چگونه گرمازدگی باعث مرگ می‌شود؟

به گزارش مجله خبری نگار/شفا آنلاین: دمای بدن انسان ۳۷ درجه است و برای اینکه خنک شود باید بتواند با محیط خودش این دما را تبادل کند. وقتی دما از ۴۰ درجه بالاتر می‌رود این امکان تبادل سخت می‌شود. وضعیتی که باعث شد وزارت بهداشت در مرداد سال گذشته هم درخواست تعطیلی برای شهر‌های با دمای بالای ۴۰ درجه را داشته باشد.

این در حالی است که یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهد که گرمایش زمین نسبت به ۲۵ سال پیش، چهار برابر شده است. تابستان ایران هم بسیار گرم آغاز شده و علاوه بر شهر‌هایی که گرمای بالای ۴۰ درجه را تجربه می‌کنند، ۷ شهر هم به دمای بالای ۵۰ درجه رسیده‌اند.

گرمای شدید هوا برای سلامتی مضر است و عوارضی از جمله گیجی، تشنج، تهوع، استفراغ، تورم در مچ پا و عضلات، نفخ شکم، اریتمی قلبی، نوسان فشارخون در افراد دارد، در صورت عدم درمان هم منجر به شوک و مرگ می‌شود. وضعیتی سختی که در مراسم حج تمتع امسال هم رخ داده و دمای بالای ۵۰ درجه در شهر مکه تاکنون جان بیش از ۵۰۰ زائر را گرفته است.

۴ مرحله گرمازدگی

به گفته دکتر مجید شجاعی، متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گرمازدگی دارای چهار مرحله است؛ استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی و سکته گرمایی که هر کدام دارای علائم خاصی است.
به گفته او در مرحله یعنی استرس گرمایی، فرد علایمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌کند. مرحله خستگی گرمایی هم با علایمی نظیر عرق کردن شدید، خستگی، قرمز شدن پوست، گرگرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع همراه است.

شجاعی تاکید کرد: مرحله گرمازدگی هم با علایمی نظیر رنگ پریدگی، عرق شدید، تهوع، اسهال و استفراغ، جوش‌های ریز گرمازدگی مشخص می‌شود. از دیگر علایم گرمازدگی هم سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تکرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمرکز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری است. گاهی هم سلول‌های سطحی پوست آسیب دیده، عرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیر پوستی یا به اصطلاح عرق سوز می‌شود.

این متخصص طب اورژانس درباره علائم سکته گرمایی هم گفت: این علائم شامل ضربان ضعیف، تنفس سریع، کاهش تعریق، پوست داغ و خشک و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریک پذیری و یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری است. اگر این مرحله شدید باشد می‌تواند منجر به نارسایی ارگان‌های بدن، کما و مرگ شود. وضعیت دیگری که ممکن است با سکته گرمایی شدید رخ دهد، رابدومیولیز است، این بیماری باعث تخریب سلول‌های عضلانی و در نتیجه نارسایی کلیه می‌شود.

گرمازدگی چه زمانی مرگبار است؟

البته متخصصان تاکید می‌کنند که باید در هر مرحله از گرمازدگی درمان‌های مختلفی انجام داد. در درجات نخست، فردی که در فضا گرم بوده و دچار گرفتگی عضله و درد و گرفتگی در عضلاتی مانند مچ پا و یا ران پا شده، وضعیت نگران کننده و اورژانسی نیست، اما باید مراقبت کرد که گرمازدگی بیشتر نشود.

در حالت دوم، فرد گرمازده احساس خستگی و بی‌حالی می‌کند، روی پوست این فرد سرد و تعریق وجود دارد و بدن در این حالت تلاش می‌کند دمایش را به حالت عادی برگرداند؛ در این حالت اگر بدن به حالت عادی برنگردد ممکن است از ۲۰ تا ۸۰ درصد فرد جان خود را از دست دهد.

در گرمازدگی درجه سوم هم مکانیسم خنک‌سازی بدن کار نمی‌کند؛ پوست بدن فرد داغ و قرمز خشک -مرطوب است و فرد هوشیاری خود را از دست می‌دهد. در این شرایط احتمال مرگ مغزی وجود دارد.

از سوی دیگر برخی بیماری‌ها هم با گرم‌تر شدن هوا افزایش پیدا می‌کند و مرگبار هم هستند. دکتر علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پیش‌تر در این باره گفته بود: برخی از بیماری‌ها نظیر سالک، مالاریا، وبا و…، در فصل گرما افزایش پیدا می‌کند و تعریق باعث کاهش آب و املاح بدن از جمله پتاسیم می‌شود و عوارض زیانباری به دنبال دارد.

متخصصان همچنین از شیوع بیماری‌های روده‌ای با گرمتر شدن هوا خبر می‌دهند و تاکید می‌کنند: گرمای هوا می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌های واگیر مثل وبا شود و دلیلش استفاده از آب، سبزیجات و میوه‌های آلوده است.

نتایج یک مطالعه هم نشان می‌دهد که با افزایش دما، تعداد افراد مبتلا به سنگ کلیه نیز افزایش پیدا می‌کند که دلیل آن می‌تواند عدم تأمین آب مورد نیاز بدن در فصل تابستان باشد. با هیدارته نگه داشتن بدن و کاهش میزان قند و سدیم مصرفی در رژیم غذایی می‌توان از این شرایط دردناک پیشگیری کرد.