تمسک به سیاست «تغییر»

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا) یکی از مؤسسات معتبر و پرسابقه در حوزه کتابداری است. نظرات، معیار‌ها و استاندارد‌های این فدراسیون در زمینه فعالیت‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی بویژه در حوزه کتابخانه‌های عمومی، برآیند فعالیت تعداد زیادی از متخصصین کتابداری و اطلاع‌رسانی در سراسر جهان است و توجه به این معیار‌ها در پیگیری فعالیت انواع کتابخانه‌ها، با توجه به امکانات بومی هر منطقه، راهگشا و راهبردی است.

آنطور که در تاریخچه شکل‌گیری ایفلا آمده؛ فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری در سال ۱۹۲۷ در ادینبورگ تأسیس شد. هدف این انجمن گسترش همکاری در زمینه کتابداری و کتابشناسی بخصوص ادامه پژوهش‌ها و ارائه طرح‌ها و پیشنهاد‌های مربوط به روابط بین‌المللی کتابخانه‌ها، انجمن‌های کتابداری، کتاب‌شناسان و سایر سازمان‌های وابسته است. فعالیت‌های ایفلا از طریق جلسات شورای ایفلا و تعدادی از بخش‌ها و کمیته‌ها صورت می‌گیرد که همگی مسائل علمی کتابداری بین‌المللی مانند فهرستگان‌ها، امانت بین‌المللی، مبادله، کتابخانه‌های ملی و بین‌المللی، کتابخانه‌های عمومی، امور مربوط به کودکان، ساختمان کتابخانه، آموزش کتابداری، نسخه‌برداری، کتاب‌نامه‌نویسی و... را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

در سوی دیگر، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز به‌عنوان اصلی‌ترین متولی کتابخانه‌ها در کشور همان‌طور که از نامش پیداست، مهم‌ترین مکان و مرکز برای رفع نیاز‌های اطلاعاتی مردم در چهارچوب جغرافیایی ایران به‌حساب می‌آید. چه‌آنکه اساساً ماهیت کتابخانه‌های عمومی با توجه به وسعت خدمات و پراکندگی طیف مخاطبان و کاربرانشان، همیشه در حال تغییر و تحول ساختاری و کارکردی هستند. متولی کتابخانه‌های عمومی در قالب نهادی فرهنگی با هویت اسلامی و ایرانی‌اش اثرگذاری بر جامعه، آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی آموزشی و ارشادی و ارتقای مطالعه مفید با نیروی انسانی متعهد، متخصص و آموزش دیده را سرلوحه فعالیت‌ها و برنامه‌هایش قرار داده است.

طبق آنچه در سند چشم‌انداز نهاد در افق ۱۴۰۴ نیز عنوان شده؛ ایستادن در جایگاه نخست در منطقه و حضور در میان ۱۵ کشور برتر جهان از حیث عضویت سرانه، فضا، منابع و امانت دورنمای این پایگاه فرهنگی در سیاستگذاری‌های کلانش است. نهاد در عین‌حال مسئولیت تأسیس، ساخت، تجهیز و بازسازی، توسعه و مدیریت و نظارت و سایر امور کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور را نیز برعهده دارد. اما به ایفلا و فصل مشترکش با نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بازگردیم. وقتی اهداف کلیدی و محوری این فدراسیون بین‌المللی با نهاد را در کنار یگدیگر قرار می‌دهیم به اشتراکات فراوانی می‌رسیم؛ تشابهاتی که مسیر یکسان این دو مرکز و همکاری‌های فوق‌العاده کارگشایی را که می‌توانند با هم برقرار کنند اثبات می‌کند: «ایجاد زمینه مناسب برای دسترسی عادلانه به اطلاعات» و «بالا بردن کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی از طریق تنظیم استاندارد‌های متناسب» و «روشن کردن اهمیت آموزش و لزوم گسترش توانایی‌های تخصصی کتابداران»، «دفاع از مردم‌‎سالاری از طریق دسترسی همگانی بدون تبعیض به اطلاعات در کتابخانه‌های عمومی» و «بهره‌جستن از فناوری‌های مطالعاتی نوین»، «ایجاد سواد اطلاعاتی»، «گسترش مطالعه در قالب پروژه‌های فعال در حوزه آموزش» و «گسترش تعداد اعضا»، «ایجاد برابری و هماهنگی بین نیاز کاربران با دیدگاه‌های پدیدآورندگان» و «فعال کردن و مدیریت جنبه‌های تجاری در حوزه کتابخانه‌های عمومی».

با توجه به تحولات و فناوری‌های روزافزون تکنولوژی در عرصه اطلاعات، تمسک به سیاست «تغییر» بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد. شاید همین ضرورت باعث شده تا نهادی در قامتِ ایفلا و سازمانی مثل یونسکو با رهنمود‌های خود به کتابخانه‌های عمومی سرتاسر دنیا تلاش دارند تا دست در دست یکدیگر شبکه و همکاری استوار میان کتابخانه‌ها و سایر نهاد‌های اجتماعی برقرار کنند. رویکرد تحول‌خواهانه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دوره جدید فعالیت‌هایش با پیگیری، تعمیق و استحکام پیوند و ارتباط با ایفلا به‌عنوان معتبرترین تشکل حرفه‌ای پشتیبان در حوزه کتابداری صفحه‌ای جدید و نوین در بسط و گسترش کتابخوانی طبق جدیدترین روزآوری‌ها باز کرده است.

افتتاح کتابخانه‌های مرکزی مدرن در سال‌های اخیر توسط نهاد می‌تواند طلیعه نهضتی سترگ در آینده‌ای نه‌چندان دور باشد. دیپلماسی فرهنگی نهاد با تکیه بر ارتباطات راهبردی در حوزه‌های پژوهشی و نرم‌افزاری در سطح بین‌الملل می‌تواند به مثابه مقومی کارا، رویه‌ای دیگر از عیار بالقوه کتابخانه‌های عمومی را بالفعل و در خدمت اهداف ممتاز فرهنگی کشور در این حوزه قرار دهد.