به گزارش مجله خبری نگار، شاید با دیدن ظاهر عجیب و غریبشان، به این فکر بیفتید که حشرات موجوداتی کاملا متفاوت از سایر حیوانات هستند. اما باورتان نمیشود که آنها چقدر با ما مشترک هستند! در این مقاله با هم به دنیای شگفتانگیز حشرات سفر میکنیم و میبینیم که چرا آنها هم عضوی از قلمرو جانوران (Animalia) به حساب میآیند. پس کمربندهاتان را سفت کنید و آماده شوید تا با این موجودات ریز، اما باورنکردنی آشنا شوید!
حشرات نوعی بیمهره هستند که به شاخه بندپایان (Arthropoda) و رده حشرات (Insecta) تعلق دارند. آنها متنوعترین و پرشمارترین گروه جانوران روی کره زمین هستند و تا به حال بیش از یک میلیون گونه از آنها شناسایی شده است. این تعداد بیش از نیمی از کل موجودات زنده شناخته شده را تشکیل میدهد! باور میکنید؟ آنها را تقریباً در هر زیستگاهی میتوان پیدا کرد، از خشکی و بیابانهای سوزان تا اعماق آبهای قطبی و جنگلهای سرسبز استوایی.
اگر بخواهیم حشرات را دقیقتر توصیف کنیم، باید به ویژگیهای مشترک آنها مانند داشتن سه بخش بدن (سر، سینه و شکم)، شش پا، دو شاخک و یک جفت بال (که البته در برخی گونهها وجود ندارد) اشاره کنیم. بدن آنها توسط لایهای سخت به نام اسکلت خارجی محافظت میشود که همزمان نقش تکیهگاه برای ماهیچهها را هم ایفا میکند. آنها از طریق لولهای به نام نای نفس میکشند و سیستم گوارشی پیچیدهای دارند که با توجه به رژیم غذاییشان متفاوت است.
شاید با خودتان فکر کنید که این ظاهر متفاوت و ویژگیهای خاص، آنها را در دستهای جداگانه از سایر حیوانات قرار میدهد. اما اشتباه نکنید! با وجود ظاهر عجیب و غریبشان، حشرات از نظر علمی همانقدر حیوان به حساب میآیند که ما و سایر پستانداران. آنها ویژگیهای کلیدی جانوران را دارند. بیایید با هم برخی از این ویژگیهای مشترک را مرور کنیم:
چند سلولی (Multicellular): بدن حشرات مانند همه حیوانات از میلیاردها سلول تشکیل شده است که با هم کار میکنند تا عملکردهای حیاتی بدن را انجام دهند.
هتروتونف (Heterotrophic): آنها نمیتوانند خودشان غذا بسازند و برای تامین انرژی به خوردن سایر موجودات یا مواد آلی نیاز دارند.
حساسیت (Sensitivity): حشرات میتوانند محیط اطراف خود را احساس کنند و به تغییرات مانند دما، نور و بو واکنش نشان دهند.
حرکت (Motility): آنها قابلیت حرکت کردن دارند و از طریق پاهایشان جابهجا میشوند.
تولید مثل (Reproduction): حشرات هم با روشهای جنسی و هم غیرجنسی تولید مثل میکنند.
البته درست است که حشرات با گروههایی مانند پستانداران تفاوتهایی دارند، اما این تفاوتها آنها را از قلمرو جانوران خارج نمیکند. آخرین جد مشترک حشرات و انسانها حدود ۵۰۰ میلیون سال پیش زندگی میکرد و به مرور زمان، مسیرهای تکاملی متفاوتی را طی کردند. بنابراین، شباهتها و تفاوتهای ما با حشرات، بازتابدهنده این تاریخچه تکاملی طولانی است.
حشرات نقشهای بسیار مهمی در تعادل اکوسیستمهای مختلف ایفا میکنند. آنها با فعالیتهای خود چرخههای غذایی را تامین میکنند، به گرده افشانی گیاهان کمک میکنند، خاک را تجزیه میکنند و بهعنوان غذا برای بسیاری از موجودات دیگر از جمله پرندگان، خزندگان و پستانداران به شمار میآیند. حتی فضولات آنها هم برای موجودات خاکزی مفید است!
