به واشنگتن رفت، رئیس‌جمهور امریکا از او استقبال کرد. میزبان درباره میهمانش گفت: «نام من رونالد ریگان است، رئیس جمهوری امریکا. اما شما نیازی به معرفی ندارید، چون همه می‌دانند پله کیست.»
پله نخستین قهرمان ملی سیاهپوست مدرن برزیل بود، اما به ندرت از نژادپرستی حرف زد در کشوری که اقلیت سفیدپوست ثروت و قدرت را در اختیار دارند.

آمار متفاوت

منابع مختلف با استناد به بازی‌های متفاوت آمار گل متنوعی از پله منتشر می‌کنند که از ۶۵۰ گل در بازی‌های لیگ تا ۱۲۸۱ گل در تمام بازی‌ها که برخی مقابل رقبای سطح پایین در مسابقاتی نه چندان معتبر به ثمر رسیده، متغیر است.

بازیکنی که به لقب «سلطان» شناخته می‌شد، در ۱۷ سالگی در جام جهانی ۱۹۵۸ به جهان معرفی شد که جوان‌ترین بازیکن تاریخ جام جهانی است. او بعد از زدن دو گل در برد ۵ بر ۲ برزیل در فینال مسابقات مقابل سوئد میزبان روی شانه هم‌تیمی‌هایش رفت.

در سال ۱۹۶۲ که برزیل با موفقیت از عنوان قهرمانی خود دفاع کرد، پله به‌دلیل مصدومیت تنها دو بازی انجام داد، اما پله نماد کشورش در قهرمانی جام جهانی ۱۹۷۰ در مکزیک بود. او در پیروزی ۴ بر یک فینال مقابل ایتالیا که آخرین بازی‌اش در جام جهانی بود، یک گل زد و یک پاس گل استثنایی به کارلوس آلبرتو داد که گل آخر را بزند. جام جهانی ۱۹۶۶ برای او تلخ بود و برزیل از مرحله گروهی حذف شد.

پله در مجموع ۱۱۴ بازی برای برزیل انجام داد و ۹۵ گل زد که ۷۷ تا در بازی‌های رسمی بود. کارش با سانتوس به سه دهه کشید و در پایان فصل ۱۹۷۲ نیمه بازنشسته شد. باشگاه‌های ثروتمند اروپایی به‌دنبال جذب او بودند، اما دولت برزیل مداخله کرد و با اشاره به اینکه او سرمایه ملی است، اجازه رفتن نداد.

ابداع ژوگو بونیتو

سبک بازی خاص او باعث ایجاد ترکیب «ژوگو بونیتو» که پرتغالی «بازی زیبا» است شد و با انتشار زندگینامه او در سال ۱۹۷۷ با عنوان «زندگی من و بازی زیبا» این عبارت به لغتنامه فوتبال اضافه شد. او در سال ۱۹۷۵ و در ۳۴ سالگی به نیویورک کاسموس پیوست و در سه فصل بازی برای این تیم ۶۴ گل زد. پله در اول اکتبر ۱۹۷۷ در دیداری نمایشی بین کاسموس و سانتوس در مقابل ۷۷ هزار هوادار از فوتبال خداحافظی کرد در حالی که هر نیمه برای یک تیم بازی کرد. آن بازی را خیلی از چهره‌های شاخص ورزش از جمله محمدعلی کلی از نزدیک تماشا کردند.

سال‌های بعد از فوتبال

زندگی پله بعد از فوتبال اشکال مختلفی پیدا کرد. او به سیاست روی آورد و وزیر ورزش برزیل شد، تاجر ثروتمندی شد و به‌عنوان سفیر یونسکو و سازمان ملل متحد فعالیت کرد. او در فیلم‌هایی بازی کرد، در برنامه‌های متعددی مشارکت داشت و حتی در موسیقی محبوب برزیلی آهنگ‌هایی را ضبط و سی‌دی‌هایی منتشر کرد.

پله در سال‌های پایانی عمرش بیشتر روی ویلچر دیده شد و در جشن رونمایی از مجسمه‌اش به‌عنوان نماد تیم قهرمان برزیل در جام جهانی ۱۹۷۰ شرکت نکرد. پله جشن تولد ۸۰ سالگی خود را در کنار افراد معدودی از خانواده‌اش برگزار کرد.