اختلالات خوردن و ورزش: چرا ورزشکاران در معرض خطر بیشتری هستند؟

اختلال خوردن در ورزشکاران

مجله خبری-سبک زندگی نگار: اگر چه ورزش یکی از بهترین راه‌ها برای حفظ سلامت جسمی و روحی و تناسب اندام و افزایش اعتماد به نفس می‌باشد، اما در صورتی که با استرس و نگرانی به علت مسائلی مانند نگرانی برای برنده شدن در رقابت ها، حفظ وزن و تناسب اندام و تلاش برای جلوگیری از چاقی و .. همراه باشد، تأثیر بسیار بدی بر روی تغذیه ورزشکاران می‌گذارد. به طوری که در یک مطالعه مشخص شد که حدود ۱۴ درصد از ورزشکاران زن و ۳ درصد از ورزشکاران مرد دچار اختلال در غذا خوردن و بی اشتهایی هستند.

انواع اختلال خوردن در ورزشکاران

اختلالات خوردن در ورزشکاران شامل دو نوع بی اشتهایی عصبی و گرسنگی عصبی یا پر خوری عصبی است. هر دوی این اختلالات چه در مورد ورزشکاران و چه غیر ورزشکاران جدی بوده و ممکن است دارای عوارض خطرناکی باشند. برای رفع این مشکل باید سریع به پزشک مراجعه کرد و برای بهبود آن اقدام کرد.

بی اشتهایی عصبی

اختلال خوردن در ورزشکاران کاهش وزن شدید را به دنبال می‌آورد

در این نوع اختلال که به انگلیسی Anorexia nervosa نامیده می‌شود، فرد مبتلا دچار وسواس زیادی در مورد غذا می‌باشد و سعی دارد کالری خود را محدود کند که در نتیجه‌ی این کار وزن آن‌ها خیلی کاهش می‌یابد.

این افراد بیشتر تمایل دارند که تصویر خیلی بدی از بدن خود داشته باشند و مدام فکر می‌کنند که دارای اضافه وزن هستند، حتی اگر در واقعیت خیلی لاغر و کم خوراک باشند. در این نوع اختلال فرد ممکن است به علت محدود کردن مصرف غذایی شدید و یا ورزش بیش از اندازه ۱۵ تا ۶۰ درصد وزن طبیعی خود را از دست بدهد.

آن‌ها اغلب تمرینات سخت و رژیم غذایی خاصی را دنبال می‌کنند و برای نخوردن غذا بهانه‌های مختلفی مانند برنامه‌های تمرینی، مسافرت و .. می‌آورند. این کاهش وزن ممکن است در ابتدا باعث بهبود عملکرد ورزشی آن‌ها شود، اما به مرور ادامه دادن این روند باعث ایجاد انواع مشکلات سلامتی می‌شود.

این عارضه در زنان ورزشکار بیشتر از مردان ورزشکار دیده می‌شود. در یک مطالعه نشان داده شد که بیشتر از یک سوم زنان ورزشکار دچار علائمی شده اند که آن‌ها را در خطر بی اشتهایی عصبی قرار می‌دهد. مردان ورزشکار نیز در معرض خطر هستند مخصوصا آن دسته از ورزش‌هایی که بر روی رژیم غذایی، ظاهر، سایز و وزن مورد نیاز ورزشکاران تأکید دارند.

گرسنگی عصبی

اختلالات خوردن در ورزشکاران در زنان بیشتر از مردان شایع است

گرسنگی یا پر خوری عصبی (Buliama nervosa) نیز نوع دیگری از اختلالات خوردن در ورزشکاران است که در مقابل بی اشتهایی عصبی قرار دارد. در این اختلال فرد مبتلا به گرسنگی عصبی نیاز شدیدی به خوردن غذا دارد و سپس برای جبران و سوزاندن کالری اضافی اقدام به انجام تمرینات ورزشی سخت کرده و بیش از حد ورزش می‌کند یا ایجاد استفراغ می‌کند.

