ایران گورستان ماشین آلات فرسوده

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: فرسودگی ماشین‌آلات صنعتی، معدنی و کشاورزی یکی از معضل‌های جدی است که از دولت گذشته به دولت سیزدهم به ارث رسیده است. کارشناسان و اهالی صنعت، عمر متوسط ماشین‌آلات معدنی را بیش از ۴۰ سال، کشاورزی را ۲۷ سال، راه سازی را ۲۶ سال و صنعتی را ۳۰ سال می‌دانند و این در حالی است که قطعات و لوازم یدکی برخی از ماشین‌آلات به جهت آنکه چندین سال از تولید آن می‌گذرد، در بازار وجود ندارد و عملاً اگر دستگاه و ماشین‌آلات دچار مشکل می‌شود، صاحب کارگاه، کارخانه و واحد معدنی و کشاورزی مجبور به کنار گذاشتن دستگاه و کاهش فعالیت می‌شود.

در ۸ سال فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم بار‌ها به فرسودگی ماشین‌آلات اشاره شد، اما هیچ اقدامی برای بهبود و جلوگیری از افزایش سن ماشین‌آلات صورت نگرفت و حتی ممنوعیت‌هایی نیز برای واردات گذاشته شد.

از طرف دیگر اینکه قیمت ماشین‌آلات بخصوص در حوزه معدن بسیار سنگین است و خیلی از پیمانکاران و فعالانلوازم اقتصادی توان خرید آن را ندارند از همین رو نیاز است که دولت در قالب‌های مختلف، چون پرداخت تسهیلات و یارانه این بخش را حمایت کند. در گذشته فعالان حوزه معدن، کشاورزی و صنعت، هیچ حمایتی دریافت نکردند و البته با سد‌هایی هم مواجه شدند.

با توجه به اینکه سن ماشین‌آلات رو به افزایش است و این امر در آینده می‌تواند بحران زا باشد، بایستی در مورد این مهم، برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد. آمار دیگری حکایت از آن دارند که فرسودگی ماشین‌آلات بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از کارایی فعالیت‌ها در حوزه‌های معدن، کشاورزی و صنعت کم کرده است و این اتفاق برای کشوری که مورد سخت‌ترین و ظالمانه‌ترین تحریم‌ها قرار گرفته، بشدت خطرناک است.

ممنوعیتی برای واردات نیست

برخی از فعالان معدنی و کشاورزی می‌گویند که اگر ماشین‌آلات سنگین تعویض شود و سن این نوع از ناوگان کاهش پیدا کند، ضمن افزایش بهره‌وری شاهد رشد تولیدات معدنی، کشاورزی و صنعتی خواهیم بود. دولت سیزدهم منعی برای واردات ماشین‌آلات سنگین لحاظ نکرده و تنها دلیلی که نمی‌توان ماشین‌آلات سنگین را وارد کشور کرد، ساخت داخل است؛ اگر تولیدکننده داخلی توانایی ساخت ماشین‌آلات سنگین را داشته باشد، واردات آن ممنوع است. لیستی که اخیراً با عنوان فهرست کالا‌های مشمول ممنوعیت واردات در سال ۱۴۰۱ منتشر شده، نشان می‌دهد که دولت بخوبی کالا‌های تولید داخل را شناسایی کرده است و از همین رو در راستای حمایت از تولید دیگر کالا‌های مشابه خارجی وارد کشور نمی‌شود.

وجیه اله جعفری، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند به سمت ساخت و طراحی قطعات ماشین‌آلات صنعتی بروند، اما نیازی که کشور دارد، بسیار بیشتر است؛ لذا در این حوزه بایستی برنامه‌ریزی جدی‌تری صورت گیرد تا بتوان نسبت به نوسازی و کاهش سن ماشین‌آلات اقدام کرد.

او با بیان اینکه کاهش سن ماشین‌آلات تأثیر مستقیم بر تولید دارد، تصریح کرد: اگر ماشین‌آلات مجهز و جدید وارد فعالیت‌های معدنی و صنعتی شود، شاهد افزایش تولید و افزایش صادرات خواهیم بود.

تدوین سند راهبردی ساخت ماشین‌آلات سنگین

مهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت صمت نیز گفت: وزارت صنعت، معدن وتجارت به‌دنبال اجرای سیاست یکپارچه و متوازن در حمایت از ماشین‌آلات کشاورزی، صنعتی، معدنی، راه‌سازی و ساختمان‌سازی در سال‌جاری است، از همین رو بنا شد در هر حوزه‌ای که ظرفیت ساخت داخل وجود دارد، استفاده و در صورت کمبود، نیاز بخش‌های مختلف از طریق واردات تأمین شود.

او ادامه داد: در حال حاضر سند راهبردی ساخت ماشین‌آلات صنعتی، معدنی، کشاورزی و راه‌سازی با مشارکت فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان در دست تهیه و تدوین است و امیدواریم تا آبان ماه آماده شود.

مدیران برخی از واحد‌های صنعتی اعتقاد دارند که در حال حاضر صنعتگران داخلی بواسطه مهندسی معکوس توانسته‌اند به غیر از موتور و گیربکس و البته برخی از قطعات حساس، ماشین‌آلات و قطعات راه سازی، معدنی و کشاورزی را تولید کنند. اما اکثراً فعالان اقتصادی بر این امر اصرار دارند که سفارش‌گذاری در شرکت‌های خارجی انجام شود تا واردات انجام شود. از همین رو می‌گویند که کشور به حداقل ۱۶ هزار دستگاه و ماشین‌آلات نیاز دارد.

