به گزارش مجله خبری نگار، دانشمندان خطرات بالقوه استفاده از قرصهای خوابآور بر مغز را کشف کردهاند. مطالعهای که در ۸ ژانویه در مجله علمی Cell منتشر شد، نشان میدهد که چگونه این داروها در فرآیندهای پاکسازی طبیعی مغز در طول خواب اختلال ایجاد میکنند.
وقتی فرد میخوابد، فرآیندهای مهم خودپاکسازی در مغز از طریق سیستم گلیمفاتیک رخ میدهد. این سیستم که توسط مایکن ندرگارد، متخصص مغز و اعصاب دانمارکی، در سال ۲۰۱۲ کشف شد، مایع مغزی نخاعی اضافی را از مغز خارج میکند که حاوی پروتئینهای بالقوه مضر است. اگر این پروتئینها تجمع یابند، میتوانند خطر ابتلا به بیماریهای مختلف از جمله آلزایمر را افزایش دهند.
محققان دریافتهاند که نوراپی نفرین، انتقالدهنده عصبی، نقش کلیدی در سیستم گلیمفاتیک ایفا میکند. در طول خواب بدون حرکت سریع چشم، مغز تقریباً هر دقیقه موجی از نوراپی نفرین تولید میکند. این هورمون باعث میشود شریانهایی که خون را به مغز منتقل میکنند، تنگ شوند و پس از آن رگها به تدریج تا موج بعدی گشاد میشوند. این مکانیسم نوعی پمپ ایجاد میکند که جریان گلیمفاتیک را تضمین میکند.
در طول آزمایشها، دانشمندان اثرات زولپیدم را بر روی گروههایی از موشهای آزمایشگاهی بررسی کردند. نتایج نشان داد که جوندگانی که این دارو را دریافت کردند، در مقایسه با گروه کنترل، حدود ۵۰ درصد کاهش در سطح نوراپی نفرین مغز داشتند. علاوه بر این، انقباض شریانی شدت کمتری داشت که ساختار خواب طبیعی را مختل کرده و جریان خون گلیال را سرکوب میکرد.
مایکن ندرگارد اظهار میکند که سایر قرصهای خوابآور نیز ممکن است اثر مشابهی داشته باشند، زیرا همه آنها فعالیت عصبی در مغز، از جمله نورونهایی که نوراپی نفرین تولید میکنند را سرکوب میکنند. این مشکل ممکن است بر سایر دستههای دارویی نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، داروهای ضد افسردگی SSRI میتوانند مکانیسم نوسانات نوراپی نفرین را نیز سرکوب کنند.
در طول دهه گذشته، سیستم گلیمفاتیک توجه زیادی از سوی دانشمندان را به خود جلب کرده است. نزدیک به ۲۰۰۰ مقاله علمی منتشر شده است که بسیاری از آنها پیامدهای بالینی دانش در مورد این سیستم را بررسی میکنند. تحقیقات نشان میدهد که روند پیری و تقریباً همه بیماریهای عصبی با کاهش جریان گلیمفاتیک مرتبط هستند.