لزوم متناسب سازی پایانه‌های مرزی برای ترانزیت کالا/ سهم ناچیز ایران در ترانزیت کالای بین‌المللی

به گزارش مجله خبری نگار،یکی از مهم‌ترین دلایل عدم اقبال تجار و فورواردر‌های خارجی به کریدور‌های ترانزیتی ایران، رویه‌های اداری پیچیده و اتلاف زمان قابل توجه در مسیر‌های عبوری از ایران است. عمده این معضلات در پایانه‌های مرزی زمینی و دریایی کشور متمرکز بوده و باعث شده تا جایگاه ایران در شاخص جهانی لجستیک بانک جهانی رتبه ۶۴ باشد. در نتیجه این مشکلات، ایران علی‌رغم موقعیت جغرافیایی ممتاز خود سهم ناچیزی در ترانزیت کالا‌های بین المللی دارد. در حال حاضر عمده ترانزیت ایران محدود به محموله‌های کشور‌های همسایه است، نه تجارت بین قاره ای.

در شرایطی که سایر کشور‌های منطقه نسبت به بازار راهبردی و رونق آفرین ترانزیت آگاه شده و در رقابتی تنگاتنگ سعی در جذب جریان‌های ترانزیتی به مسیر‌های گذرنده از خود دارند، لازم است تا ایران نسبت به حفظ و ارتقاء بازار حمل‌ونقل و ترانزیت خود هوشیار باشد.

مهم‌ترین اقدام در این زمینه مانع‌زدایی از رویه‌های ترانزیت کالا در کشور و تسهیل عبور محموله‌های بین المللی از خاک ایران است. این اقدامات باید در ابعاد زیرساختی و اداری در دستور کار قرار گیرد. در شرایطی که رویه‌ها و زیرساخت‌های موجود در پایانه‌های مرزی و بندری منجر به معطلی‌های چندروزه در مرز شده و گیر افتادن کامیون‌های ترانزیتی در صفوف چندین کیلومتری پشت پایانه‌ها منجر به رویگردانی تجار، رانندگان و شرکت‌های حمل و نقل بین المللی از مسیر‌های ایران شده، لازم است تا اقدامی موثر و راهگشا در پایانه‌های اصلی ترانزیتی کشور اجرا شود. بانک جهانی در آخرین گزارش خود رتبه ایران را در کارایی فرآیند‌های مرزی و ترخیص گمرکی در رتبه ۷۱ ام جهان ارزیابی کرده است. این رتبه برای کشوری مانند ایران که در چهارراه حمل و نقل بین قاره‌ای جهان قرار گرفته هشدار دهنده است.

راه حلی که می‌تواند در کوتاه مدت اثر مثبتی بر ترانزیت داشته باشد، متناسب سازی پایانه‌های اصلی کشور برای ترانزیت کالا است. در این راستا لازم است تا علاوه بر خطوط موجود پایانه‌ای که برای ارزیابی کالا و مدارک تعبیه شده، قسمت ویژه‌ای برای ترانزیت کالا ایجاد گردد.

در حال حاضر بیش از ۱۰ دستگاه مختلف در پایانه‌های مرزی مستقر بوده و هرکدام اقدام به اعمال پروتکل‌های خود بر کالا‌ها و حامل‌های ورودی و خروجی می‌نمایند. بروکراسی‌های زمانبر اغلب این دستگاه‌ها موجب معطلی کالا‌ها و حامل‌ها در پایانه‌ها می‌گردد. این در حالی است که رویه اداری ترانزیت نسبت به واردات و صادرات دارای پیچیدگی کمتری است. با این حال به دلیل مشترک بودن امکانات فنی، زیرساختی و انسانی برای کل رویه‌های صادرات، واردات و ترانزیت، محموله‌های ترانزیتی نیز میان هزارتوی بروکراتیک سایر کالا‌ها گیر کرده و معطل می‌مانند. در چنین شرایطی مزیت رقابتی کریدور‌های ترانزیتی ایران متاثر از این اتلاف زمان کاهش می‌یابد.

در راستای حل چنین معضلی لازم است تا به طور ویژه برای عبور محموله‌های ترانزیتی قسمت‌های جداگانه‌ای در پایانه‌های زمینی و دریایی تعریف شود تا بار‌های ترانزیتی که مهم‌ترین عامل برای آن‌ها زمان است، بدون معطلی از پایانه‌ها و محور‌های مواصلاتی کشور عبور کنند. در این راستا همه دستگاه‌های دست اندرکار در ترانزیت، نیرو‌ها و جایگاه‌های جداگانه‌ای برای ترانزیت در پایانه‌ها تعریف کرده و این رویه مستقل از سایر رویه‌ها انجام خواهد شد. این کار گامی رو به جلو برای تسهیل و تقویت کریدور‌های ترانزیتی ایران در تجارت جهانی است.