با وجود آنکه واردات ماشین‌آلات برای کشور به یک الزام درآمده است، اما در برخی از ماشین‌آلات بواسطه احیای کارخانه‌های هپکو و آذراب در دولت سیزدهم، در آینده‌ای نزدیک، شاهد شرایط و وضعیت خوبی خواهیم بود. در ۵ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۰ درصد افزایش تولید در تراکتور ثبت شده است که البته این عدد در نیمه دوم سال‌جاری، با سرعت بیشتری افزایش خواهد یافت. با این اوصاف راهبرد وزارت صمت باید این باشد که با استفاده از ظرفیت‌های خالی موجود و همچنین سفارش‌گذاری به کارخانجات داخلی به سمت واردات ماشین‌آلات و دستگاه‌هایی برود که بخش‌های کشاورزی، صنعتی و معدنی نیاز مبرم به آن‌ها دارند.

پایان گورستان ماشین‌آلات فرسوده

یکی از اشتباهاتی که دولت‌های گذشته و بخصوص دولت روحانی داشت، واردات ماشین‌آلات دست دوم و مستعمل به کشور بود. واردات ماشین‌آلات قدیمی ایران را به گورستان ماشین‌آلات معدنی و حتی کشاورزی تبدیل کرده است و حتی تولیدکنندگانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند بیشتر مونتاژکار هستند؛ لذا وجود چنین شرایطی واردات ماشین‌آلات را به یک الزام تبدیل کرده است.

چندی پیش احد علیخانی، کارشناس حوزه صنعت و معدن گفت: تحریم‌ها و عدم واردات ماشین‌آلات صنعتی و معدنی و کشاورزی مناسب، کشور را نیازمند کرده که نوسازی این ناوگان هر چه سریع‌تر انجام شود. متأسفانه هم اکنون تولیدکنندگان این نوع ماشین‌آلات اکثراً مونتاژ کار هستند و اگر قانونگذار حمایت از این تولیدکنندگان را مدنظر قرار دهد می‌تواند با مشوق‌های صادراتی از این تولیدکنندگان ماشین‌آلات حمایت لازم را به عمل بیاورد.

لزوم تأمین نیاز کشور به ماشین‌آلات از طریق واردات

در این میان عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران هم بر لزوم تأمین نیاز کشور به ماشین‌آلات معدنی و راه‌سازی از طریق واردات تأکید کرده و گفته است: اگر این دسته از ماشین‌آلات را وارد نکنیم بخشی از تولیدمان در بخش معدن و همچنین پروژه‌های راه‌سازی با مشکل مواجه خواهد شد. بخشی از ماشین‌آلات مورد نیاز بخش صنعت در داخل کشور تولید می‌شوند و در این زمینه باید تمهیداتی اندیشیده شود تا شاهد واردات آن‌ها نباشیم؛ با این حال ماشین‌آلات راه‌سازی و معدنی همچون بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر و ... در کشور تولید نمی‌شوند و باید از طریق واردات تأمین شوند.

او ادامه داد: هرچند شرکت هپکو از توان خوبی برای تولید ماشین‌آلات صنعتی برخوردار است، اما هیچ‌گاه توانی برای تولید ماشین‌آلات سنگین نداشته است و اگر این دسته از ماشین‌آلات را وارد نکنیم بخشی از تولیدمان در بخش معدن و همچنین پروژه‌های راه‌سازی با مشکل مواجه خواهد شد.

او به فرسودگی ماشین‌آلات و همچنین قیمت‌های بالای آن‌ها در کشور اشاره کرد که نوسازی این ناوگان را لازم می‌کند و اظهار داشت: با این حال در بخش‌هایی همچون فرآوری سنگ، وسایل و ماشین‌آلات ریخته‌گری، ساخت کوره‌های القایی و قوسی به خودکفایی رسیده‌ایم و از توان بسیار خوبی بهره‌مندیم و نیازی به خارج نداریم، اما در تولید ماشین‌آلات معدنی ضعف داریم.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران همچنین به تعطیلی بیش از پنج هزار معدن کوچک و متوسط در کشور اشاره و اضافه کرد: نیمی از مشکلات این معادن راکد را عدم تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز تشکیل می‌دهد. عمده مشکل معدنکاری کشور کمبود ماشین‌آلاتی، چون لودر، بولدوزر و بیل مکانیکی است.

او یادآور شد: معادن و شرکت‌های بزرگ کشور قادر به تأمین ماشین‌آلات بزرگ مورد نیاز خود هستند، اما تا امروز این ماشین‌آلات در اختیار معادن کوچک و متوسط به‌منظور توسعه فعالیت‌هایشان قرار داده نشده است.

منع قانونی برای واردات ماشین‌آلات سنگین وجود ندارد

سید رضا محتشمی‌پور، معاون امور معادن و فرآوری مواد وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: طی چند سال گذشته، وضعیت خوبی در تأمین و خریداری ماشین‌آلات معدنی نداشته‌ایم و همین امر سبب شده در فعالیت‌های معدنی با چالش مواجه شویم. براین اساس در دولت سیزدهم سعی شده، مشکلات و چالش‌ها را به حداقل برسانیم بر این اساس در حال حاضر هیچ منع و مشکلی در واردات ماشین‌آلات سنگین به کشور وجود ندارد و لذا فعالان اقتصادی می‌توانند ماشین‌آلات زیر ۵ سال را که ساخت داخل نداریم وارد کشور کنند.
او با اشاره به فعالیت‌های انجام شده برای ساخت ماشین‌آلات سنگین خاطرنشان کرد: شرکت‌ها و مجموعه‌ها می‌توانند برای تأمین ماشین‌آلات موردنیاز با صندوق ضمانت فعالیت‌های معدنی در ارتباط باشند.