باور‌های مخدوش

به گزارش مجله خبری نگار فیلم سینمایی عنکبوت به کارگردانی ابراهیم ایرج زاد با عبارت - این فیلم برگرفته از پرونده واقعی - پیرامون شناخت ناقص و گزینشی از دین و برداشت‌های کج و معوج از احکام و معارف اسلامی است که به فاجعه‌ای دهشتناک در شهر مشهد در سال‌های ۷۹ و ۸۰ منجر می‌شود. فیلم با شخصیت پردازی درست و حساب شده رویکردی واقع گرایانه دارد و به نقش و تاثیر رسانه ها، تریبون‌ها و آموزه‌های خانوادگی در پدید آمدن مردی که شانزده زن خیابانی را به قتل رسانده و از کردارش رضایت دارد می‌پردازد.

مرد جنایتکار نماد قشری از جامعه است که شناختی محدود و معیوب از احکام و دستورات نجات بخش دینی دارند و حکم صادر می‌کنند و از میان انبوه منکرات و معضلاتی که جامعه را احاطه کرده؛ قتل و حذف فیزیکی زنان خیابانی را راهی بنیادین برای محو پلیدی‌ها وناپاکی‌ها قلمداد می‌کنند؟! آن‌ها از مفاهیم و هنجارهای؛ حقوق انسانی، عدالت، غیرت، شرافت، ناموس، حرمت، تعصب، ... شناختی نامتعارف و قضاوتی عجیب دارند و دچار انحراف و خطا‌های هولناک رفتاری می‌شوند و اقداماتشان برای جامعه پرهزینه و غیر قابل جبران است.

سعید حنایی (محسن تنابنده) قاتل شانزده انسان خطاکار، تصور می‌کند در راستای افکار و باور‌های مذهبی‌اش خالصانه گام برداشته و مستحق پاداش است و نه تنها از کردارش نادم و پشیمان نیست بلکه معتقد است بارش باران پس از قتل زنان خیابانی مطرود، نشانه خشنودی پروردگار وصحت اعمالش می‌باشد! فیلم مرد جانی را به نمایش می‌گذارد که در ظاهر زندگی طبیعی و معمولی دارد. برای رفاه خانواده اش تلاش می‌کند و بر این باور است زنان خیابانی باعث و بانی فساد جامعه اند و از آنجا که حاکمیت در این زمینه اقدام کارسازی انجام نمی‌دهد خودسرانه دست بکار می‌شود و زنان خیابانی را مجازات می‌کند.

فیلم نیم نگاهی به حال و روز زنان خیابانی می‌اندازد و نشان می‌دهد این زنان پس زده و فراموش شده از سر تنگدستی، اعتیاد، ناچاری، بی پناهی، ... به تن فروشی روی می‌آورند و درآمد نامشروع زنان صرفا برای امرار معاش و سیرکردن شکم گرسنه خانواده شان است. کارگردان برای اینکه فیلمش به سرنوشت شوم خانه پدری استاد کیانوش عیاری دچار نشود قدری دست به عصا جهانش را خلق می‌کند و روی شخصیت سعید بیشتر متمرکز است و افکار و باور‌های قیم مابانه و خوفناک او را تا حدودی عیان می‌سازد و این پیام را می‌دهد که سعید حنایی به ظاهر مذهبی و زنان خیابانی واخورده هر دو قربانی شرایط می‌باشند، سعید ماحصل ترویج اندیشه‌های ناقص و برجسته سازی بخش محدودی از معارف زلال دینی توسط رسانه‌ها و تریبون داران افراطی است و زنان خیابانی ثمره ناتوانی حکمرانان در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ... است.

بازی محسن تنابنده در نقش سعید حنایی مشهور به قاتل عنکبوتی هوشمندانه و چشمگیر از آب درآمده. موسیقی، گریم، نورپردازی و نمادسازی‌ها در خدمت انتقال موثر محتوا و مضمون فیلم است، ماهی که در آسمان پشت ابر نمی‌ماند و سرانجام حقیقت آشکار می‌شود، چراغ جلوی موتور سعید که همواره خراب است و قادر نیست مسیر حرکت درست را در دل تاریکی شب نشان دهد، صدای قطار و تداوم شوربختانه معضلات اجتماعی، نقش روشنگرانه و جسورانه سینما در طرح آسیب ها، لاپوشانی و بی اعتنایی متولیان فرهنگی و اجتماعی نسبت به چالش‌های اجتماعی، ... گوشه‌ای از ایما و اشاره‌هایی است که در پس زمینه‌های عنکبوت هویدا می‌شود.

فیلم عنکبوت ژست کاذب سینمای نقد اجتماعی که این روز‌ها در سینما و پلتفرم‌ها رایج شده به خود نمی‌گیرد و ماجرای هشدار دهنده و تامل برانگیز سعید حنایی قاتل زنجیره‌ای را بدونه گوشه و کنایه زدن صادقانه بازگویی و بازسازی می‌کند تا از تکرار چنین فجایع غم باری در ایران جلوگیری شود.