از طرف دیگر، برخی از حشرات نیز میتوانند بهعنوان آفات کشاورزی، ناقل بیماریها یا مزاحم برای انسانها عمل کنند. با این حال، اهمیت آنها در طبیعت همچنان غیرقابل انکار است.
شاید تصور کنید که به دلیل جثه کوچک، حشرات هوش چندانی ندارند. اما تحقیقات نشان دادهاند که آنها برخلاف ظاهر سادهشان، تواناییهای شناختی قابل توجه
همانطور که گفتیم، حشرات برخلاف جثه کوچکشان، از هوش و تواناییهای شناختی قابل توجهی برخوردارند. آنها میتوانند مسیرهای پیچیده را یاد بگیرند، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و برای حل مشکلات از استراتژیهای مختلف استفاده کنند.
برخی از حشرات مانند زنبورها، مورچهها و سوسکها، جوامع پیچیدهای با سلسله مراتب اجتماعی و تقسیم کار دارند. آنها میتوانند با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند و وظایف مختلف را به طور هماهنگ انجام دهند.
حشرات برای یافتن غذا، جفت و پناهگاه از حسهای مختلفی مانند بینایی، بویایی و لامسه استفاده میکنند. برخی از آنها مانند پروانهها و مگسها، حس بینایی بسیار قوی دارند و میتوانند رنگها و الگوهای مختلف را تشخیص دهند.
همچنین حشرات از حس بویایی قوی برای ردیابی منابع غذایی و جفت استفاده میکنند. مورچهها میتوانند با استفاده از ردیابی بو، مسیرهای طولانی را به لانه خود پیدا کنند.
حشرات برای جابهجا شدن در محیط از راههای مختلفی مانند پرواز، خزیدن، پریدن و شنا استفاده میکنند. برخی از حشرات مانند پروانهها و زنبورها میتوانند مسافتهای طولانی را پرواز کنند.
حشرات در طول زندگی خود مراحل مختلفی را از جمله تخم، لارو، شفیره و حشره بالغ طی میکنند. این مراحل دگردیسی نامیده میشود.
حشرات و انسان: همزیستی ضروری
همانطور که گفتیم، حشرات نقشهای بسیار مهمی در طبیعت ایفا میکنند. آنها برای انسان نیز مفید هستند و فواید بسیاری برای ما دارند.
گرده افشانی: حشرات گرده افشان مانند زنبورها و پروانهها برای گرده افشانی گیاهان ضروری هستند. بدون گرده افشانی، بسیاری از گیاهان و محصولات کشاورزی از بین میروند.
کنترل آفات: برخی از حشرات مانند کفشدوزک و سوسک Carabidae، آفات کشاورزی را کنترل میکنند و از آسیب رساندن آنها به محصولات کشاورزی جلوگیری میکنند.
تولید مواد غذایی: برخی از حشرات مانند زنبور عسل، عسل و موم تولید میکنند که برای انسان مفید هستند.
کاربردهای پزشکی: برخی از حشرات مانند کرم ابریشم و مگس میوه در تحقیقات پزشکی و تولید داروها استفاده میشوند.
با وجود فواید بسیاری که حشرات برای انسان دارند، برخی از آنها میتوانند به عنوان آفات کشاورزی، ناقل بیماریها یا مزاحم برای انسانها عمل کنند. برای کنترل این حشرات، میتوان از روشهای مختلفی مانند روشهای بیولوژیکی، شیمیایی و مکانیکی استفاده کرد.
حشرات موجوداتی شگفتانگیز و متنوع هستند که نقشهای بسیار مهمی در طبیعت و زندگی انسان ایفا میکنند. با وجود جثه کوچکشان، از هوش و تواناییهای شناختی قابل توجهی برخوردارند و دنیای پیچیده و شگفتانگیزی دارند.
حفظ و حراست از حشرات برای حفظ تعادل اکوسیستمها و سلامت کره زمین ضروری است.
منبع:فوت و فن