بی اشتهایی عصبی در ورزشکاران دارای چه علائمی است؟

ورزشکارانی که دچار اختلالات خوردن و بی اشتهایی عصبی هستند ممکن است دارای علائم زیر باشند:

•کاهش شدید وزن

•وسواس فکری در مورد غذا و کالری و وزن بدن

•استفاده از لباس‌هایی که آن‌ها را لاغر‌تر نشان دهد

•نوسانات فکری و روحی

•استفاده از ملین‌ها و دیورتیک‌ها برای کاهش وزن

•دوری کردن از فعالیت‌هایی که مربوط به غذا خوردن است

کدام ورزش‌ها باعث ایجاد اختلال در خوردن می‌شوند؟

اختلالات خوردن در ورزشکاران موجب یک بی نظمی در برنامه غذایی می‌شود

از جمله ورزش‌هایی که زمینه را برای ایجاد این اختلال فراهم می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•ورزش‌هایی که تأکید آن‌ها بر ظاهر و وزن بدن می‌باشد، مانند ژیمناستیک، غواصی، بدن سازی یا کشتی

•ورزش‌هایی که بر کل بدن فرد تمرکز دارد مانند دویدن، رقص، غواصی، باله، ورزش‌های رزمی، ورزش‌های تیمی مانند فوتبال و بسکتبال

•ورزش‌های استقامتی مانند دویدن، شنا، قایقرانی و ...

عوارض بی اشتهایی عصبی

همان طور که در ابتدا اشاره شد این نوع اختلال بیشتر در بین زنان ورزشکار شایع است و برای آن‌ها عوارضی را به دنبال خواهد داشت که شامل موارد زیر است:

•بی نظمی در تغذیه

•اختلال در چرخه قاعدگی

•پوکی استخوان

•کاهش عملکرد ورزشی

اختلال در غذا خوردن باعث ایجاد یک تغذیه نامناسب و بی نظم می‌شود و این امر می‌تواند منجر به از بین رفتن چند دوره قاعدگی پی در پی شود که به آن آمنوره گفته می‌شود. این امر سبب ایجاد مشکلات دیگری مانند کاهش شدید کلسیم و تراکم استخوانی شده و ورزشکاران زن را در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دهد. همه این شرایط نگران کننده است و سلامتی فرد را تهدید می‌کند.

خطر اختلالات تغذیه نه تنها برای زنان ورزشکار بلکه برای دختران نوجوان غیر ورزشکار نیز ممکن است پیش بیاید. زیرا تغییرات بیولوژیکی و رشد، فشار همسالان، فشار‌های اجتماعی و تغییرات سریع در شرایط زندگی که در سال‌های نوجوانی رخ می‌دهد، آن‌ها را در معرض خطر بیشتر در ارتباط با اختلالات خوردن قرار می‌دهد.

عوارض کلی پر خوری عصبی و بی اشتهایی عصبی

بی اشتهایی عصبی و پر خوری عصبی هر دو دارای عوارضی برای افراد مبتلا می‌باشند. از جمله مهمترین عوارض شامل موارد زیر است:

•سوء تغذیه

•فشار خون پایین

•کم آبی بدن

•ضربان غیر طبیعی قلب

•به هم خوردن تعادل الکترولیت

•آمنوره یا قطع چرخه قاعدگی در زنان

•پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوانی

•بی نظمی در خواب

بر اثر نرسیدن مواد غذایی مورد نیاز به بدن و به هم خوردن تعادل مایعات و الکترولیت، خطر پوکی و شکستگی استخوان افزایش یافته و همچنین باعث ایجاد بیماری، ناباروری و شرایط جدی پزشکی مانند کم آبی و گرسنگی می‌شود. عوارض ایجاد شده به طور کلی تمام بدن را درگیر می‌کند و سیستم‌های عصبی، قلبی، غدد درون ریز، تولید مثل، مشکلات اسکلت بدن، دستگاه گوارش، کلیه‌ها و ... را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

راه‌های پیشگیری و درمان اختلالات خوردن در ورزشکاران

برای درمان این اختلال باید به پزشک عمومی، متخصص رژیم غذایی و تراپیست روحی روانی مراجعه کرد و از آن‌ها کمک گرفت. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا این اختلال روحی روانی درمان شود.

اما از آنجایی که همیشه پیشگیری مقدم بر درمان بوده و راحت‌تر است راه‌هایی پیشنهاد می‌شود که شامل موارد زیر است:

•سبک مربی گری مثبت و شخصیت محور به جای سبک مربیگری منفی و عملکرد محور

•حمایت از هم تیمی‌ها و داشتن نگرش سالم نسبت به اندام و جثه ورزشکار

•تأکید مربیان به عوامل مثبت و سازنده مانند انگیزه و اشتیاق به جای تأکید کردن آن‌ها به کاهش وزن و شکل ظاهری بدن

•آموزش صحبت کردن صحیح و حمایت کردن در مورد تغییر صحیح بدن زنان توسط مربیان و والدین

سخن پایانی

اختلالات خوردن در ورزشکاران یک اختلال جدی است که باید ابتدا نوع این اختلال شناسایی شده و نسبت به درمان آن اقدام شود، زیرا در غیر این صورت باعث بروز اختلالاتی در سلامت بدن شده و زندگی فرد مبتلا را تهدید خواهد کرد.